Fréttablaðið - 20.08.2010, Blaðsíða 21

FÖSTUDAGUR 20. ágúst 2010 21
Björgólfur og bankahrunið
Björgólfur Thor
Björgólfsson
rembist eins
og rjúpan við
staurinn að halda
því fram að hann
beri enga áhrif á
hruni íslensku bankanna. Nú hefur
hann opnað vefsíðu sem fjallar
um þetta – einn höfunda þar er
sagnfræðingur sem í miðju hrun-
inu sendi frá sér varnarrit vegna
þáttar Björgólfs Guðmundssonar í
Hafskipsmálinu.
silfuregils.eyjan.is
Egill Helgason
Hvaða land er þetta??
Og þegar ég var
kominn út á
sundlaugarbakk-
ann og horfði á
fólkið og sólina
og heiðan himin-
inn, þá rann upp
mér fyrir að mér fannst ég vera í
einhverju allt öðru landi en Íslandi.
Ég vissi ekki hvaða land þetta var,
en það var alla vega töluvert sunn-
ar á jarðarkringlunni en Íslandið
okkar.
Veður eins og verið hefur hér í
Reykjavík síðustu þrjá dagana, og
reyndar margoft áður í sumar, er
eitthvað allt annað en tíðkast í
mínu ungdæmi.
Þetta er rólyndislegt og sjálfsagt
sumarveður, sem hefði þótt fráleitt
hér áður fyrr.
dv.is/blogg/tresmidja
Illugi Jökulsson
Árið 1970 varð Ísland aðili að EFTA, árang-ur af Viðreisninni því farsæla stjórnar-
samstarfi Sjálfstæðis- og Alþýðuflokks. Rofin
var einangrun Íslands að vera utan viðskipta-
legs samstarfs í Evrópu, tryggð viðskiptaleg
fríðindi til jafns við keppinauta í útflutningi
og komið á auknu innlutningsfrelsi. Aðildar-
samningur veitti okkur tollfrelsi í EFTA við
inngöngu en aðlögun fram til 1980 að lækka
verndartolla, mikilvægt frelsi í innflutningi
freðfisks í Bretlandi og aðgang að norræn-
um iðnþróunarsjóði fyrir Ísland að tillögu
Bjarna Benediktssonar á fundi forsætisráð-
herra Norðurlandanna. Aðildin var samþykkt
af þingmönnum Sjálfstæðisflokks og Alþýðu-
flokks og þriggja þingmanna Alþýðubanda-
lagsins sem stóðu að Samtökum frjálslyndra
og vinstri manna. Gylfi Þ. Gíslason viðskipta-
ráðherra veitti málinu öfluga forystu. Aðild-
in mætti mótspyrnu Alþýðubandalagsins
sem barðist með oddi og egg gegn allri þátt-
töku í vestrænni samvinnu. Fríverslun var í
æsingaskrifum Þjóðviljans talin hluti þeirrar
óheillaþróunar sem hafði leitt Ísland í NATO
og þátttaka í EFTA væri aðeins skref inn í hið
enn verra, Efnahagsbandalagið.
Vissulega voru margir óvissuþættir við
slíka opnun hagkerfisins, einkum varðandi
samkeppnishæfni íslensks iðnaðar. Mikils um
vert var hve jákvæð og opin afstaða iðnrek-
enda var í máli sem boðaði mikla stefnubreyt-
ingu í vernduðum atvinnurekstri þeirra. Þeir
sýndu víðsýni í stórmáli sem víst hefði mátt
nálgast með efasemdum og neikvæðni sem
hefði gert allt þyngra í vöfum á stjórnmála-
sviðinu.
EFTA naut vinsælda en árið eftir að aðild-
in tók gildi urðu stjórnarskipti. Ríkisstjórn
fyrrum stjórnarandstöðuflokka undir forystu
Ólafs Jóhannessonar fylgdi óbreyttri stefnu
varðandi EFTA. Sáu viðskiptaráðherrarnir
Lúðvík Jósepsson og síðar Ólafur Jóhannes-
son, í annarri ríkisstjórn dyggilega um það.
EFTA var hluti af „dynamísku“ ferli sem leið-
ir til EES-samningsins og þess að önnur aðild-
arríki en Ísland, Noregur og Sviss gerast aðil-
ar að Evrópusambandinu.
Nú er hálf öld liðin síðan umræðan um
Ísland og Evrópusamstarfið hófst og ákveð-
ið var að Ísland tengdist því með aðildinni að
EFTA. Framundan er ákvörðunin um aðild
að Evrópusambandinu. Með EES-samningn-
um erum við að verulegu leyti þá þegar inn-
anborðs í ESB. Ísland hefur færst frá því að
vera fákunnur byrjandi á Evrópuvettvangi
í að vera gamalreyndur þátttakandi. Ekki
einvörðungu hefur stjórnsýslan náð fullum
tökum á hagsmunagæslu Íslands í Brussel,
heldur hafa helstu hagsmunasamtök haslað
sér þar völl. Íslendingar voru trúverðugur
samstarfsaðili þar til kom að hinni hrapallegu
þróun fjármálakerfisins eftir 2000.
Áfellisdóminn yfir okkur er að finna í
skýrslu Rannsóknarnefndar Alþingis um
aðdraganda og orsakir falls íslensku bank-
anna 2008. Skýrslan og umræðan hér heima
eru ekkert einkamál okkar því aðrar þjóð-
ir fylgjast grannt með íslenska hruninu enda
heimsfréttaefni. Eftirlitsstofnun EFTA und-
irbýr málssókn á hendur íslenskum stjórn-
völdum vegna vanefndar á skuldbindingum
um lágmarkstryggingar á innistæðum í úti-
búum Landsbankans í Bretlandi og Hollandi.
Gjaldeyrishöft sem grípa varð til eru brot á
EES-samningnum og gætu leitt til þess að
viðskiptafríðindi yrðu dregin til baka til mót-
vægis. EES-samningurinn yrði þá í uppnámi.
Frumskilyrði fyrir góðum samskiptum við
samstarfsþjóðir og alþjóðlegt fjármálasam-
starf, er að samningar náist í Icesave-deil-
unni og bankakerfið nái fyrri stöðu í erlend-
um samskiptum. Takist það ekki fyrr frekar
en síðar blasir við stöðnun og atgervisflótti.
Þátttakan í fríversluninni 1970 gerði stjórn-
völdum kleift að aflétta viðskiptahöftum og
var aðildin því stjórntæki í efnahagsmálum.
Þetta er sambærilegt við það markmið núver-
andi ríkisstjórnar að stefna að aðild að Mynt-
bandalagi Evrópu og upptöku evru. Það er
síður en svo minnkun af því að krónan eins
og sjálfstæðar myntir Evrópuþjóða sé leyst af
hólmi með þátttöku í myntbandalagi. Þannig
séð er aðildin að ESB tæki til þjóðfélagslegra
umbóta rétt eins og var um EFTA áður fyrr.
Það er athyglisvert að þegar sænsk stjórnvöld
lögðu fyrst til að Svíþjóð gerðist aðili að ESB
var það hluti af aðgerðaáætlun í efnahagsmál-
um.
Andstæðingar aðildar Íslands ganga hart
fram í rangfærslum, svo sem því að Bret-
ar og Hollendingar og þar með Evrópu-
sambandið séu óvinir okkar. Hjákátlegast-
ur var þó spuni „ungra bænda“ að okkur
bíði herþjónusta í ESB! Hugmyndin um að
draga aðildarumsóknina til baka er með
því versta sem fram hefur komið, svo mikið
áfall sem það yrði fyrir orðstír Íslands sem
mikið hefur mátt þola vegna hrunsins. Vinir
Íslands innan ESB eru fullir bjartsýni um að
ná megi viðunandi lausnum á sviðum sem út
af standa í fulla ESB-aðild, einkum í sjávar-
útvegs- og landbúnaðarmálum. En varla er
nema von að þeir spyrji hvort Íslendingar
vilji gerast aðilar að Evrópusambandinu og
hvort ekki megi bjóða fólkinu í landinu upp-
lýsta umræðu?
Er reynslan af EFTA áhugaverð?
Einar Benediktsson
Fyrrverandi sendiherra
Í DAG
Hugmyndin um að
draga aðildarum-
sóknina til baka er
með því versta sem
fram hefur komið, svo mikið áfall
sem það yrði fyrir orstír Íslands
sem mikið hefur mátt þola.
AF NETINU
Það er800 7000 • siminn.is
Kynntu þér Íslandskort í leiðsögukerfi fyrir Nokia
síma í næstu verslun Símans.
Með Ovi Maps finnur þú stystu leiðina til að keyra eða
ganga eftir hér á landi og erlendis og áhugaverða staði
eins og veitingastaði, sundlaugar eða söfn.
Íslandskort í boði Nokia
NOKIA 5230
Frábær 3G sími með snertiskjá og GPS
0 kr.
Eftirstöðvum dreift á
allt að 12 mánuði.*
1.000 kr. inneign á
mán. í 12 mán. fylgir.
Staðgreitt: 34.900 kr.
Símalán – útborgun:
NOKIA X6 16GB
Flaggskipið í X línunni frá Nokia
0 kr.
Eftirstöðvum dreift á
allt að 12 mánuði.*
1.000 kr. inneign á
mán. í 12 mán. fylgir.
Staðgreitt: 74.900 kr.
Símalán – útborgun: 3G
Báðir símarnir
styðja 3GL
*
Ef
g
re
it
t
er
m
eð
k
re
di
tk
or
ti
e
r
hæ
gt
a
ð
dr
ei
fa
e
ft
ir
st
öð
vu
nu
m
v
ax
ta
la
us
t
á
al
lt
a
ð
12
m
án
uð
i.
G
re
ið
sl
ug
ja
ld
e
r
25
0
kr
./
m
án
.
E
N
N
E
M
M
/
S
ÍA
/
N
M
4
3
2
2
1