Fréttablaðið - 15.07.2010, Blaðsíða 20

20 15. júlí 2010 FIMMTUDAGUR
Ég hef stundum verið að hugsa það hvers vegna opinber fyr-
irtæki leyfi ekki almenningi að
njóta góðs af góðum rekstri. Hvers
vegna getum við ekki öll haft það
gott?
Almenningur er krafinn um
svona og svona há gjöld fyrir t.d.
rafmagn og vatnsnotkun, þegar
í raun væri hægt að innheimta
miklu minna. Ég horfi á öll flott-
heitin í kringum þessi fyrirtæki,
miklar byggingar og ótrúlega flott
skraut og hugsa: Hefði ekki verið
hægt að minnka skrautið og rukka
minna?
Þetta versnaði til muna hér á
landi þegar fyrirtækin urðu einn-
ig að hlutabréfum. Mikið sakna
ég þess þegar kaupmennskan var
almennt persónulegri og sann-
gjarnari fyrir alla. Nú er það t.d.
þannig í matvörubúðunum, að ef
uppáhaldsvaran þín selst ekki
nógu hratt hverfur hún úr hillum
búðarinnar! Ekkert persónulegt
samband lengur við viðskipta-
vini, engin alúð, bara græða vel
á hverri vöru. Það væri gaman
að breyta þessu, núna þegar við
erum að byggja upp annað og
betra Ísland.
Heitir pottar á Suðurnesjum
Á Suðurnesjum höfum við íbúarn-
ir notið góðs af rekstri Hitaveitu
Suðurnesja, hitareikningar hafa
verið frekar sanngjarnir og fólk
ráðið við að borga þá.
Ég man þegar Hitaveitan byrj-
aði, þá var talað um að reikning-
ar myndu snarlækka með tíman-
um og að allir fengju að njóta vel
þessara auðlinda saman.
Svo opnaðist fyrir Bláa lónið.
Þangað gátum við íbúarnir sótt í
nokkur ár og baðað okkur án end-
urgjalds en þarna voru viðskipta-
tækifæri sem auðvitað bar að nýta
og Bláa lónið er nú þekkt út um
allan heim. En til þess að Íslend-
ingar hafi sjálfir efni á að fara í
lónið sitt, þá þarf aðgangsmiðinn
að lækka helst um 75%.
Hitaveita Suðurnesja gaf það út
um daginn að miklar breytingar
munu eiga sér stað á verðskrám
fyrirtækisins til almennings.
Bráðum ætla þeir að innheimta
fyrir hvern vatnsdropa sem íbú-
arnir nota en fullvissuðu samt
fólk um að þetta kæmi líklega
ekkert verr út fyrir heimilin. Það
getur ekki verið satt og ég hugs-
aði strax um allt fólkið, sem elsk-
ar að vera lengi í heitri sturtunni
og láta þreytuna líða úr sér. Eða
alla unglingana sem hanga enn
lengur í sturtunni en þeir full-
orðnu. Eða öll heimilin sem eiga
heita vatnspotta fyrir utan heimili
sín. Eða allar sundlaugarnar, sem
þurfa að endurskoða verðlagningu
sína. Þetta eru vondar fréttir. Já
en þá verður þetta bara eins og í
útlöndum, segir einhver, svona er
þetta þar. Já en við erum ekki í
útlöndum, við búum á Íslandi og
erum ríkasta vatnsþjóð í heimi.
Við eigum að njóta þess saman.
Við eigum það mikið heitt vatn, að
við megum alveg borga minna.
Paradís heitra potta
Mörg heimili settu heita vatns-
potta fyrir framan húsin sín,
þegar Hitaveitan kom á Suður-
nes og er það eitt af sérkennum
margra einbýlishúsa hérna, að
vera með heitan pott. Ég reikna
með að sanngjörn verðlagning
vatnsnotkunar okkar hafi gert
það að verkum að fólki er annt um
Hitaveituna og finnst þeir vinna
með fólkinu sínu. Alveg eins og
gamli Sparisjóðurinn, eitt af vina-
fyrirtækjum Suðurnesjamanna.
Fyrirtæki fólksins. Nú finnst
mér eins og við séum að fá rýting
í bakið frá góðum vini, Hitaveitu
Suðurnesja.
Bráðum hækka vatnsgjöld-
in og þeir sem eiga heita potta
munu þurfa að minnka notk-
un þeirra vegna verðhækkunar.
Þeir sem fara í sturtu, verða að
þvo sér snöggt, nema þeir vilji
borga meira fyrir þann mánuðinn.
Okkur mun bregða illilega við.
Megum hafa það gott
Þessi vatnsfríðindi eru alveg sér-
íslensk. Við eigum næga vatns-
orku og nægt heitt vatn hér á
landi. Afhverju má almenning-
ur ekki njóta vatns auðlindanna í
þessu harðbýla landi?
Hvers vegna þurfa fyrirtæki
alltaf að hagnast meira og meira?
Og fyrir hverja, ef fólkið í land-
inu fær ekki að njóta þess líka?
Við eigum öll að fá að njóta þeirra
gæða sem landið okkar gefur.
Þetta er okkar sameiginlega eign
fyrst og fremst.
Landið okkar er gjöfult á heita
vatnið og Íslendingar hafa baðað
sig í því frá örófi alda. Að fara í
sund og heitt bað eru sjálfsögð
mannréttindi fyrir Íslendinga.
Aðgangur almennings að þess-
ari auðlind á að vera sjálfsagður
hlutur.
Hvernig væri að láta réttlætið
vísa okkur veginn inn í góða fram-
tíð? Engar verðhækkanir, takk!
Njótum auðlindanna saman
Hitaveita
Marta
Eiríksdóttir
kennari
Trúlega vita þeir hjá Alþjóða-gjaldeyrissjóðnum, AGS, lítið
um íslenskar bókmenntir. Og senni-
lega vita þeir minna en ekki neitt um
íslenskan bókamarkað. Þess vegna
hafa þeir líklega bent íslenskum
stjórnvöldum á að snarhækka virð-
isaukaskatt á bækur úr 7% og upp
í 25,5%. Reikniforritin þeirra segja
kannski að það sé prýðishugmynd.
Gott og vel.
Við deilum ekki um hagfræði eða
meðferð talna en það þarf hreint
engan hagfræðing til að gera sér
grein fyrir því hvernig færi fyrir
íslenskum bókamarkaði ef virðis-
aukaskattur yrði hækkaður, hvað þá
svona glæfralega. Það högg myndi
stórskaða hann og með tímanum
ganga af honum dauðum. Bækur
hækkuðu umtalsvert í verði, og það
þýddi minni sölu, sem á móti þýddi
minnkandi útgáfu, sumsé, færri
bækur. Færri skáldsögur, færri ljóð,
færri ævisögur, færri fræðibækur,
færri skólabækur. Fjöldi fólks myndi
missa vinnu, fólk hjá bókaútgáfum,
í prentsmiðjum, bókaverslunum,
dreifingaraðilar og prófarkalesar-
ar að ógleymdum höfundum.
Færri bækur á markaði þýddi
rýrari endurnýjun höfunda, dvín-
andi fjölbreytni sem kæmi niður
á almennu læsi. Hvað um lestrar-
hvetjandi verkefnin sem hafa verið
í gangi undanfarin ár með góðum
árangri? Voru þau ekki liður í því
að snúa vörn í sókn þegar blikur
voru á lofti varðandi lestur íslenskra
barna? Og hvað með Reykjavíkur-
borg sem stefnir á að verða bók-
menntaborg Unesco? Er eitthvert
vit í bókmenntaborg án gróskumik-
illar bókaútgáfu?
Þegar stjórnvöld í Lettlandi hækk-
uðu virðisaukaskatt á bókum úr 5%
upp í 21% dróst heildarvelta bókaút-
gáfu þar í landi saman um 35%, með
tilheyrandi áföllum. Þegar stjórn-
völd drógu hækkunina til baka varð
ljóst að bókaútgáfan hafði beðið var-
anlega hnekki.
Reynsla Letta ætti að vera Íslend-
ingum víti til varnaðar. Og samt er
ekki nema hálf sagan sögð. Við erum
þjóð vegna þess að við tölum íslensku
og vegna þess að hér er öflugt menn-
ingarlíf. Ef bókaútgáfa dregst saman
þá bitnar það á menningarlífinu.
Áhrifin kæmu strax í ljós. Íslensk
tunga myndi láta undan síga, hægt,
en því miður örugglega. Og hvað er
smáþjóð án síns tungumáls?
Við ætlum ekki út í deilur um
AGS á Íslandi, hvort afskipti sjóðs-
ins séu böl eða bót, en hugdettan um
að hækka virðisaukaskatt á bækur
er ekki bara vond, hún er hreinlega
fjandsamleg menningu okkar. Til-
laga af þessu tagi virðist vera sett
fram af mikilli vanþekkingu, en rík-
isstjórn Samfylkingar og VG á að
vita betur. Verður að vita betur. Eða
mikið mega þau Jóhanna, Steingrím-
ur, Katrín og aðrir ráðherrar vera
afvegaleidd ef þau svo mikið sem
hugleiða þessa tillögu AGS.
Á móti íslenskum
bókmenntum?
Virðisaukaskattur á bækur
Kristín
Steinsdóttir
formaður
Rithöfundasambands
Íslands
Jón Kalman
Stefánsson
varaformaður
Rithöfundasambands
Íslands
Tengdu þig við
stærsta 3G net
landsins í sumar
E
N
N
E
M
M
/
S
ÍA
/
N
M
4
2
8
5
0