Fréttablaðið - 22.07.2010, Blaðsíða 22
22 22. júlí 2010 FIMMTUDAGUR
Útgerðarmenn hringinn í kring-um Ísland og hagsmunasam-
tök þeirra, LÍÚ, hafa síðustu árin
og áratugina, átt í miklum deilum
við stjórnvöld og þjóðina alla, um
hvað eigi að gera við fiskinn í sjón-
um umhverfis landið, og hver ætti
eiginlega þennan fisk. Oft á tíðum
hefur þjóðin fundið til samúðar
með aumingja útvegsmönnunum,
sem alltaf hafa þurft að reka stríðs-
hernað gagnvart stjórnvöldum, til
þess að eiga fisk í soðið fyrir sig
og sína.
Í kvöldfréttum Stöðvar 2 á sunnu-
dagskvöldið, var greint frá því að
útgerðarmenn væru afar óhressir
með ákvörðun sjávarútvegsráðherra
að leyfa frjálsar veiðiheimildir á
rækju á næstkomandi fiskveiðiári.
Síðastliðin ár hefur rækjukvótinn
verið í kringum sjö þúsund tonn,
og hefur kvótinn síðustu árin aldrei
veiðst að fullu. Stundum hefur ekki
einu sinni helmingur af kvótanum
verið veiddur. Af hverju skyldi það
vera? Jú, vegna þess að útgerðar-
menn hafa leyfi til þess að breyta
t.d. rækjukvóta í skötusels- eða
ýsukvóta án þess að þurfa að greiða
krónu fyrir breytinguna, þrátt fyrir
að rækjukvótinn sé töluvert ódýrari
en skötusels- og ýsukvótinn. LÍÚ
segir að nú sé verið að innkalla
veiðiheimildir, bak við tjöldin og í
kringum lögin. Ég spyr: Innkalla
hvaða fisk sem er ekki einu sinni
veiddur? Ég get ekki sagt að ég sé
alltaf ánægður með Jón Bjarnason,
sem veit stundum ekki hvort hann
er að koma eða fara. En í þessu máli
tek ég ofan hattinn fyrir honum.
Það er mín skoðun, að besta leið-
in, til þess að breyta fiskveiðistjórn-
unarkerfinu og gera það sem sann-
gjarnast fyrir þá sem veiða fiskinn
og okkur smælingjana, er að leyfa
útgerðinni að stjórna því sjálfri
hvort hún vilji fyrna kvótann og
borga minni skatt, eða þá halda
öllum sínum kvóta og borga meiri
skatt.
Það er gjörsamlega óþolandi að
útgerðarmenn svívirða löggjöfina
um kvótann, og breyta ódýrustu
aflategundunum í þær dýrustu, án
þess að greiða krónu fyrir auka-
lega.
LÍÚ tók svo steininn úr í sama
kvöldfréttatímanum á Stöð 2, þegar
sagt var frá því að átta af hverjum
tíu útgerðum gera upp í erlendri
mynt. Af þeim hópi útgerða sem
gera upp í erlendri mynt eru þrjár
af fjórum sem gera það í evrum.
Útgerðarmenn og talsmenn LÍÚ,
eru nú algjörlega búnir að missa
allt traust mitt og álit. Einn dag-
inn vilja þeir ekki heyra á það
minnst að kíkja í kaffi til Brussel
og kanna hvað við fáum út úr
aðildarviðræðum við ESB. Hinn
daginn, talar svo LÍÚ um að hægt
sé að taka upp einhliða evru. Það
hefur margítrekað komið fram að
sá möguleiki sé ekki fyrir hendi.
Nú er nóg komið af útgerðinni og
talsmönnum hennar, sem tala bara
í kross, og út og suður. En það er
allt í lagi að gera upp í erlendri
mynt, til þess að græða sem mest
og vilja samt sem áður láta okkur
borga brúsann. Það er að mínu
mati mannréttindabrot, þegar bæði
hagsmunasamtök og heilu stjórn-
málahreyfingarnar, ætla sér ekki
að leyfa málinu að fara í lýðræðis-
lega kosningu og leyfa okkur hinum
ekki að segja til um það af eða á.
Það er réttur hvers manns að segja
til um hvort hann eða hún vilji
ganga inn í Evrópusambandið.
Til hamingju LÍÚ
Íslensk þjóð er nú reynslunni ríkari af verkum sem unnin
hafa verið í anda hins óbeislaða
heimskapitalisma. Sýnt er að
ferlið var komið á fullt skrið og
náði afdrifaríkum áfanga með
aðild Íslands að Evrópska efna-
hagssvæðinu í ársbyrjun 1993.
Þá var lagður lagagrundvöllur að
útrásarfyrirætlunum íslenskrar
auðstéttar. Fjármagn auðmann-
anna streymdi út úr landinu.
Einkavæðingarstefna Sjálfstæð-
isflokksins vann á skref fyrir
skref, enda rök fyrir henni í EES-
samningunum. Alþekkt er hvern-
ig forusta Framsóknarflokksins
lét undan síga í einkavæðingar-
málinu, sem náði hámarki með
sölu Landsbankans og Búnaðar-
bankans.
Í einhvers konar grandaleysi
– því varla var það viljaverk –
komust þessar styrku fjármála-
stofnanir með langa sögu að
baki í hendur fésýslumanna sem
létu stjórnast af fégræðgi einni
saman, bröskuðu með sjóði bank-
anna á heimsmörkuðum fjármála
með þeim afleiðingum sem nú
blasa við, að bankakerfi Íslands
er hrunið til grunna og forsætis-
ráðherra landsins lýsti þeim ótta
sínum að íslenska ríkið kynni að
vera gjaldþrota fyrir þær sakir.
Það er a.m.k. víst að í upphafi
ársins 2009 situr íslenska ríkið,
heimilin í landinu, þjóðin öll í
skuldasúpu sem á sér ekkert
fordæmi í þjóðarsögunni.
Varðstaða valdamanna brást
Hlutur útrásarvíkinganna í þess-
ari gjaldþrotasögu Íslendinga er
augljós og óendanlegur.
En hlutur valdhafa og áhrifa-
afla almennt í þjóðfélaginu er
ekki síður umhugsunarverð-
ur. Stjórnmálamenn, flokkarnir
meira og minna, slepptu hend-
inni af stjórn landsmála, þorðu
ekki að vera það sem þeim ber
að vera, vökumenn um það sem
er að gerast og valdamenn sem
búa yfir virkum stjórntækjum,
þegar ber af leið í efnahags- og
stjórnmálum. Í stuttu máli sagt:
Íslenskir stjórnmálamenn, kjörn-
ir valdhafar í landinu, gerðu sig
verklausa, gáfu kapitalistunum
frjálsar hendur. Landsmálin voru
ofurseld stjórnleysisstefnu óhefts
kapitalisma. Til viðbótar afsali
fullveldisréttinda íslenska ríkis-
ins samkvæmt EES-samningun-
um hafa valdamenn gengið svo
langt í framkvæmd innanlands-
mála að valdskerða sjálfa sig í
þágu fégróðamanna, láta þá um
að ráða og reagera í efnahags- og
fjármálum og panta löggjöf sér í
hag. Lengra verður ekki komist í
pólitískum aumingjaskap.
Slík afglöp og skilnings-
leysi á hlutverki stjórnmála er
í beinni andstöðu við lýðræðið.
Menn virðast gleyma því oft og
einatt að lýðræði felur í sér vald,
þarfnast valdhafa sem starfa sem
umboðsmenn þjóðar og þjóðar-
hagsmuna. Ef menn sjá lýðræðið
fyrir sér sem valdalaust stjórn-
kerfi eða agalaust um val valda-
manna, þá er það bein ávísun á
stjórnleysi.
Úr því að lýðræðið er valda-
stofnun leiðir það af sjálfu sér
að velja verður hæft fólk til að
fara með völdin. Ekkert sýnist
eðlilegra en að keppt sé um þessi
völd og þeim útdeilt eftir sann-
gjörnum reglum. Í öllum lýðræð-
isríkjum hefur verið stofnað til
stjórnmálasamtaka, pólitískra
flokka, sem keppast um völdin.
Ég viðheld minni barnatrú um
það að stjórnmálaflokkar séu lýð-
ræðinu gagnlegir, þó með þeim
fyrirvara að þeir starfi skipu-
lega og lýðræðislega innbyrðis
og geri skilmerkilega grein fyrir
stefnumálum sínum á almennum
umræðuvettvangi.
Skýr meginstefna
Eins og fyrr hefur komið fram er
það skoðun mín að stjórnmála-
flokkar eigi að hafa skýra meg-
instefnu, þeir eiga að afmarka sig
hver frá öðrum. Þeir eiga ekki að
fara í grafgötur um að stjórnmál
snúast um völd og viðurkenna
að stjórnvald er hluti lýðræð-
is, að án skipulegs valds stefna
samfélög manna, þjóðfélögin, til
upplausnar.
Lýðræðislegir stjórnmála-
flokkar eiga ekki að gefa neitt
eftir með það að yfirstjórn ríkis-
ins á að vera kjörin af þjóðinni og
að varðveisla valdsins og réttlát
meðferð þess er réttur og skylda
valdhafans. Það má ekki velkjast
fyrir stjórnmálamönnum að rétt
kjörið löggjafarþing og ábyrg
ríkisstjórn fara með æðstu stjórn
landsins. Ef þjóðþing slá af varð-
stöðu sinni um valdið sem þeim er
fengið og færa það í hendur sér-
hagsmunasamtökum, ásæknum
atvinnurekendum og auðhring-
um þá endar það með stjórnleysi.
Og þegar auðmenn í krafti auðæfa
sinna koma með pöntunarlista til
stjórnvalda um lagasetningu og
aðra forgangsfyrirgreiðslu, þá
er tímabært að stjórnmálamenn
hafi varann á. Vöxtur auðhyggju
í landsmálum, hin slöppu stjórn-
artök kjörinna valdamanna síðari
ára hafa leitt af sér bankahrun,
gjaldþrot fyrirtækja og heim-
ila, e.t.v. ríkisgjaldþrot eins og
forsætisráðherra (Geir Haarde)
ýjaði að.
Það er því ekki ofsögum sagt
að Íslendingar standa nú á tíma-
mótum. Í anda þjóðrembings um
menntun sína og sköpunargáfu og
keppnisfærni á heimsmörkuðum
og oftrú á hæfni sína til að hafa
áhrif á gang alþjóðastjórnmála
hafa íslensk stjórnvöld spilað rass-
inn úr buxunum. Að því leyti sem
Framsóknarflokkurinn á þarna
hlut að máli ber nýrri flokksfor-
ustu að viðurkenna það í orði og
verki. Takist flokknum að reisa
sjálfan sig við er það trú mín að
þá muni hann ná sinni fyrri stöðu
sem áhrifaafl í þjóðfélaginu að
efla sjálfstætt og fullvalda þjóð-
ríki með velferð, jöfnu og sæmd
þjóðarinnar að leiðarljósi.
Varðstaðan sem brást
Í Morgunblaðinu 24. janúar 2002 birti þessi höfundur grein þar
sem sagði m.a.: „Í annað sinn á
rúmum mánuði hafa fulltrúar
atvinnulífsins séð sig knúna til að
draga ríkisstjórnina að fundar-
borði til að ræða viðbrögð við hinni
háskalegu verðlagsþróun. Og enn á
ný lofar ríkisstjórnin bót og betrun
eftir að hafa nýlokið við að afgreiða
bullandi þenslu-fjárlög á Alþingi
fyrir árið 2002.
Að vonum spyrja menn í forundr-
an: Hvernig má það vera að stjórn
landsins láti sem ekkert sé, á háska-
faldi nýrrar verðbólguöldu? Nær-
tækasta svarið er auðvitað að menn
sem neita staðreyndum, og fullyrða
að allt sé í stakasta lagi, eru ekki
líklegir til lífsnauðsynlegra mót-
aðgerða. Þeir lifa í draumaheimi
góðæris og stöðugleika, þar sem
húsbóndinn málar glansmyndir á
vegginn í sífellu.
En fulltrúar atvinnulífsins líta
raunsæjum augum á ástandið og
er óskandi að aðvörunarorð þeirra
beri árangur.
Hvaða dæmi er augljósast um
óforsjálni og sjálfsblekkingu stjórn-
valda?
Svarið er einfalt: Stjórnlaus
hækkun á útgjaldahlið fjárlaga.
Hvert er það aðal tæki, sem
stjórnvöld á hverjum tíma hafa til
að beita gegn þenslu í þjóðfélag-
inu? Svar: Fjárlög hverju sinni.
Enda hafa ríkisstofnanir eins og
Þjóðhagsstofnun margsinnis bent
á nauðsyn þess að draga saman
seglin í útgjöldum ríkissjóðs.
Það er kannski ekki von til að
álit þeirrar stofnunar sé tekið gilt;
stofnunar, sem hótað var að leggja
af, af því sem hún treysti sér ekki
til að segja ósatt um stöðu efna-
hagsmála í þágu stjórnvalda, enda
stangaðist álit hennar alveg á við
góðæristal einvaldsins. Hins vegar
ætti öllum öðrum að vera ljós knýj-
andi nauðsyn þess að standa fast á
öllum bremsum í fjármálum, nema
þá kannski aðalráðgjafanum, Hann-
esi Hólmsteini.
En, hvernig hafa stjórnvöld farið
að ráði sínu við afgreiðslu fjár-
laga?
Mörg undanfarin ár hafa stjórn-
arliðar aukið útgjöld fjárlaga langt
umfram verðlagsþróun þrátt fyrir
augljós þenslumerki. Tökum árið
2001 til athugunar: Við afgreiðslu
fjárlaga fyrir árið 2001 hækkaði
útgjaldahlið fjárlaga um 13,5% frá
árinu 2000, eða um nærri tvöfalda
verðlagsþróun. Þar við bættist að
ráðherrar gengu þannig um fjár-
hirzlur ríkisins, að þeir eyddu á
árinu nærri 15 milljörðum umfram
heimildir fjárlaga og létu svo þjóna
sína á þingi samþykkja óráðsíuna
með fjáraukalögum. Og hækkun á
útgjöldum ríkissjóðs nær 20% milli
ára, sem er vitfirring.
Við afgreiðslu fjárlaga fyrir yfir-
standandi ár voru útgjöldin aukin
töluvert umfram hækkun verðlags,
sem þó hækkaði langt umfram þan-
þol búskaparins. Og þetta skeður
á tímum þegar nauðsyn bar til að
draga úr útgjöldum eftir megni.
Við þetta á svo eftir að bæt-
ast umframeyðsla ráðuneyta, því
engum skal til hugar koma annað
en að þau vinnubrögð verði áfram
við lýði.“
Það þarf svo sem ekki fleiri blöð-
um að fletta til að fullvissa sig um
hverjir bera ábyrgð á þeim ham-
förum í íslenzkum efnahagsmálum
sem yfir þjóðina hafa dunið. Enda
verður þeim ekki fyrirgefið.
„Vituð ér enn ...“
Sjávarútvegsmál
Bergvin Oddsson
fulltrúi í framkvæmda-
stjórn Samfylkingarinnar
Hrunið
Sverrir
Hermannsson
fyrrverandi alþingis-
maður og ráðherra
Það þarf svo sem ekki fleiri blöðum að
fletta til að fullvissa sig um hverjir bera
ábyrgð á þeim hamförum í íslenzkum efna-
hagsmálum sem yfir þjóðina hafa dunið.
Samfélagsmál
Ingvar
Gíslason
fyrrverandi þingmaður
Framsóknarflokksins
Þú getur alltaf lesið Fréttablaðið frítt á Vísi
eða fengið sendan daglegan tölvupóst
með blaði dagsins. Nánari
upplýsingar á: visir.is/dreifing
FRÉTTABLAÐIÐ Á NETINU