Fréttablaðið - 30.08.2010, Blaðsíða 12

12 30. ágúst 2010 MÁNUDAGUR
FRÁ DEGI TIL DAGS
greinar@frettabladid.is
FRÉTTABLAÐIÐ Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík SÍMI: 512 5000, ritstjorn@frettabladid.is FRÉTTASTJÓRAR: Arndís Þorgeirsdóttir arndis@frettabladid.is, Kristján Hjálmarsson, kristjan@frettabladid.is Trausti Hafliðason trausti@frettabladid.is og Höskuldur Daði Magnússon (dægurmál) hdm@frettabladid.is
HELGAREFNI: Anna Margrét Björnsson amb@frettabladid.is og Sigríður Björg Tómasdóttir sigridur@frettabladid.is ALLT OG SÉRBLÖÐ: Roald Eyvindsson roald@frettabladid.is og Sólveig Gísladóttir solveig@frettabladid.is
ÍÞRÓTTIR: Henry Birgir Gunnarsson henry@frettabladid.is LJÓSMYNDIR: Pjetur Sigurðsson pjetur@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Kolbrún Ingibergsdóttir kolbrun@frettabladid.is
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 miðlar ehf. STJÓRNARFORMAÐUR: Ingibjörg S. Pálmadóttir FORSTJÓRI OG ÚTGÁFUSTJÓRI: Ari Edwald
RITSTJÓRI: Ólafur Þ. Stephensen olafur@frettabladid.is AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Steinunn Stefánsdóttir steinunn@frettabladid.is
Fréttablaðið kemur út í 90.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að
fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í
gagnabönkum án endurgjalds. Issn 1670-3871
E
ftir fáeinar vikur verða tvö heil ár liðin frá falli íslenska
bankakerfisins. Hrun íslenska bankakerfisins var afleiðing
alþjóðlegrar fjármálakreppu. Sú kreppa dugir þó ekki ein
til útskýringar á því hversu illa fór hér á landi þar sem
bankakerfið hrundi nánast eins og það lagði sig. Hér koma
til viðbótar þættir eins og örsmá mynt og svo gríðarlegur og hraður
vöxtur íslenska bankakerfisins sem stundaði viðskipti sín um heim
allan en gerði þó alltaf út frá
heimahöfninni á Íslandi.
Eftir hrun hefur verið merki-
legt að fylgjast með viðbrögðum
þeirra sem kalla má persónur og
leikendur í íslenska bankahrun-
inu; stjórnmálamanna, forsvars-
manna eftirlitsstofnana og stjórn-
enda bankanna. Þar bendir hver á
annan. Yfirleitt keppast menn við að afneita ábyrgð fyrir sína hönd
og síns kerfis. Í besta falli viðurkenna menn að þeir hefðu (hugsan-
lega) getað gert einhverja hluti öðruvísi en það hafi þeir ekki séð
fyrr en eftir á. Meginábyrgðin liggur þó alltaf hjá öðrum en þeim
sjálfum.
Viðtalið við Sigurð Einarsson, fyrrum stjórnarformann Kaup-
þings, sem birtist í Fréttablaðinu á laugardag, er ekki undantekning
frá þessu. Afneitun er fyrsta orðið sem kemur upp í hugann við lest-
urinn. Sigurður leggur allt kapp á að sýna fram á að eftirlitsstofnanir
brugðust í aðdraganda hrunsins. Það var þeim að kenna að banka-
kerfið óx og varð íslenska hagkerfinu ofviða og það var líka eftirlits-
stofnunum að kenna að útlán bankanna til tengdra aðila leiddu loks
til þess að engin leið var að hætta öðruvísi en að allt hryndi.
Vitanlega eru stjórnvöld þegar allt kemur til alls ábyrg fyrir því
sem hægt er að gera innan ramma laga og reglna. Hitt liggur þó í
augum uppi að ábyrgð þeirra sem athöfnuðu sig innan meingallaðs
regluverks er ekki bara til staðar heldur veruleg. Það verður að gera
þá kröfu til stjórnenda fjármálastofnana að ákvarðanir þeirra séu
ábyrgar fyrir hönd hluthafa þrátt fyrir að landslög geri óábyrga
ákvörðun ekki endilega ólöglega. Ætla verður að Sigurður og fleiri
hafi áttað sig á því meðan darraðardansinn stóð að regluverkið hélt
ekki og myndi að lokum leiða til falls bankanna.
Enn eru ekki öll kurl komin til grafar um það hvort og þá í hversu
miklu umfangi lög voru brotin innan bankanna í aðdraganda banka-
hrunsins. Skýrsla rannsóknarnefndar bendir til að svo hafi verið
og embætti sérstaks saksóknara var sérstaklega til þess stofnað að
leita svara við þessari spurningu og sækja til saka þá sem taldir eru
hafa brotið af sér.
Sigurður gagnrýnir skýrslu rannsóknarnefndarinnar fyrir að
leggja áherslu á hlut bankakerfisins í hruninu fremur en eftirlits-
stofnana og stjórnkerfis. Hann hafnar því einnig algerlega að lög
hafi verið brotin í Kaupþingi. Það hlýtur að vekja þá spurningu hvort
stjórnendur Kaupþings og annarra fallinna banka tóku virkilega
allar ákvarðanir í þeirri trú að þær væru réttar fyrir framtíð bank-
ans? Ef svo er þá hljóta þessir sömu menn að hafa verið verulega illa
til þess fallnir að gegna þeim störfum sem þeir gegndu.
HALLDÓR
SKOÐUN
Steinunn
Stefánsdóttir
steinunn@frettabladid.is
Fæst í heilsubúðum,
og matvöruverslunum
• Lífrænt ræktað hráefni
• Án viðbætts sykurs
• Engin rotvarnarefni
Hörðustu Evrópusinnar hafa undan-farið reynt að telja lesendum Frétta-
blaðsins trú um að hægt sé að ná samn-
ingum við Evrópusambandið um stærstu
hagsmunamál Íslands. Þessu er haldið
fram þrátt fyrir að stækkunarstjóri Evr-
ópusambandsins hafi gefið þá yfirlýsingu
að Íslendingar fái ekki afslátt frá reglum
ESB. Orð stækkunarstjórans koma heim
og saman við orð evrópskra þingmanna
sem heimsótt hafa Ísland á síðustu mán-
uðum. Ítrekað hefur komið fram að unnt
væri að semja um tímabundnar undanþág-
ur frá reglum ESB. Þá kemur það sama
fram í svari utanríkisráðuneytisins við
spurningum undirritaðs um varanlegar
undanþágur frá reglum Evrópusambands-
ins. Málið virðist byggt á röngum forsend-
um, eða var þingheimur blekktur?
Dettur virkilega einhverjum í hug að
nærri þrjátíu ríki Evrópusambandsins muni
laga sig að Íslandi? Evrópusambandið ætlar
að setja fjóra milljarða króna í að „kynna“
sjálft sig fyrir Íslendingum ásamt því að
kosta ýmis verkefni ásamt breytingum á
stofnunum og stjórnsýslu. Mótframlag úr
ríkissjóði, sem hefur m.a. orðið að skerða
kjör aldraðra og öryrkja, er einn milljarður
króna. Dýrasta ímyndarherferð Íslandssög-
unnar er því að öllu óbreyttu að hefjast. Her-
ferðin mun snúast um að selja Íslendingum
laskaða ímynd og hún er hafin. Fjölmiðlum
hefur verið boðið til Brussel, hagsmunasam-
tökum hefur verið boðið og þannig verður
áfram haldið. Vinnubrögðin minna mjög á
hvernig útrásarvíkingar og spillt viðskipta-
kerfi keyptu sér ímynd Íslendinga sem svo
hrundi haustið 2008.
ESB-þingmaður sem heimsótti Alþingi
upplýsti hvernig fjármunum ESB var varið í
að snúa ímyndinni í sínu landi. Það var m.a.
gert með því að finna út hvar andstaðan var
mest og fjármunum varið sérstaklega í að
fá þessa hópa til að skipta um skoðun. Það
var gert með viðtölum, dreifibréfum, bæk-
lingum og með því að „funda“ með stjórn-
um samtaka og hópa. Er það með þessum
hætti sem „upplýst“ umræða mun fara fram
á Íslandi? Verður það þannig að stjórnum
félagasamtaka og hagsmunasamtaka, fjöl-
miðlafólki og embættismönnum, verður
boðið á „upplýsingafundi“ þar sem allt er
innifalið? Við munum að sjálfsögðu reyna að
sjá til þess að umræðan verði eðlileg haldi
hún áfram en réttast væri að Alþingi sam-
þykkti lög er banna að tekið sé við fjármun-
um frá Evrópusambandinu meðan aðlögun-
arviðræðurnar fara fram. Þeim viðræðum
ber hins vegar að hætta nú þegar enda
byggðar á röngum forsendum.
Aðlögun í boði ESB
Stjórnmál
Gunnar Bragi
Sveinsson
þingmaður
Framsóknar-
flokksins
Björn bloggar
Á þessum stað fyrir helgi var vikið að
Birni Bjarnasyni og vöngum velt
yfir því hvers vegna
hann hefði ekki
séð ástæðu til að
bregðast við grein
Þóris Stephensen,
sem fjallaði um
meint sinnaskipti
Björns í Evrópu-
málum. Áður en
dagur rann hafði
Björn hins vegar
bloggað sitt
vanablogg um
greinina.
Ekki sáttur
Efnislega er svar Björns á þessa leið:
Grein Þóris er ekki svara verð, af því
að þar er því óþverrabragði beitt að
rifja upp gömul ummæli sem augljós-
lega hafa ekki lengur nokkra þýðingu
(og Björn man ekki einu sinni eftir).
Þar fyrir utan sé þetta aðferð sem
notuð var óspart – án árangurs – af
Baugsmönnum gegn ráðamönn-
um meðan á Baugsmálinu
stóð. Lúalegt sé að fylgja
þeirra for-
dæmi.
Seint í rassinn gripið
Hálfur annar mánuður er síðan Alþingi
afgreiddi sem lög frumvarp um ráðgef-
andi stjórnlagaþing. Hlutverk þess er
að móta tillögur um það hvernig best
sé að endurskoða stjórnarskrá Íslands
frá grunni. Undirbúningsnefnd er farin
á fullt. Nú heyrast hins vegar skyndilega
efasemdaraddir úr ýmsum hornum.
Virðulegur lagaprófessor segir enga
þörf á nýrri stjórnarskrá. Ungsjallar
fullyrða að forsetinn óttist að stjórnar-
skránni verði kollvarpað. Umræðan um
stjórnlagaþing hefur verið hávær
og áberandi í bráðum tvö ár.
Þessi varnaðarorð hefðu mátt
heyrast fyrr.
stigur@frettabladid.is
Sigurður Einarsson bætist í hóp þeirra sem líta
fram hjá eigin ábyrgð og benda á aðra.
Afneitun
stjórnarformanns