Samtíðin - 01.11.1970, Blaðsíða 16

12
SAMTÍÐIN
LESTRARSALURINN í BRITISH MUSEUM
LESTRARSALIR bókasafna í stórborgum
eru samkomustaðir undarlegs fólks. Þar sitja
menn álútir yfir ýmiss konar doðröntum.
Sumir gestanna eru lúsiðnir við að heyja sér
fróðleik, aðrir hanga þarna til þess eins að
eyða tímanum, sem þeir hafa ekki lag á að
verja betur annars staðar. Ymsir eru að lesa
eitthvað sér til skemmtunar, en þarna eru
einnig menn, sem liggja fram á borðin og
virðast sofa. Því stærri, eldri og merkari sem
bókasöfnin eru, þeim mun fleiri skrítnar
mannkindur hafa löngum sett svip sinn á
hinar andlegu grafhvelfingar þeirra.
Lestrarsalurinn í British Museum í Lund-
únum er einn víðkunnasti samkomusalur
lesandi fólks í heiminum. „Þangað verðurðu
að koma, ef þú ferð til Lundúna,“ sagði einn
af háskólakennurum mínum við mig endur
fyrir löngu. „Það er dásamlegur staður; þar
hefði ég viljað sitja alla ævi,“ bætti hann
við.
Auðvitað leit ég inn í lestrarsalinn, um
leið og ég skoðaði B. Mus., en ég átti þar
skamma dvöl. Mér virtust bækurnar allt of
marear til þess, að unnt væri að gera þeim
viðhlítandi skil á hálfum mánuði, enda hafði
ég mörgu öðru að sinna í heimsborginni. En
síðan hefur mér st.undum orðið hugsað til
þessa hringlaga bókageims undir hvolfþak-
inu og skrítna fólksins, sem húkti þar við
lesnúltin einna líkast dottandi fuglum. Og
hafi ég séð salarins minnzt á prenti, hef ég
ósjálfrátt staldrað við og lesið.
LESTR A RSALURINN í British Museum
var onnaður til afnota árið 1759. Heldur var
aðsnknin nú dræm fyi'st í stað. En snemma
á 19. öld hljóp vöxtur í safnið. Árið 1823 á-
skotnaðist bví bóka- og handritasafn Georgs
konungs III, svo að þá hlýtur ýmsum að
hafa þótt fínna en áður að handleika bæk-
urnar þarna. Þetta ár varð með öðrum liætti
markvert í sögu safnsins. Þá kom ungur blá-
snauður ítalskur byltingamaður, Antonio
Panizzi að nafni, til Lundúna. Hann flýði
ættjörðu sína um það leyti, sem til stóð að
festa hann upp og barg lífinu á þann hátt,
en fékk síðan sendan reikning frá ítölsku
lögreglunni vegna kostnaðar við undirbún-
ing aftökunnar og annan frá böðlinum, sem
hafði snapað gams vegna brotthlaups hans.
Panizzi átti heldur en ekki erindi til Lund-
úna. Með fádæma dugnaði og hrífandi suð-
rænu viðmóti tókst honum að fá starf við
B. Mus. 13 árum seinna (1836) var hann skip-
aður bókavörður prentaðra rita safnsins og
10 árum síðar yfirbókavörður. Hann dreif nú
í því, sem lengi hafði vakað fyrir honum, að
koma upp nýjum lestrarsal í safninu, og vor-
ið 1857 var sá salur opnaður. Panizzi var
upprunninn í landi glæsilegrar húsagerðar-
listar. Honum nægði ekki minni hringsalur
undir hvolfþaki en 142 fet að þvermáli —
einu feti minna en sjálft Pantheon í Róm, og
í þessum sal lét hann koma fyrir 393 lestrar-
borðum, því að hann sagði: „Ég vil, að fátæjv-
ur stúdent hafi sömu aðstöðu til að svala
þekkingarþorsta sínu, sama rétt til að rann-
saka sjálfur heimildarritin og auðugasti mað-
urinn í konungsríkinu."
ÞARNA hafa margir setið með bækur fyr-
ir framan sig síðan 1857. Þar sat dr. Jón okk-
ar Stefánsson áratugum saman. (Gott ef ég
sá hann þar ekki 1938). Og þarna hafa
margir kunnir menn unað sér vel. Skáldið
Matthew Arnold kallaði lestrarsalinn „dá-
semdareyjuna í Bloomsbury" (borgarhverf-
inu, þar sem B. Mus. stendur). Og annað
enskt skáld, Thackeray, þakkaði Guði fyrir,
að hann skyldi eiga aðgang að öllum hinum
fögru bókum safnsins.
Margir skrítnir fuglar hafa setið þarna.
Fyrir rúmri öld var kvartað undan því í
ensku blaði, að einn eða tveir vitleysingjar
væru meðal lesendanna, sendir þangað af
aðstandendum sínum til að forða þeim frá
solli Lundúnaborgar. Og ekki alls fyrir löngu
var þar náungi, er lét bækurnar, sem hann
var að lesa, alltaf standa á höfði til þess að
verða að einbeita sér enn meira að lestrin-
um. eins og hann oi’ðaði það.
Árið 1830 sótti Dickens, sem þá var innan
við tvítugt, um að mega sitja í lestrarsal