Fréttablaðið - 26.06.2010, Blaðsíða 20

20 26. júní 2010 LAUGARDAGUR
Á
stofuborðið hefur Njörður
P. Njarðvík raðað á fjórða
tug bóka sem allar fjalla um
Jesúm Krist með einum eða
öðrum hætti. Hann vill gefa
blaðamanni nasasjón af því
efni sem hann hefur grúskað í í gegnum
árin til að öðlast innsýn og skilning á lífi og
boðskap Jesú frá Nasaret. Sú vinna hefur
borið ávöxt í nýju smásagnasafni sem nefn-
ist Hver ert þú? Þar eru þekktar frásagn-
ir af Jesú færðar í nýjan búning og sagð-
ar frá sjónarhorni þeirra sem urðu á vegi
frelsarans.
„Á ákveðnu stigi fór ég að velta þessum
manni og kenningum hans mikið fyrir mér,“
segir Njörður. „Ég byrjaði á því að reyna
að átta mig á því hvað hann hafði sagt um
ákveðin fyrirbæri, fyrirgefninguna, guðs-
ríki og fleira. Þá fletti ég Nýja testament-
inu fram og aftur og í framhaldinu tók ég
þetta saman í uppflettiritið Orð Krists, sem
kom út 1995. Mér er minnisstætt að prestur
einn sagði þá við mig: Af hverju ert þú að
þessu, hvað kemur þér þetta við? Ég svar-
aði því til að ég hefði ekki gert mér grein
fyrir því að Jesús væri einkaeign presta.“
Ári síðar efndi Kjalarnesprófastsdæmi
til héraðsfundar og bað nokkra listamenn
úr ólíkum greinum að vinna út frá sömu
ritningargrein. Njörður var þá beðinn um
að skrifa sögu úr öðrum kafla Markúsar-
guðspjalls og skrifaði þá fyrstu söguna í
smásagnasafninu.
„Það varð ekkert meira úr því í bili,“
segir hann „en síðan fór að hvarfla að mér
að skrifa nokkrar sögur á svipaðan hátt,
það er að segja sögur í fyrstu persónu, sem
fjalla um fólk sem hitti Jesú án þess að vita
nokkuð um hann. Þegar þú lest Nýja testa-
mentið veistu hvernig fór. Guðspjallamenn-
irnir túlka atburði og þeir skálda. Það er
margt í Nýja testamentinu sem á sér enga
stoð. En það veit enginn hver Jesús var.
Ég veit það ekki þú veist það ekki– enginn
veit það. Þess vegna segir spyr allt þetta
fólk hann í sögunum: Hver ert þú? Ég er
þá að spyrja sjálfan mig um leið: Hver var
hann? Í raun og veru finnst mér við enn
standa dálítið ráðvillt frammi fyrir boð-
skap hans.“
Endurspegla áherslur Jesú
Njörður kveðst með þessu ekki vera að
bregða sér í hlutverk guðspjallamanns.
„Alls ekki. Þetta er vandmeðfarið þegar
Jesús talar. Jesús skrifaði ekki neitt og við
höfum engin orð beint frá honum sjálfum.
Öll trúarbrögð byggjast á frásögn. Frásögn
verður til eftir á og öll frásögn er ófullkom-
in og speglar ekki nema hluta af því sem
gerist. En þegar Jesús talar nota ég heim-
ildir sem eru til í að minnsta kosti 95 pró-
sentum tilvika. Ég nota ekki bara rit Nýja
testamentisins í Biblíunni, það eru til fleiri
textar, til dæmis Tómasarguðspjall og fleiri
brot sem hafa varðveist og fundist.
Ef við erum að rannsaka ákveðið fyrir-
bæri og nýjar heimildir finnast þá bætum
við þeim við, ekki satt? Kirkjan gerir þetta
ekki. Hún tekur ekki nýjar heimildir inn
í Nýja testamentið. Það er búið að ákveða
í eitt skipti fyrir öll hvað má vera í Nýja
testamentinu og hvað ekki. Í þessu felst
ákveðin stöðnun. Þess vegna nota ég önnur
rit sem eru ekki viðurkennd í þessum kan-
ónísku ritum, sem svo eru kölluð. Mér þykir
margt í þeim ritum mjög merkilegt og það
sem Jesús segir í bók minni er einhvers
konar viðleitni af minni hálfu til að endur-
spegla það sem hann lagði áherslu á.“
Skáldskapurinn í Nýja testamentinu
Njörður gefur lítið fyrir hvort hann sé
með þessu í eins konar guðfræðilegu and-
ófi. „Ég er ekki guðfræðingur og Jesús frá
Nasaret var ekki guðfræðingur. Við vitum
ekki hvort hann var læs og skrifandi. Við
vitum svo lítið um Jesú. Í nýju Biblíunni
er Markúsarguðspjall 26 blaðsíður. Það er
ekki mikið um einn mann.
Ég er ekki kristinn frekar en Jesús
HVER ER JESÚS? „Ég er
þá að spyrja sjálfan mig
um leið: Hver var hann?
Í raun og veru finnst mér
við enn standa dálítið
ráðvillt frammi fyrir boð-
skap hans,“ segir Njörður
P. Njarðvík.
Hver var Jesús frá Nasaret og hvaða áhrif hafði
hann á þá sem urðu á vegi hans? Þessar spurn-
ingar tekst Njörður P. Njarðvík rithöfundur á
við í nýju smásagnakveri, Hver ert þú? Í sam-
tali við Bergstein Sigurðsson segist Njörður ekki
líta á Biblíuna sem guðsorð heldur mannanna
verk. Mikilvægt sé að skoða ævi Jesú með opn-
um huga og þekkingarleit að leiðarljósi.
Hvað er að
vera krist-
inn? Er það
að fara með
trúarjátn-
inguna eða
að reyna
að breyta
samkvæmt
kenningum
Jesú? Ég held
því fram að
sannleikur
manna birt-
ist ekki fyrr
en í breytni.
En ég lít ekki svo á að Biblían sé guðsorð
heldur mannanna verk og ég tel líka að það
sé ekki hægt að stöðva þekkingarleit. Vitur
maður sagði eitt sinn: Þú skalt sækjast eftir
þeim sem leitar sannleikans en forðast þá
sem hafa fundið hann. Kirkjan setur þetta
fram sem staðreynd, en þetta er ekki stað-
reynd. Þetta eru frásagnir; dýrmæt mýta.
Margt í Nýja testamentinu er hreinn skáld-
skapur. Eitt átakalegasta atvikið í píslar-
sögunni er að mínu mati þegar Jesús er að
biðjast fyrir í Grasagarðinum, kvöldið sem
hann er handtekinn. Þegar hann fer afsíð-
is og biðst fyrir eru lærisveinarnir sof-
andi en samt fáum við að vita hvað hann
sagði. Hver heyrði það? Enginn, þetta er
skáldskapur. Ég bý til mann sem er þarna á
gangi í örvæntingu sinni en í raunveruleik-
anum varð enginn vitni að þessu.“
Þekkingarleit með opnum huga
Um túlkun sína á orðum og áhrifum Jesú
segist Njörður vilja leggja áherslu á opinn
huga sem er reiðubúinn að endurskoða hvað
sem er með nýrri þekkingu og er sífellt leit-
andi.
„Ég held að í þessu þurfum eins og í öllu
öðru að leitast við að skilja upprunann.
Þarna kemur fram maður sem er heill,
hefur hugrekki til að vera hann sjálfur
á hverju sem gengur. Hann boðar okkur
kærleika, hann sýnir sjálfur ópersónuleg-
an kærleika til allra manna og gengur svo
langt að hann hálfpartinn afnemur boð-
orðin, þegar hann segir: Nýtt boðorð gef
ég yður, að þér elskið hver annan. Þetta er
ekki mjög flókið. Ef við færum eftir því
væri ansi margt breytt í heiminum. Hann
varaði sjálfur við þeim sem vildu koma og
predika í hans nafni. Það hefur nú aldeil-
is gerst.“
Jesús var ekki kristinn
Njörður segir að ekki megi heldur gleyma
því að Jesús frá Nasaret var ekki kristinn.
„Það eru fylgismenn hans sem eru sagðir
kristnir. Jesús minnist aldrei á ný trúar-
brögð. Það er Páll frá Tarsus, sem margir
kalla postula en ég ekki, sem býr til úr Jesú
guðshugmyndina. Það kemur einnig fram
hjá guðspjallamönnunum, á mismunandi
hátt þó. Sumir gera ráð fyrir því frá upp-
hafi að hann sé guð sem hafi orðið hold. En
þegar Jesús deyr tekur bróðir hans Jakob
við söfnuðinum. Hann var andvígur túlkun
Páls og í byrjun eru mismunandi söfnuðir
sem myndast út frá kenningum hans.“
Njörður er ekki formlegur meðlimur
í neinu trúfélagi. Spurður hvort hann líti
samt á sig sem kristinn er hann fljótur
til svars. „Nei, ég er ekki kristinn frek-
ar en Jesús frá Nasaret. En það má bæta
við: Hvað er að vera kristinn? Er það að
fara með trúarjátninguna eða að reyna að
breyta samkvæmt kenningum Jesú? Ég
held því fram að sannleikur manna birtist
ekki fyrr en í breytni. Í Jakobsbréfi segir
eitthvað á þá leið að það sé ekkert gagn að
trú ef hún er ekki sýnd í verki.“
En þótt Njörður skilgreini sig ekki sem
kristinn samkvæmt skilgreiningu kirkj-
unnar er Jesús að hans mati eftirsóknar-
verð fyrirmynd. „Að sjálfsögðu. Það er
hægt að líta svo á að hann sé kannski næst
því sem við ættum að vera. Í Maríuguð-
spjalli, sem er um Maríu Magdalenu, hefur
hún eftir Jesú: „Sáðkorn hins sanna manns
er innra með yður. Leitið að því. Hver sem
leitar þess mun finna það.“ Þetta er mjög
svipað því sem boðað er í búddisma. Þar er
sagt: Búddaeðli er í hverjum einasta manni.
Ég held að ef við ætlum að leita að kjarna
lífsins og skilja, þá verðum við að leita að
innsta kjarna okkar sjálfra.“