Fréttablaðið - 25.08.2010, Blaðsíða 16

16 25. ágúst 2010 MIÐVIKUDAGUR
Í fyrri greinum hefur verið farið yfir orsakir og afleiðingar banka-
hrunsins, þann árangur sem þegar
hefur náðst í glímunni við kreppuna
og staða þjóðarbúsins verið greind.
Um leið og því ber að fagna sem
áunnist hefur er engin ástæða til að
draga dul á að mikil og erfið verk-
efni bíða úrlausnar. Nú verður farið
yfir nokkur þau helstu hér innan-
lands. Þau sem bíða okkar í sam-
skiptum við erlenda aðila verða reif-
uð síðar.
Aðlögun í ríkisfjármálum
Ríkisfjármálin eru tvímælalaust eitt
erfiðasta verkefnið sem framundan
er. Eins og áður hefur komið fram
náðist strax á árinu 2009 umtals-
verður árangur í þeim efnum.
Skilningur og samstarfsvilji hefur
ríkt hvað það varðar að hagræða og
spara í opinberum rekstri. Áætlaður
rekstrarhalli ríkissjóðs á yfirstand-
andi ári er rétt undir 100 milljörð-
um króna. Í fjárlögum næsta árs
þarf að ná honum umtalsvert niður
þannig að svokallaður frumjöfnuður,
þ.e. rekstur ríkisins án fjármagns-
kostnaðar verði jákvæður á næsta
ári. Til þess verður ráðist í umfangs-
miklar aðlögunaraðgerðir upp á 43
milljarða króna sem í grófum drátt-
um skiptist þannig að dregið verður
úr útgjöldum um 32 milljarða frá því
sem ella hefði orðið og tekna aflað að
auki með sértækum aðgerðum upp á
11 milljarða. Þessar aðgerðir verða
erfiðar, jafnvel beinlínis sársauka-
fullar, en þær eru því miður óum-
flýjanlegar. Góðu fréttirnar eru þær
að með þeim verður hið erfiðasta
afstaðið. Árin 2012 og 2013 verða
auðveldari viðfangs og umfang hag-
ræðingaraðgerða mun minna, gangi
áætlanir um efnahagsbata í grófum
dráttum eftir.
Samstarfsáætlun
Annað mikilvægt úrlausnarefni
eru kjaramálin. Undir lok árs
verður staðan sú að svo til allir
kjarasamningar á almennum jafnt
sem opinberum vinnumarkaði
verða lausir, þ.e.a.s. hafi ekki þegar
samist fyrir þann tíma. Miklu
skiptir hvernig til tekst. Aðilar
vinnumarkaðarins, sveitarfélögin,
bændasamtökin og ríkið gerðu
fyrir rúmu ári svonefndan stöðug-
leikasáttmála. Mjög hefur verið í
tísku að tala þetta samstarf niður
en færri hafa rætt hversu óendan-
lega mikilvægt og í raun lífsnauð-
synlegt það er okkur að sameina
kraftana á þessum erfiðu tímum.
Undirritaður ber þá von í brjósti að
við verðum aftur jafngæfusöm og
einhvers konar ný samstarfsáætlun
verði í gildi næstu misseri þar sem
stjórnvöld, aðilar vinnumarkaðar-
ins og fleiri heildarsamtök vinna
á sameiginlegum vettvangi að
brýnustu viðfangsefnum á sviði
efnahags- og kjaramála, í bar-
áttunni við atvinnuleysið o.s.frv.
Ábyrgð þeirra sem skærust úr leik
við núverandi aðstæður yrði mikil.
Það er jafnframt mikilvægt að leysa
deilur um fyrirkomulag fiskveiði-
stjórnar einkum hvað varðar með-
ferð veiði- eða afnotaréttinda á sviði
sjávarauðlinda. Áratuga illdeilur
um málið hafa engu skilað og ítrek-
að komið fram að þjóðin er ósátt við
fyrirkomulagið. Sjávarútvegurinn
er einnig skuldugur úr hófi fram að
verulegu leyti vegna kvótakaupa á
uppsprengdu verði þó fleira komi til.
Slíkt ástand er óviðunandi til lengd-
ar. Sú ábyrgð hvílir sameiginlega á
herðum stjórnvalda og hagsmunaað-
ila að finna ásættanlega lausn. Brýnt
er að sá sáttafarvegur sem málið er
nú í leiði til farsællar niðurstöðu, þar
sem sameign þjóðarinnar á auðlind-
inni er fest í sessi um leið og sjáv-
arútvegi er skapað traust rekstrar-
umhverfi.
Efnahagslegt vægi gjaldeyrislána
Með dómi Hæstaréttar frá því
snemmsumars liggur nú fyrir að
einhver hluti svonefndra myntkörf-
ulána eru ólögmæt eða óskuldbind-
andi. Það að umfangsmikil lánastarf-
semi sem hér var ástunduð um langt
árabil skuli nú reynast á ólögmæt-
um grunni er mikill áfellisdómur
yfir fjármálakerfinu og eftirlitinu.
Þeir sem tóku slík lán og önnur sam-
bærileg sem dæmd kunna að verða
ólögmæt munu njóta lækkunar höf-
uðstóls en óvissa er enn uppi varð-
andi það hvernig með lánin skuli
farið að öðru leyti. Lækkun höfuð-
stóls lánanna mun hafa jákvæð áhrif
á skuldastöðu margra, en áhrifin á
fjármálakerfið og fjármálastöðug-
leika eru óviss. Endanleg niðurstaða,
bæði um umfang málsins og vaxta-
þáttinn, mun hafa geysimikið efna-
hagslegt vægi eins og fram hefur
komið.
Eignarhald og arður af auðlindum
Til viðbótar við umdeild kaup kanad-
íska fyrirtækisins Magma í gegnum
sænskt skúffufyrirtæki á HS Orku,
sem nú sæta rannsókn, bíður mikil
vinna við að endurskoða og styrkja
lagaumgjörð um auðlindamál með
það að markmiði að treysta opinbert
eignarhald á auðlindunum í sessi og
forræði okkar Íslendinga sjálfra og
þar með arðinn af auðlindanýting-
unni. Það er eindregin skoðun und-
irritaðs að vaxandi arður af sam-
eiginlegum auðlindum geti orðið
og eigi að verða vaxandi hluti ríkis-
tekna á komandi árum og áratugum.
Þó ekki sé nema horft til þróunar
raforkuverðs í heiminum, svo ekki
sé minnst á græna orku, þá skiptir
sköpum að við sjálf innleysum þann
tugmilljarða aukna arð sem hægt á
að vera að sækja til núverandi orku-
vinnslu svo ekki sé talað um það sem
við kann að bætast. Núverandi ríkis-
stjórn hefur einsett sér það markmið
til að svo verði.
2011 lýkur samstarfi við AGS
Samstarfsáætlunin með Alþjóða-
gjaldeyrissjóðnum er nú komin á
rekspöl á nýjan leik og verði ekki
frekari tafir lýkur henni síðsum-
ars 2011. Vera AGS hér er eðlilega
umdeild og væntanlega finnast fáir
landar sem ekki hefðu mikið vilj-
að til vinna að til hennar hefði ekki
þurft að koma. Úr því sem komið er
skiptir mestu að málinu ljúki með
farsælum hætti og Ísland geti sem
fyrst staðið algerlega á eigin fótum
án slíkrar aðstoðar og íhlutunar.
Bætum allan ríkisreksturinn
Sameining ráðuneyta og stofnana
og endurskipulagning opinbers
rekstrar hljóta að flokkast meðal
brýnustu verkefna við núverandi
aðstæður. Áformaðar eru viðamikl-
ar og áframhaldandi breytingar í
opinberum rekstri í því skyni að
hagræða og spara eins og kostur er,
en einnig til að unnt verði betur að
verja nauðsynlega grunnþjónustu og
störf. Liður í þessu eru áform um að
sameina og fækka ráðuneytum sem
greiðir götu þess að stofnanir er
undir þau heyra verði sameinaðar.
Til þessa standa ekki aðeins sparn-
aðarrök heldur færir skýrsla rann-
sóknarnefndar Alþingis okkur einn-
ig heim sanninn um að meðal helstu
veikleika í stjórnkerfi okkar eru of
margar, dreifðar og veikburða ein-
ingar.
Glíman við atvinnuleysið
Þó svo að atvinnuleysi hafi ekki
orðið eins mikið og spár gerðu ráð
fyrir hlýtur glíman við það að vera
forgangsverkefni. Viðgangur hins
almenna atvinnulífs skiptir þar
mestu þó oft sé talað eins og ein-
stakar stórframkvæmdir séu það
eina sem máli skiptir.
Stöðugleiki, lækkandi vextir og
verðbólga, ásamt öllum þeim hvetj-
andi og örvandi aðgerðum sem við-
ráðanlegt er að ráðast í eru sjálfsagt
framlag stjórnvalda. Á þeim grunni
þarf síðan að skapast andrúmsloft
aukinnar bjartsýni og trúar á fram-
tíðina.
Efnahagsástand er huglægt ekkert
síður en efnislegt og um leið og til-
trúin fer aftur vaxandi munu miklir
kraftar leysast úr læðingi. Tækifær-
in eru næg og að þeim verður betur
vikið síðar.
Landið tekur að rísa!
Verkefnin fram undan Grein 4
Þjóðmál
Steingrímur J.
Sigfússon
fjármálaráðherra
Í Verðbréfa- og lífeyrisþjónustu Arion banka starfar öflugur
og reynslumikill hópur sérfræðinga sem veitir viðskiptavinum
faglega þjónustu varðandi sparnað í sjóðum, verðbréfaviðskipti
og lífeyrissparnað.
Hringdu í síma 444 7000 eða komdu við hjá okkur
í Borgartúni 19. Við tökum vel á móti þér.
Starfsfólk Verðbréfa- og lífeyrisþjónustu Arion banka.
Getum
við aðstoðað?
arionbanki.is/eignastyring
ÍS
L
E
N
S
K
A
S
IA
.IS
A
R
I
4
9
7
3
0

0
8
/1
0