Fréttablaðið - 09.08.2010, Blaðsíða 16

16 9. ágúst 2010 MÁNUDAGUR
Viðarhöfða 6 - Reykjavík
www.sindri.is / sími 575 0000
PI
PA
R\
TB
W
A

S
ÍA

1
01
9
29
Stærð: 3600 x 3600mm BxH
Litur á panel: Ral 9002
Þær uppfylla hinn nýja og stranga EU-framleiðslustaðal EN 13241-1.
Iðnaðarhurðir á
sérstöku tilboði
Af sérstökum ástæðum getum við boðið
9 einangraðar iðnaðarhurðir frá Loading Systems.
250.000 kr. stk.
á aðeins
TILB
OÐ
Nokkuð óvenjuleg grein birt-ist í Fréttablaðinu sl. laugar-
dag. Hún er eftir varaþingmann
Samfylkingarinnar, Önnu Mar-
gréti Guðjónsdóttur, og fjallar
um skrif mín í Morgunblaðinu
sem ekki eru skýrð en harðlega
fordæmd, sagt er að þau séu ekki
málefnaleg og „kalli því ekki á
málefnaleg viðbrögð“! Skrif mín
lýsi „undarlegum“ viðhorfum og
veki „ónotatilfinningu“ sem hafi
„trúlega verið markmiðið“. Anna
Margrét er sjálfri sér samkvæm
um að bregðast ekki við mál-
efnalega og skilur hún lesendur,
sem ekki þekkja skrif mín, eftir
í lausu lofti en með þá tilfinningu
að ég hafi sagt eitthvað sem ekki
megi segja.
Ég ætla í fullri hógværð að
leyfa mér að halda því fram að
skrif mín hafi verið málefnaleg
og leyfi ég mér að óska eftir við-
brögðum á slíkum nótum.
Málavextir eru í grófum drátt-
um þessir: Síðastliðinn fimmtu-
dag birtist eftir mig grein í Morg-
unblaðinu þar sem ég fjallaði um
Ísland og Evrópusambandið.
Lagði ég út af grein eftir Her-
man Van Rompuy, forseta fram-
kvæmdastjórnar ESB, sem birst
hafði í sama blaði. Þótti mér grein
forsetans endurspegla framtíðar-
sýn sem minnti óþægilega á stór-
veldisóra nýlendutímans þegar
Evrópuríki ráku harðsvíraða
eiginhagsmunastefnu gagnvart
öðrum heimshlutum, brutu heil-
ar heimsálfur undir sig um leið
og þeir dásömuðu eigið ágæti.
Þessi saga er nú ekki alveg liðin
tíð eins og ég kem að síðar.
Áhrif í húfi
Van Rompuy dró í grein sinni upp
mynd af stórveldi með hálfan
milljarð íbúa „sem deildu fortíð
og framtíð“ á svæði sem spannaði
„frá Finnlandi til Portúgals og
Írlandi til Rúmeníu“. Í greininni
var höfðað til sérstöðu Evrópu-
manna vegna velsældar þeirra.
„Leyfið mér að minna ykkur á
hvað við erum að verja. Evrópu-
búar njóta forréttinda í heimin-
um. Við erum mesta viðskipta-
veldi heims. Þetta er árangur,
sem vert er að vera stoltur af.
Hann sýnir einstaka getu okkar
til að þróast og tryggja um leið
arfleifð okkar. Við höfum enn get-
una til þess. Í breytilegum heimi
eru hins vegar önnur svæði tilbú-
in til að gera betur en við efna-
hagslega. Störf okkar og áhrif
eru í húfi.“ Hér er talað skýrt
og tæpitungulaust. Það gerði ég
líka í minni grein og sagði m.a.
að menn gætu haft „hvaða skoðun
sem þeir vilja á Evrópusamband-
inu og hvort við eigum heima þar
innandyra eða utan. En ég frábið
hins vegar framvegis að við sem
leyfum okkur að vísa til sam-
eiginlegra hagsmuna Íslendinga
þegar auðlindir og nýting þeirra
er annars vegar eða veltum því
fyrir okkur hvaða fyrirkomulag
sé líklegast til að tryggja bein
lýðræðisleg áhrif þjóðarinnar,
séum sökuð um að vera haldin
einhverri annarlegri rembu á
sama tíma og svona boðskapur
er básúnaður. Kannski það fari
að renna upp fyrir einhverjum
að raunveruleg ástæða er til að
íhuga í alvöru hvernig við best
verjum auðlindir okkar og lýð-
ræðið gegn ásælni miðstýrðra
stórveldahagsmuna! Einhvers
staðar sást í blaði nýlega að ráða-
menn væru vongóðir um að verja
mætti auðlindir Íslands í samn-
ingum við ESB. En hvers vegna
skyldum við yfirleitt vilja fórna
auðlindum okkar og forræði yfir
samfélagi okkar ef ávinning-
ur er enginn sýnilegur annar en
að fá að vera þátttakandi í nýju
stórríki? Gamalkunnugt ráð, vel
þekkt úr nýlendusögunni, er að
draga upp mynd af glæstu stór-
veldi þar sem „við sem erum
saman“ stöndum keik gegn
„öllum hinum“. Þetta er að mínu
mati röng uppsetning. Spyrja
þarf hvort sé vænlegra fyrir
okkur – sem erum þrjú hundr-
uð þúsund talsins – að taka þátt
í alþjóðasamstarfi sem neytend-
ur á evrópskum stórmarkaði með
takmörkuð lýðræðisleg áhrif, eða
efla okkur sem fullvalda ríki sem
á í samskiptum við önnur ríki
með beinni aðkomu að samn-
ingum um öll okkar mikilvæg-
ustu mál – þar á meðal ráðstöf-
un sjávarauðlindarinnar, okkar
dýrmætasta fjársjóðs? Hvers
vegna ættum við að fórna þess-
ari úrvalsstöðu? Ég hef skilning
á því sjónarmiði að ósanngjarnt
sé að eins lítið samfélag og okkar
skuli njóta þeirra forréttinda sem
við gerum. En mér er það hins
vegar fullkomlega óskiljanlegt
að það skulum vera við sjálf sem
bjóðumst til að láta réttindin af
hendi – ekki í anda réttlætis eða
jafnaðarmennsku, heldur bara til
að fá að vera með!
Hverju barni er það nú aug-
ljóst að Evrópusambandið sækir
það fast að fá okkur inn enda
augljósir hagsmunir í breyttri
heimsmynd. Þá breyttu heims-
mynd sjá Kínverjar líka greini-
lega fyrir sér og er það engin til-
viljun hve fyrirferðarmiklir þeir
eru að verða hér á landi. Það sem
við þurfum á að halda er að horfa
ískalt á það hvernig hagsmunum
okkar verður best borgið í ger-
breyttum heimi. Ég er þeirrar
skoðunar að það gerum við best
með því að halda þétt utan um
auðlindirnar og hafa síðan heim-
inn allan undir sem markað og
samstarfsvettvang í stað þess að
múra okkur inni í enn einum evr-
ópskum stórveldisdraumnum.“
Það sem fór fyrir brjóstið
Það sem fór mest fyrir brjóstið
á þeim sem gagnrýnt hafa grein
mína, því Anna Margét Guðjóns-
dóttir er ekki ein á báti, er eink-
um tvennt. Í fyrsta lagi að ég
notaði hugtakið lífsrými, í því
samhengi að Evrópusamband-
ið sæktist eftir því að stækka
áhrifasvæði sitt og síðan hitt að
ég varaði við því að Íslending-
ar létu glepjast af fjárveitingum
sem þegar hafa verið boðaðar til
að liðka fyrir í „aðlögunarferl-
inu“ sem nú á sér stað, áður en
ákvörðun er tekin um aðild, nokk-
uð sem ég hef gagnrýnt og varað
við áður, meðal annars á síðum
þessa blaðs.
Sagan kennir að frá örófi alda
hafa staðið átök um auðlindir
heimsins og er augljóst dæmi
um slíkt ekki fjær okkur í tím-
anum en Íraksstríðið sem snýst
um eignarhald og ráðstöfun á
hinu svarta gulli Austurlanda,
olíunni. Í þeim átökum komu
við sögu á tíunda áratugnum og
uppúr aldamótum, olíuhagsmun-
ir, bandarískir, breskir, kínver-
skir, franskir, japanskir og rúss-
neskir. Allir áttu það sammerkt
að vilja láta hið pólitíska vald
rýma til fyrir hagsmunum sínum
sem síðan var gert með innrás í
þágu bandarískra og breskra olíu-
hagsmuna. Þetta er veruleiki sem
ég hef varið starfsævi minni í að
grandskoða, sem sagnfræðingur,
fréttamaður og stjórnmálamað-
ur og er tilbúinn að ræða hvar og
hvenær sem er á málefnalegum
forsendum.
Egill Helgason, fjölmiðlamað-
ur, skrifar pistil á Eyjuna sem
hann nefnir Reductio ad Hitler-
um en þar sakar hann mig um
að reyna að beina umræðunni
inn í þann farveg að Evrópusam-
bandið sé eins konar framhand-
leggur á nasismanum þar sem
ég hafi notað hugtakið lífsrými
sem nasistum hafi verið tamt
að gera! Þetta er útí hött en Agli
vil ég óska til hamingju með að
ná nokkrum árangri við að gera
einmitt það sem hann ranglega
sakar mig um: Að beina umræð-
unni að Adólf Hitler og nasima.
Umræðu um hagsmunayfirgang
stórvelda og auðvalds er drepið
á dreif en við látnir hanga í einni
spyrðu, Adólf og undirritaður.
Annars er það mín tilfinning
að mest hafi farið fyrir brjóstið
á áköfum fylgjendum ESB-aðild-
ar að ég skuli í skrifum mínum
hafa minnt á hlutskipti indíána
Norður-Ameríku sem létu sumir
hverjir glepjast af „góðum gjöf-
um“ sem þegar upp var staðið
reyndust gagnslausar eftir að
þeir höfðu glatað forræði yfir
samfélagi sínu og auðlindum.
Að lokum þetta: Ræðum ESB-
aðild, sem annað, tæpitungulaust
en málefnalega. Þá verður líka að
virða þá lágmarkskröfu að þegar
fjallað er um þriðja aðila gengur
ekki að lesandinn fái ekkert að
vita um málsrök hans, aðeins sagt
að þau hafi valdið „ónotatilfinn-
ingu“! Þetta gerði Anna Margrét
Guðjónsdóttir hér í blaðinu sem
fyrr segir. Hún dylgjaði um skrif
sem margir lesendur Fréttablaðs-
ins þekktu ekki af öðru en ein-
kunnagjöf hennar. Svolítið ónota-
legt.
Dylgjað um hið óséða
Hinn 30. júlí sl. ritar Súsanna Margrét Gestsdóttir grein í
Fréttablaðið þar sem hún ræðir
þá gagnrýni sem fram hefur
komið á nýjar innritunarreglur
í framhaldsskólana. Kjarninn
í máli hennar virðist mér vera
sá að nýju reglurnar tryggi að
í hverjum skóla verði nemend-
ur með sem fjölbreytilegast-
an bakgrunn og mikilvægt sé
að ýta undir slíka fjölbreytni,
þannig sé hægt að vinna gegn
fordómum og auka hæfni fólks
til að vinna saman í fjölmenn-
ingarsamfélagi. Hún nefnir sér-
staklega nemendur með annað
móðurmál en íslensku og telur
það mikilvægt uppeldisatriði að
aðrir nemendur starfi við hlið-
ina á þeim sem tala íslensku með
erlendum hreim.
Hér er sitthvað sem orkar tví-
mælis. Fyrir það fyrsta er mér
til efs að þetta sé skilvirk aðferð
til að vinna gegn fordómum og
fá fólk af ólíkum uppruna til að
vinna saman. Markviss fræðsla
og áróður virðist í fljótu bragði
mun líklegri til árangurs. Í öðru
lagi verður ekki betur séð en hug-
myndafræði sú sem nýju regl-
urnar byggja á leiði til einsleitni
framhaldsskólanna og vinni því
gegn tilgangi framhaldsskólalag-
anna. Til að allir skólarnir geti
tekið á móti svipuðum nemenda-
hópum þurfa þeir að hafa sam-
bærilega uppbyggingu svo sem
almenna braut sem tekur við
nemendum með skerta náms-
getu og námsbraut sem tekur
við nemendum af erlendum upp-
runa. Einnig hlýtur að vera gert
ráð fyrir að þeim nemendum sem
hyggja á langskólanám sé sinnt
með viðunandi hætti og jafn-
framt bjóði allir skólarnir upp á
styttri starfstengdar námsbraut-
ir fyrir þá sem slíkt nám hentar.
Þá hlýtur einnig að vera gert ráð
fyrir að boðið sé upp á listnám
í öllum framhaldsskólunum sem
og iðnmenntun.
Nú er rétt að rifja upp það sem
lá til grundvallar þeim innritun-
arreglum sem kastað var fyrir
borð á síðasta ári. Markmið
þeirra var að nemendur gætu
farið í þann skóla sem félli best
að þörfum þeirra og jafnframt
ættu skólarnir að skapa sér sér-
stöðu, sérhæfa námsframboð
sitt með einhverjum hætti. Með
þessu móti ættu sem flestir nem-
endur kost á námi við sitt hæfi og
á sínu áhugasviði. Gott dæmi um
slíka sérstöðu er Borgarholtsskóli
en þar starfar námsbraut sem
sérhæfir sig í bílgreinum. Með
gömlu innritunarreglunum hefði
nemandi úr Kópavogi með áhuga
á bílum getað sótt um skólavist í
Borgarholtsskóla og stundað þar
það nám sem hann hafði áhuga
á. Nemendi úr Grafarvogi sem
hefði hug á að fara í langskóla-
nám að loknu stúdentspróf en
teldi sér hæfa betur bekkjarkerfi
en áfangakerfi gæti valið ein-
hvern af bóknámsskólunum sem
býður upp á bekkjarkerfi. Nú er
hins vegar undir hælinn lagt
hvort hægt sé að koma til móts
við þessa nemendur. Gömlu inn-
ritunarreglurnar buðu því upp
á fjölbreytni í framhaldsskólun-
um sem verður úr sögunni ef svo
heldur fram sem horfir.
Nú er það svo að ef skólar sér-
hæfa sig þá er óhjákvæmilegt að
í þá safnist nemendur með lík
áhugamál. Þannig er næsta víst
að í Borgarholtsskóla sé að finna
óvenjuhátt hlutfall nemenda með
bíladellu. Í Fjölbrautaskólanum
í Ármúla er rekinn sérstakur
Heilbrigðisskóli. Þangað sækja
væntanlega þeir sem hafa hug
á að mennta sig til starfa innan
heilbrigðisgeirans. Jafnframt er
líklegt að í þá skóla sem sérhæfa
sig í að undirbúa unglinga undir
langskólanám sæki þeir sem
hafa slíkt nám í huga. Þetta virð-
ist Margrét telja að viðhaldi eða
jafnvel ýti undir fordóma. Und-
irrituðum er fyrirmunað að sjá
rökin fyrir því. Væri hægt að fá
nánari skýringar?
Tvenns konar fjöl-
breytni
Menntamál
Guðmundur J.
Guðmundsson
framhaldsskóla-
kennari
Evrópumál
Ögmundur
Jónasson
alþingismaður
Sagan kennir að frá örófi alda hafa
staðið átök um auðlindir heimsins og
er augljóst dæmi um slíkt ekki fjær
okkur í tímanum en Íraksstríðið sem
snýst um eignarhald og ráðstöfun á
hinu svarta gulli Austurlanda, olíunni.
AF NETINU
Útungunarvélar kapítalista enn við lýði?
Ég nam viðskiptafræði þegar útrásin var í upptakti og
bankastjórar voru fengnir til að halda fyrirlestra um að
ekkert væri mikilvægara en að hámarka hagnað – þetta
var sagt yfir fullum sal nemenda sem voru að bugast
undan vaxtabyrðum yfirdráttarlána. Við lærðum að allt
hefur verðmat, meira að segja mannslíf og við lærðum
aðeins um hið kapítalíska hagkerfi. Þrátt fyrir það kennir
sagan okkur að við munum sennilega vinna innan
annarra hagkerfa og hugmyndafræði einhvern tímann
á ferlinum. Í þjóðhagfræði lærðum við ekkert um áætl-
anabúskap þó að hann hafi verið stundaður í mörgum
löndum og meira að segja að hluta til hér á landi undir
hægristjórninni – eða hvað á að kalla álversæðið sem
hagkerfið byggði á akkurat á þessum tíma. Í viðskiptum
á vinnumarkaði lærðum við nánast aðeins um hvernig
megi fá sem allra mest út úr starfsfólki án þess að greiða
þeim meira en nauðsynlegt er. Aldrei var talað um
greiðslugetu heldur aðeins um greiðsluvilja neytenda.
Siðfræði, saga eða kynjafræði var víðs fjarri allri kennsl-
unni og þurftu nemendur að leita slíkra dekurfaga út fyrir
skyldunámið og jafnvel í aðrar deildir innan háskólans.
kaninka.net/drifa
Drífa Snædal