Fréttablaðið - 28.07.2010, Blaðsíða 16

16 28. júlí 2010 MIÐVIKUDAGUR
FRÁ DEGI TIL DAGS
greinar@frettabladid.is
FRÉTTABLAÐIÐ Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík SÍMI: 512 5000, ritstjorn@frettabladid.is FRÉTTASTJÓRAR: Arndís Þorgeirsdóttir arndis@frettabladid.is, Kristján Hjálmarsson, kristjan@frettabladid.is Trausti Hafliðason trausti@frettabladid.is og Höskuldur Daði Magnússon (dægurmál) hdm@frettabladid.is
HELGAREFNI: Anna Margrét Björnsson amb@frettabladid.is og Sigríður Björg Tómasdóttir sigridur@frettabladid.is ALLT OG SÉRBLÖÐ: Roald Eyvindsson roald@frettabladid.is og Sólveig Gísladóttir solveig@frettabladid.is
ÍÞRÓTTIR: Henry Birgir Gunnarsson henry@frettabladid.is LJÓSMYNDIR: Pjetur Sigurðsson pjetur@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Kolbrún Ingibergsdóttir kolbrun@frettabladid.is
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 miðlar ehf. STJÓRNARFORMAÐUR: Ingibjörg S. Pálmadóttir FORSTJÓRI OG ÚTGÁFUSTJÓRI: Ari Edwald
RITSTJÓRI: Ólafur Þ. Stephensen olafur@frettabladid.is AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Steinunn Stefánsdóttir steinunn@frettabladid.is
Fréttablaðið kemur út í 90.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að
fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í
gagnabönkum án endurgjalds. Issn 1670-3871
B
örnum sem greind eru ofvirk hefur fjölgað verulega á
undanförnum árum. Skýringin á því er sjálfsagt ekki
einhlít. Hugsanlegt er að ofvirkum börnum hafi fjölgað
með breyttri og á einhvern hátt minna sveigjanlegri sam-
félagsgerð. Sömuleiðis er það skoðun margra að breyttar
neysluvenjur geti valdið ofvirkni hjá börnum.
Líklegt verður þó að teljast að fyrst og fremst sé um að ræða
minnkandi sveigjanleika og umburðarlyndi gagnvart frávikum í
hegðun barna. Þetta á þá ekki síst við hegðun sem fylgir mikið áreiti
á umhverfið, er jafnvel verulega
hávaðasöm og ögrandi.
Íslenskum börnum er gefið
til muna meira af lyfjum við
ofvirkni en tíðkast í öðrum lönd-
um. Þarna er ekki um neinn smá-
vegis mun að ræða því sænskum
börnum er til dæmis aðeins gef-
inn inn þriðjungur af því magni
ofvirknilyfja sem íslenskum börnum er gefið.
Milli áranna 2008 og 2009 jókst notkun ofvirknilyfja um sex-
tán prósent hér á landi. Þetta er umhugsunar- og áhyggjuefni af
mörgum ástæðum. Vissulega draga lyfin í mörgum tilvikum úr
ofvirknieinkennunum og börnum sem lyfin taka gengur til dæmis
iðulega betur að aðlagast í skóla eftir að þau eru komin á lyf. Það
getur svo leitt til þess að líðan, félagsleg færni og námsárangur
batnar.
Þetta er þó aðeins önnur hliðin á peningnum. Þórarinn Tyrfings-
son, yfirlæknir á Vogi, benti á í fréttum RÚV í gær að misnotkun á
ofvirknilyfinu Rítalíni hefði aukist á síðustu mánuðum. Þórarinn
kveður lyfið mjög hættulegt og bendir á að það valdi stjórnlausri
fíkn, auk þess sem notkun þess fylgi hætta á HIV-smiti vegna
þess hversu algengt sé að því sé sprautað í æð. Vitað er að Rítalín
er eftirsótt efni í eiturlyfjaheiminum og gengur þar kaupum og
sölum. Til mikils hlýtur því að vera að vinna að draga úr umferð
efnisins.
Það er ábyrgðarhluti að taka þá ákvörðun fyrir hönd barns að
setja það á svo hættulegt lyf sem Rítalín er og það getur ekki verið
nauðsynlegt að nota það svona mikið hér á landi ef nágrannaþjóðir
okkar komast af með mun minni notkun lyfsins.
Ofvirk börn þarfnast meiri aðhlynningar en þau börn sem ekki
eru ofvirk. Þá aðhlynningu fá þau heima hjá sér og í skólum og
leikskólum. Með því að veita foreldrum aukinn stuðning og fræðslu
og búa til sérstaka námskrá sem styður við og örvar ofvirkt barn
í leikskóla og skóla, og í einhverjum tilvikum leggja því til aukinn
mannskap, má áreiðanlega minnka notkun Rítalínsins. Þegar upp
er staðið, og að teknu tilliti til alls þess miska sem hin gríðarlega
umferð Rítalíns í samfélaginu veldur, er óvíst að slík leið reyndist
kostnaðarsamari en lyfjaleiðin.
Það sem höfuðmáli skiptir er að ofvirk börn þrífist og fái notið
sín og þroskast, rétt eins og öll önnur börn. Í einhverjum tilvik-
um er áreiðanlega nauðsynlegt að þeim séu gefin lyf um lengri eða
skemmri tíma til þess að svo megi verða. Hitt er jafnvíst að mörg-
um þessara barna má mæta með aukinni þjónustu og aðhlynningu.
Í þeim tilvikum hlýtur að vera eftirsóknarverðara að komast hjá
lyfjagjöf.
HALLDÓR
SKOÐUN
Steinunn
Stefánsdóttir
steinunn@frettabladid.is
Fátt er fullfrísku fólki jafn mikið böl og atvinnuleysi. Á fyrri hluta þessa árs
var atvinnuleysi ungs fólks rúmlega 20%.
Þetta eru svo sláandi tölur að ekki verð-
ur við unað. En hvað er til ráða? Margt má
læra af reynslu Norðurlandanna á 10. ára-
tugnum og þá sérstaklega Finna, þar sem
atvinnuleysi meðal hinna yngstu fór upp
í 35%. Afleiðingarnar urðu félagsleg úti-
lokun þar sem stór hluti heillar kynslóðar
ungs fólks festist í atvinnuleysi og fátækt.
Við verðum að gera allt sem í okkar valdi
stendur til að koma í veg fyrir að þetta ger-
ist hér á landi.
Ríkisstjórnin hefur kynnt ýmsar aðgerð-
ir til að efla atvinnulífið. Í febrúar var
kynnt átak í atvinnumálum undir yfir-
skriftinni „Ungt fólk til athafna“ sem nær
til ungra atvinnuleitenda um allt land.
Nokkrum sinnum hefur ríkisstjórnin kynnt
viðamiklar tillögur í atvinnumálum þar
sem fleiri þúsund störfum hefur verið
lofað, m.a. með Búðarhálsvirkjun og orku-
frekum iðnaði, eflingu kvikmyndagerðar
og ofanflóðavörnum í Neskaupstað. Blaða-
mannafundirnir hafa verið nokkrir, en
árangurinn hefur látið á sér standa. Ráða-
leysi og ágreiningur innan ríkisstjórnar-
innar þegar kemur að því að fjölga störfum
hefur verið allsráðandi. Stjórnarflokkarn-
ir tala út og suður og ráðherrar senda hver
öðrum tóninn í fjölmiðlum.
Þetta getur ekki gengið svona áfram.
Unga fólkið okkar á betra skilið. Ísland á
betra skilið. Allir verða að taka höndum
saman gegn hinu mikla böli, atvinnuleysi.
Ríkisstjórn, sveitarfélög, aðilar vinnumark-
aðarins og minnihlutinn á Alþingi geta ekki
vikið sér undan ábyrgð í þessu máli. Því
miður vill stjórnarandstaðan oft gleymast
þegar kemur að því vinna málin frá grunni.
Átakapólitík hefur einkennt Alþingi og
ungir og ferskir þingmenn hafa tekið upp
starfsaðferðir þeirra eldri. Takmarkaður
áhugi hefur ríkt á því hjá forystufólki ríkis-
stjórnarinnar, þeim Jóhönnu Sigurðardótt-
ur og Steingrími J. Sigfússyni að innleiða
ný vinnubrögð.
Við þinglok í sumar var gert samkomulag
um að tillögur framsóknarmanna um þjóð-
arsátt verði teknar til skoðunar í efnahags-
og skattanefnd Alþingis og umsagnar leitað
víða að úr þjóðfélaginu. Með aukinni sam-
vinnu í íslensku þjóðfélagi og nýrri þjóðar-
sátt er ég sannfærður um að við munum ná
meiri árangri í endurreisn Íslands.
Við verðum að minnka atvinnuleysið og
það gerum við ekki öðruvísi en með sam-
hentu átaki gegn þessu einu mesta böli
hvers einstaklings.
Þjóðarsátt gegn atvinnuleysi
Atvinnumál
Birkir Jón
Jónsson
varaformaður
Framsóknar-
flokksins
Ósykrað
Hollur barnamatur fyrir 12 mánaða og eldri
www.barnamatur.is
Fjölbreytt og gott
veganesti fyrir lífið
„Tussufínt“
Tölvuskeyti Elíasar Jóns
Guðjónssonar, aðstoðar-
manns menntamálaráð-
herra, komst í fréttir í gær.
Þar sagði Elías að hann
sæi tækifæri í að leka
upplýsingum um nýjustu
vendingarnar í Magma-
málinu. Skeytið rataði
í fjölmiðla fyrir mistök.
Athygli vakti að Elías
Jón notaði orðið „tussu-
fínt“ til að lýsa ánægju
sinni með málið. Það á
sér hins vegar eðlilegar
skýringar.
Norska leiðin?
Ríkisstjórnin vill vinda ofan af einka-
væðingu í orkugeir-
anum og hefur
ákveðið að
kanna „norsku
leiðina“ í þeim
efnum. Það rímar
við orðaval Elíasar
Jóns því í Noregi
starfar orkufyrir-
tæki sem heitir
einmitt Tussa (sjá
tussa.no). Hann
hefur væntanlega
verið að vísa til
þess.
Veikara á meðan?
Ólíkt hafast þau að samtökin Evr-
ópuvaktin og Sterkara Ísland. Það
fyrrnefnda samanstendur af fólki
sem er á móti inngöngu Íslands í
ESB en síðarnefndi félagsskapurinn
er hlynntur inngöngu. Tímamót urðu
í þessu mikla hagsmunamáli í gær
þegar aðildarviðræður Íslands og
ESB hófust formlega. Evrópuvaktin
var á vaktinni og greindi frá þessu á
heimasíðu sinni. Á vef Sterkara Ísland
var hins vegar ekki minnst á tíðindin,
því Sterkara Ísland er í sumarfríi.
bergsteinn@frettabladid.is
Íslendingar nota miklu meira af ofvirknilyfjum
en nágrannaþjóðirnar.
Leikur að eldi