Fréttablaðið - 09.08.2010, Blaðsíða 14

14 9. ágúst 2010 MÁNUDAGUR
FRÁ DEGI TIL DAGS
greinar@frettabladid.is
FRÉTTABLAÐIÐ Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík SÍMI: 512 5000, ritstjorn@frettabladid.is FRÉTTASTJÓRAR: Arndís Þorgeirsdóttir arndis@frettabladid.is, Kristján Hjálmarsson, kristjan@frettabladid.is Trausti Hafliðason trausti@frettabladid.is og Höskuldur Daði Magnússon (dægurmál) hdm@frettabladid.is
HELGAREFNI: Anna Margrét Björnsson amb@frettabladid.is og Sigríður Björg Tómasdóttir sigridur@frettabladid.is ALLT OG SÉRBLÖÐ: Roald Eyvindsson roald@frettabladid.is og Sólveig Gísladóttir solveig@frettabladid.is
ÍÞRÓTTIR: Henry Birgir Gunnarsson henry@frettabladid.is LJÓSMYNDIR: Pjetur Sigurðsson pjetur@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Kolbrún Ingibergsdóttir kolbrun@frettabladid.is
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 miðlar ehf. STJÓRNARFORMAÐUR: Ingibjörg S. Pálmadóttir FORSTJÓRI OG ÚTGÁFUSTJÓRI: Ari Edwald
RITSTJÓRI: Ólafur Þ. Stephensen olafur@frettabladid.is AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Steinunn Stefánsdóttir steinunn@frettabladid.is
Fréttablaðið kemur út í 90.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að
fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í
gagnabönkum án endurgjalds. Issn 1670-3871
Þ
egar HIV-veiran og alnæmið varð fyrst þekkt meðal
almennings undir miðjan níunda áratuginn greip um
sig hræðsla, ekki síst meðal ungs fólks. Frá frjálsræð-
isbyltingunni í kynlífsmálum í kringum 1970 og fram
að því að HIV-veiran varð þekkt hafði margt ungt fólk
iðkað kynlíf sem fráleitt gat talist ábyrgt eftir að HIV-veiran varð
þekkt.
Áróður næstu ára á eftir beindist að því að fræða fólk, einkum
ungt fólk, um það hvernig koma mætti í veg fyrir smit. Sú fræðsla
skilaði árangri. Í það minnsta er flestum nú ljóst hvernig HIV
smitast og sömuleiðis hvernig
það smitast ekki. Þekkingarleysi
er þannig ekki um að kenna að
þeim fjölgar nú sem greinast
HIV-smitaðir.
Í ljós kom að veiran fór ekki
alveg eins hratt og óttast hafði
verið í upphafi. Auk þess varð
hröð þróun í lyfjum sem gefin
voru HIV-jákvæðum. Þetta hefur trúlega leitt til þess að óttinn
við sjúkdóminn minnkaði en nú er svo komið að fjöldi HIV-grein-
inga hefur ekki verið meiri síðan 1985. Sama þróun á sér stað í
nágrannalöndum okkar.
Svavar G. Jónsson, varaformaður HIV Ísland, hefur áhyggjur
af vaxandi kæruleysi gagnvart sjúkdómnum. Í frétt í blaðinu í
dag segir hann að sárlega vanti hér aukna fræðslu og umræðu
um sjúkdóminn. Hann telur kæruleysið stafa af því að fólk þekki
hversu öflug lyfin eru sem gefin eru HIV-smituðum en bendir á að
þótt fólk lifi með þessum lyfjum þá sé HIV-smit háalvarlegt mál.
„Þetta er ekki eins og að skera sig á fingri – það er engin lækning,“
segir hann og bendir á að lyfin séu svo dýr að fyrir árlegan lyfja-
kostnað eins einstaklings mætti reka forvarnastarf í heilt ár.
Sérstök ástæða er til að gefa því gaum að þótt hommar hafi í
upphafi verið sá hópur þar sem flest fórnarlömb sjúkdómsins var
að finna þá er það löngu liðin tíð. Að tengja HIV sérstaklega við
samkynhneigða karlmenn er þannig algerlega villandi. Það er því
ánægjulegt til þess að vita að Álfheiður Ingadóttir heilbrigðisráð-
herra hyggst skoða hvort ekki sé kominn tími til að endurskoða
reglur um blóðgjafir samkynhneigðra karlmanna sem stöðvaðar
voru á sínum tíma.
Kynmök eru eftir sem áður sú smitleið HIV sem algengust er
þrátt fyrir að sprautufíklar séu vissulega stór áhættuhópur. Síð-
ustu tíu ár eru flestir sem greinast HIV-smitaðir gagnkynhneigt
fólk sem smitast við kynmök. Það er því ekki síst í þessum hópi
sem auka þarf árveknina fyrir HIV-smithættunni. Þrátt fyrir að
þekkingin á smitleiðunum og því hvernig koma má í veg fyrir smit
sé áreiðanlega fyrir hendi þá þarf greinilega að auka umræðuna.
Svo virðist sem við höfum sofnað á verðinum gagnvart HIV og
séum að vakna upp við þann vonda draum að hættan á smiti er
raunveruleg og hún er fyrir hendi hjá öllum sem ekki gæta að sér.
Góðu fréttirnar eru þó þær að það er einfalt að verjast veirunni
með því einu að lifa ábyrgu kynlífi.
HALLDÓR
SKOÐUN
Steinunn
Stefánsdóttir
steinunn@frettabladid.is
Kjarnorku-
árásir
Árni Svanur
Daníelsson og
Kristín Þórunn
Tómasdóttir
prestar
Aldrei aftur
Þegar við vorum að skríða inn í ungl-ingsárin á síðustu öld hélt angistin yfir
mögulegu kjarnorkustríði fyrir okkur
vöku. Listrænar útfærslur á hörmung-
um kjarnorkuvetrar og afleiðingum hans
fyrir mannfólkið rötuðu iðulega á sjón-
varpsskjáinn. Fréttir af ísköldu vopna-
kapphlaupi stórveldanna voru daglegt
brauð í fjölmiðlum.
Sextíu og fimm ár eru liðin síðan kjarn-
orkusprengjum var varpað á borgirnar
Hiroshima og Nagasaki í Japan, við lok
heimsstyrjaldarinnar síðari. Við þessi
tímamót er þess virði að nema staðar og
íhuga sársaukann sem fylgir þeim.
Það er sársaukinn yfir fórnarlömbum
árásarinnar, þeim sem dóu og þeim sem
þjáðust og þjást enn þann dag í dag vegna
afleiðinga sprengjunnar á líkama og nátt-
úru. Það er sársaukinn yfir því að enn
þá lifir heimurinn við kjarnorkuvá sem
ógnar friði og stöðugleika. Það er sársauk-
inn yfir því að frá því sprengjan féll árið
1945, skiptist heimurinn í ríki sem hafa
tekið sér rétt til að að framleiða og eiga
þessi gjöreyðingarvopn, og mikinn meiri-
hluta ríkja sem eiga þau ekki.
Við tökum undir með þeim sem hafna
því að ójafnvægi og klofningur á borð við
þetta sé afsprengi menningar okkar. Heil-
ræði Biblíunnar til manneskjunnar er að
velja lífið svo að allir fái lifað. Í þeim anda
berjumst við gegn kjarnorkuvopnum. Það
er ekkert pláss fyrir vopn sem ógna lífi
manneskjunnar og jarðarinnar, eins og
kjarnorkusprengjan gerir.
Kalda stríðið og kjarnorkuváin held-
ur ekki vöku fyrir unglingunum okkar í
dag. En það er full ástæða til að minn-
ast fórnarlamba sprengjunnar í Hiros-
hima og Nagasaki 6. og 9. ágúst og snúa
huga okkar og hjarta til þeirra sem þar
þjáðust. Við erum þakklát fyrir fram-
tak opinberra aðila og almennra borgara
sem hafa látið sitt af mörkum til að velja
lífið. Aldrei aftur Hiroshima. Aldrei
aftur Nagasaki.
Aldrei aftur Hir-
oshima. Aldrei
aftur Nagasaki.
Fæst í heilsubúðum,
og matvöruverslunum
• Lífrænt ræktað hráefni
• Án viðbætts sykurs
• Engin rotvarnarefni
Heil eða hálf sameining
Lilja Mósesdóttir tilheyrir órólegu
deildinni innan þingflokks VG sem
telur VG hafa orðið undir í ríkisstjórn-
arsamstarfinu. Orðrómur hefur verið
uppi um að Lilja og jafnvel fleiri hafi
áhuga á því að yfirgefa VG og ganga til
liðs við Hreyfinguna. Lilja var á laug-
ardag spurð að því hvort slíkt stæði til
og svaraði að algjörlega ótíma-
bært væri að tala um hvort
hún sameinaðist Hreyfing-
unni að einhverju leyti. Ekki
er þetta svar til þess fallið
að draga úr orðrómnum en
nú velta menn líka fyrir sér
hvort Lilja hyggi á heila eða
hálfa sameiningu.
Hinn frjálsi markaður
Haraldur Benediktsson, formaður
Bændasamtakanna, birti grein í
Morgunblaðinu á laugardag þar sem
hann bregst við gagnrýni sem komið
hefur fram á nýtt frumvarp til búvöru-
laga. Þar segir hann bændur fúsa til
endurskoðunar á núverandi landbún-
aðarkerfi en bætir því síðan við að
landbúnaður sé ekki atvinnugrein sem
geti staðið undir öllum duttlungum
hins frjálsa markaðar. Það sem
Haraldur á við er að bændur
eru semsagt tilbúnir til að
breyta kerfinu en þó án þess
að auka samkeppni sem er
einmitt kjarninn í gagnrýn-
inni á núverandi kerfi.
Hvað segir Morrinn?
Ummæli Jóns Gnarr um að Múmín-
pabbi segi lífið í Múmíndal vera betra
eftir að Finnar gengu í ESB hafa vakið
athygli. Sumum hefur þó þótt þetta
full einhliða umfjöllun um skoðanir
íbúa Múmíndals því eins og aðdáend-
ur þekkja er ekki eintóm samstaða í
dalnum. Þar býr nefnilega líka Morrinn
sem hefur oft valdið usla í dalnum.
Heyrst hefur að Morrinn hafi
ekki riðið feitum hesti frá inn-
göngu Finna í ESB og finni
sambandinu flest til foráttu.
Skoðanir íbúa Múmíndals
eru því jafn skiptar um ESB
og skoðanir annarra.
magnusl@frettabladid.is
Fjölgun nýsmitaðra af HIV er áhyggjuefni.
Kæruleysið verður
að uppræta