Fréttablaðið - 07.07.2010, Blaðsíða 20

MARKAÐURINN 7. JÚLÍ 2010 MIÐVIKUDAGUR4
Ú T T E K T
H
ættumerki eru fram
undan í íslensku efna-
hagslífi sem mikil-
vægt er að takast á
við. Fyrirtæki eru að
flytja starfsemina til útlanda.
Fjárfestar telja að þar séu tæki-
færin fleiri og svigrúmið meira.
Aðstæður hér geta dregið úr
áhuga fjárfesta á að byggja fyr-
irtæki sín upp hér og fjárfesta
frekar ytra. „Það er hættulegt
fyrir atvinnulíf á Íslandi ef fjár-
festingin og hugvitið fer að mestu
til útlanda. Við megum ekki loka
augunum fyrir þeirri ógn sem ís-
lensku atvinnulífi stafar af þess-
um landflótta.“
Þannig skrifar Þorkell Sigur-
laugsson, framkvæmdastjóri fjár-
mála- og þróunarsviðs Háskólans
í Reykjavík. Varnaðarorð Þorkels
láta kunnuglega í eyrum.
En sú er ekki raunin. Greinin er
fimm ára gömul og skrifar Þorkell
hana í því skyni að vara við að út-
rásin, sem þá var að fara á flug,
breyttist í fyrirtækjaflótta.
STJÓRNENDUR FARA ÚR LANDI
Nú fimm árum síðar virðist svip-
uð staða komin upp. Fyrir hálfum
mánuði tilkynnti samheitalyfja-
fyrirtækið Actavis um forstjóra-
skipti en þá stóð Sigurður Óli Ól-
afsson upp úr stólnum fyrir Clau-
dio Albrecht. Hans fyrsta verk var
að greina frá því að leit stæði yfir
að hentugri staðsetningu fyrir
æðstu stjórnendur fyrirtækisins á
miðlægum stað á meginlandi Evr-
ópu. Þótt Albrecht hafi þvertek-
ið fyrir að Actavis væri að færa
höfuðstöðvar sínar úr landi óttast
þeir sem til þekkja að þetta kunni
að vera fyrstu skrefin í þá átt. Í
kjölfarið muni fyrirtækið auka
uppbyggingu sína utan landsteina
og skatttekjur færast úr landi.
Albrecht er fjarri því eini er-
lendi forstjórinn sem sest hefur
í forstjórastól íslensks fyrirtæk-
is í alþjóðlegum rekstri upp á
síðkastið. Skemmst er að minn-
ast þess að Theo Hoen tók óvænt
við af Herði Arnarsyni hjá Marel
í fyrravor auk þess sem Jón Sig-
urðsson, forstjóri Össurar, flutti
til Bandaríkjanna um áramótin.
Þeir sem rætt hefur verið við í
tengslum við málið segja ekki úti-
lokað að einhver fyrirtæki innan
sprotageirans séu í sömu sporum.
Því til staðfestingar hefur verið
bent á að nokkur sprotafyrirtæki
eigi erfitt með að laða til sín er-
lenda fjárfesta. Þeim hugnist ein-
faldlega ekki óstöðugt umhverfi
hér nú um stundir.
Líkt og Fréttablaðið greindi frá
fyrir nokkru hefur tónlistarnet-
veitan Gogoyoko rekið sig á slíkan
vegg. Fyrirtækið hefur um nokk-
urt skeið reynt að ljúka hlutafjár-
aukningu sinni og gæti þurft að
flytja utan til að setja punktinn
aftan við hana.
SKATTUR Í SEPTEMBER
Ríkisstjórnin boðaði fyrir nokkru
stórauknar álögur á einstaklinga
og fyrirtæki. Þar á meðal er 1,25
prósenta auðlegðarskattur, sem
miðar við eignastöðu einstaklinga
um síðustu áramót. Skatturinn
leggst á eignir einstaklinga yfir
níutíu milljónir króna og hjóna
yfir 120 milljónum króna.
Viðmælendur Fréttablaðsins
segja þetta skýra að hluta flutn-
ing lögheimilis stóreignafólks úr
landi. Ljóst sé að hluti fólksins
hafi ekki séð annan kost í stöð-
unni þar sem það gæti neyðst til
að selja eignir til að standa straum
af gjaldtökunni. Nær hefði verið
að setja á hátekjuskatt enda tæki
það mið af tekjuflæði fremur en
eignum, sem erfitt er að koma í
verð.
FÆRA EKKI ARÐINN HEIM
Hollenskir skattasérfræðingar
Actavis, Marels og Össurar voru
staddir hér á landi á dögunum en
þeir hafa í sameiningu farið yfir
kosti og galla þeirra breytinga
sem gerðar hafa verið á skattkerf-
inu og þær sem eru í farvatninu.
Þeir hafa fundað bæði með Við-
skiptaráði Íslands og Samtökum
atvinnulífsins.
Þeir gagnrýna helst tvenns
konar skattaálögur sem þeir telja
víst að komi íslenskum fyrirtækj-
um illa. Annar þeirra er ádrátt-
arskattur á vaxtagreiðslur til er-
lendra aðila. Skatturinn leggst
á vaxtatekjur erlendra aðila og
ber íslenskum fyrirtækjum að
halda eftir fimmtán prósentum af
vaxtagreiðslunni. Þar á meðal eru
vaxtagreiðslur erlendra lána.
Eftir því sem næst verður kom-
ist hafa erlendir fjárfestar og lán-
veitendur brugðist við þessu með
ákvæði í lánasamningum sem
felur í sér að lántakandi greiðir
skattinn.
Þá gagnrýna sérfræðingarnir
skatt á arðgreiðslur frá erlend-
um dótturfélögum til móðurfélag-
anna hér á landi. Þessar greiðsl-
ur voru fram til síðustu áramóta
skattfrjálsar. Nú njóta þær ein-
göngu skattfrelsis á móti uppsöfn-
uðu tapi. Þetta telja þeir geta leitt
til þess að þau fyrirtæki sem eiga
uppsafnað tap flytji ekki arðinn
heim þar sem það vinnur gegn
þeim skattafrádrætti sem fyrir-
tækið hefur á móti öðrum tekj-
um.
Það sem af er ári munu engar
arðgreiðslur hafa borist hingað til
lands frá erlendum dótturfélögum
af þessum sökum.
STYÐJA SKAL VIÐ HAGVÖXT
Þeir sem rætt hefur verið við
innan fyrirtækjanna sem nefnd
hafa verið hér segja óstöðug-
leika í rekstrarumhverfi fyrir-
tækja setja þeim þröngar skorð-
ur. Nauðsynlegt sé að grípa til
aðgerða sem styrki samkeppnis-
stöðu landsins.
Ríkið sníður stórfyrir-
tækjum þröngan stakk
Rekstrarumhverfi íslenskra fyrirtækja í alþjóðlegum rekstri hefur um árabil verið erfitt. Stjórnendur
stærstu fyrirtækja landsins segja auknar skattaálögur og tíðar breytingar sníða þeim þröngan stakk.
Úr því verði að bæta. Þeir binda margir vonir við inngöngu í Evrópusambandið. Jón Aðalsteinn
Bergsveinsson ræddi við nokkra af forkólfum viðskiptalífsins.
„Ég tel hættuna á fyrirtækjaflótta því miður
raunverulega,“ segir Þórður Friðjónsson, for-
stjóri Kauphallarinnar og fyrrverandi forstjóri
Þjóðhagsstofnunar. Hann bendir á að fyrir hrun
hafi umhverfi fyrirtækja hér um margt verið
hagfellt og fyrir vikið eftirsóknarvert að starf-
rækja fyrirtæki í alþjóðlegum rekstri.
Þórður nefnir að skattalegur aðbúnaður
hafi hér verið aðlaðandi í samanburði við flest
önnur lönd og hagkerfið almennt talið vel
skipulagt og traust. Nú séu aðrir tímar.
„Það er erfiðara að finna sannfærandi rök
fyrir því að staðsetja áfram fyrirtæki á Íslandi
sem eðli máls vegna gætu verið hvar sem er í
heiminum. Össur og Marel eru góð dæmi en
einnig mætti nefna óskráð fyrirtæki, svo sem
Actavis og CCP. Það setur að manni óhug að
hugsa til þess ef eitt eða fleiri af slíkum fyrir-
tækjum hyrfu af landi brott,“ segir hann.
Þórður bendir á að þótt hrunið hafi vissu-
lega dregið úr því hversu eftirsóknarvert það
sé að eiga og reka hér fyrirtæki hafi gríðarleg
lækkun krónunnar áhrif. Veik staða hennar
nú geti styrkt samkeppnisstöðu landsins til
skamms tíma.
Þróunin er varhugaverð, að mati Þórðar:
„Þetta viljum við auðvitað ekki að verði varan-
legt ástand. Lágt gengi þýðir léleg lífskjör. En
gengi krónunnar verður líklega lágt um nokk-
urn tíma og á meðan njóta útflutningsfyrirtæk-
in óvenjulega hagstæðrar samkeppnisstöðu
gagnvart öðrum löndum,“ segir hann og leggur
áherslu á að þjóðin nái sér sem fyrst á strik
eftir hrunið.
„Við þurfum að geta sannfært okkur sjálf
og umhverfið um að við séum á réttri leið. Og
rétta leiðin er stysta leiðin að öflugum mark-
aðsbúskap með áþekku sniði og var hér fyrir
hrun, að sjálfsögðu án gallanna sem leiddu til
þess. Þegar við höfum valið skynsamlega leið
inn í framtíðina þá þurfum við ekki að hafa
áhyggjur af fyrirtækjaflótta,“ segir Þórður.
ÓTTAST FLÓTTA Þórður Friðjónsson, hér á hægri
hönd Halldórs Friðriks Þorsteinssonar hjá HF
Verðbréfum, segir lágt gengi krónunnar til langframa
viðsjárverða þróun. MARKAÐURINN/STEFÁN
Setur að manni óhug ef fyrirtæki flýja land
BLESS ÓSTÖÐUGA UMHVERFI Rekstrarumhverfi íslenskra stórfyrirtækja í alþjóðlegum rekstri er ótryggt sökum illa ígrundaðra skattabreytinga. Líklegt að hluti fjárfesta sem hafa fært
lögheimili sitt í annað land séu að flýja stóreignaskatta. Stjórnendur stærstu fyrirtækja landsins hafa fengið skattasérfræðinga sína til að fara yfir kosti og galla skattkerfisins.
MARKAÐURINN/RÓSA