Fréttablaðið - 31.08.2010, Blaðsíða 12

12 31. ágúst 2010 ÞRIÐJUDAGUR
FRÁ DEGI TIL DAGS
greinar@frettabladid.is
FRÉTTABLAÐIÐ Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík SÍMI: 512 5000, ritstjorn@frettabladid.is FRÉTTASTJÓRAR: Arndís Þorgeirsdóttir arndis@frettabladid.is, Kristján Hjálmarsson, kristjan@frettabladid.is Trausti Hafliðason trausti@frettabladid.is og Höskuldur Daði Magnússon (dægurmál) hdm@frettabladid.is
HELGAREFNI: Anna Margrét Björnsson amb@frettabladid.is og Sigríður Björg Tómasdóttir sigridur@frettabladid.is ALLT OG SÉRBLÖÐ: Roald Eyvindsson roald@frettabladid.is og Sólveig Gísladóttir solveig@frettabladid.is
ÍÞRÓTTIR: Henry Birgir Gunnarsson henry@frettabladid.is LJÓSMYNDIR: Pjetur Sigurðsson pjetur@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Kolbrún Ingibergsdóttir kolbrun@frettabladid.is
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 miðlar ehf. STJÓRNARFORMAÐUR: Ingibjörg S. Pálmadóttir FORSTJÓRI OG ÚTGÁFUSTJÓRI: Ari Edwald
RITSTJÓRI: Ólafur Þ. Stephensen olafur@frettabladid.is AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Steinunn Stefánsdóttir steinunn@frettabladid.is
Fréttablaðið kemur út í 90.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að
fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í
gagnabönkum án endurgjalds. Issn 1670-3871
HALLDÓR
Hinn svokallaði stöðugleikasáttmáli sem gerður var fyrir um ári síðan
hefur snúist upp í andhverfu sína. Engin
sátt er milli aðila vinnumarkaðar og
stjórnvalda um hvernig við minnkum
atvinnuleysi og leysum erfiða stöðu rík-
issjóðs. Aðalástæðan er sú að ríkisstjórn-
in hefur ekki staðið við loforð um aðhald
í ríkisrekstri. Þvert á móti hefur ríkis-
stjórnin farið þá óskynsamlegu leið að
lagfæra ríkisreikning með því að leggja
mun meiri álögur á heimili og fyrirtæki
en stöðugleikasáttmálinn kvað á um. Um
þessar skattahækkanir notar fjármálaráð-
herra frasann „að afla tekna með sértæk-
um aðgerðum“. Síðast en ekki síst hefur
ríkisstjórnin brugðist í því að stuðla að
auknum framkvæmdum og umsvifum. Er
það óskiljanlegt því erlendar fjárfestingar
og framkvæmdir þýða auknar tekjur í rík-
iskassann og minni þörf á niðurskurði eða
skattahækkunum.
Þessi vandræðagangur og aðgerðarleysi
hefur reynst samfélagi okkar dýrt síðustu
mánuði. Uppbygging í áliðnaði virðist í
uppnámi, fræg er andstaða stjórnarflokk-
anna gegn viðleitni Þingeyinga til atvinnu-
sköpunar og svo mætti áfram telja. .
Nú stendur yfir vinna í efnahags- og
skattanefnd Alþingis við að fara yfir
umsagnir og kalla til gesti þar sem ræddar
eru hugmyndir Framsóknarflokksins um
nýja þjóðarsátt. Þar er fjallað um aðgerð-
ir sem Framsókn hefur lagt til að helstu
hagsmunaaðilar í íslensku samfélagi geti
sammælst um að ráðast í hið fyrsta. Slíkt
var gert í upphafi 10. áratugar síðustu
aldar undir forystu ríkisstjórnar Stein-
gríms Hermannssonar. Þar tóku allir á sig
byrðar sem skiluðu samfélagi þar sem vel-
ferðarkerfið styrktist, atvinnuleysi minnk-
aði og kaupmáttur almennings jókst. Með
öðrum orðum, með markvissum aðgerð-
um og samtakamætti, og vissulega nokkr-
um fórnum einnig, tókst á undraskömmum
tíma að snúa vörn í sókn.
Nú er komið að því – 20 árum síðar – að
ráðandi öfl í íslensku samfélagi ættu að
hafa styrk og þroska til að ráðast í slíkt
verkefni. Nauðsyn krefur á um það. Eins
og sakir standa skortir verulega á að
stjórnvöld sýni fólkinu í landinu framtíðar-
sýn. Ef við ætlum að vinna okkur út úr erf-
iðleikunum þá verðum við að gera það sem
ein heild – í samvinnu. Ríkisstjórnin hefur
á síðustu mánuðunum sýnt að hún ræður
ekki við verkefnin. Getur hún kyngt stolt-
inu og sýnt að hún sé reiðubúin til aukinn-
ar samvinnu líkt og Framsóknarflokkur-
inn hefur ítrekað lagt til?
Oft var þörf en nú er nauðsyn
Stjórnmál
Birkir Jón
Jónsson
þingmaður
Framsóknarflokks
A
T
A
R
N
A
Nóatúni 4 • Sími 520 3000
www.sminor.is
Þvottavél og þurrkari
frá Siemens.
Einstök gæði.
Góð þjónusta.
Þetta eru tækin
handa þér!
Sofandi að feigðarósi
Í gær spurðist út að bæjarsjóður
Reykjanesbæjar gæti ekki greitt erlent
lán sem féll í gjalddaga um síðustu
mánaðamót. Það hefur lengi verið
vitað að bæjarsjóðurinn er í tómu
tjóni og skuldar margfaldar árstekjur.
Það vissu íbúar Reykjanesbæjar fyrir
þremur mánuðum síðan þegar þeir
gengu til kosninga. Eftirlitsnefnd með
fjármálum sveitarfélaga hnusaði
af málum sveitarfélagsins en
greip ekki til aðgerða fyrir
kosningar. Svo endurkusu
Suðurnesjamenn meiri-
hluta Sjálfstæðisflokksins
með glæsibrag og 58%
atkvæða.
Hlutabréfaeign
Síðustu átta ár hallaði jafnt og þétt
undan fæti hjá bæjarsjóði Reykja-
nesbæjar. Bærinn var rekinn með
tapi allan tímann. Bandaríkjaher fór
af Vellinum en hann var langstærsti
vinnuveitandinn á svæð-
inu um áratugaskeið.
Bæjarsjóður seldi allar
sínar fasteignir, leikskóla,
grunnskóla og bæjarskrif-
stofur og keypti í staðinn
hlutabréf í risastóru
fasteignafélagi. Bær-
inn leigir nú af þessu
félagi húsin sem
hann átti einu
sinni.
Skortur á álveri?
Samt er svo að skilja á þeim sem stýrt
hafa bæjarfélaginu undanfarin ár að
slæm fjárhagsstaða sé aðallega því að
kenna að ekki er búið að
byggja álver í Helguvík.
Þær skýringar eru
auðvitað til marks
um þann gríðarlega
sköpunarkraft sem býr í
sveitarstjórnarmönnum
á Suðurnesjum.
peturg@frettabladid.isF
réttablaðið sagði í síðustu viku frá athyglisverðum niður-
stöðum könnunar, sem gerð var á viðhorfi Norðurlandabúa
til refsinga í ýmsum brotamálum. Í íslenzka hluta könnun-
arinnar, sem Helgi Gunnlaugsson afbrotafræðingur stýrði,
kom fram að almenningur á Íslandi telur annars vegar að
refsidómar séu vægari en þeir raunverulega eru og hins vegar að
þær refsingar, sem þátttakendur í könnuninni útdeildu sjálfir eftir
að hafa kynnt sér málavöxtu í mismunandi brotamálum, eru vægari
en þær sem reyndir dómarar ákveða í sömu málum.
Niðurstöðurnar koma á óvart,
enda rifjar Helgi upp margvísleg-
ar rannsóknir, sem hann hefur
staðið fyrir og hafa ævinlega sýnt
að almenningur á Íslandi telji
dóma of væga. Það er sömuleið-
is í samræmi við hina almennu
umræðu í samfélaginu.
Helgi telur mögulegt að þyng-
ing refsinga, sem óumdeilanlega hefur átt sér stað á undanförnum
árum, hafi farið framhjá fólki og jafnvel hafi verið gengið of langt
í þeim efnum.
Þetta er þó sennilega mismunandi eftir brotaflokkum. Enn er
viðhorf margra að dómar í kynferðisbrotamálum, ekki sízt þar sem
börn eru fórnarlömbin, séu of vægir. Helgi Gunnlaugsson telur að
eftir að dómar í fíkniefnamálum voru þyngdir mjög fyrir nokkrum
árum hafi dómar í annars konar brotamálum verið bornir saman
við þá. Í málum þar sem börn eru beitt kynferðisofbeldi er sá sam-
anburður enn mjög á einn veg; þar er úthlutað vægari dómum og
refsiramminn sem Alþingi hefur ákveðið síður nýttur.
Hitt er áreiðanlega rétt, að niðurstöður könnunarinnar kunna að
benda til að í ýmsum málum séu dómstólar jafnvel farnir að kveða
upp svo þunga dóma, að sé komið á skjön við réttarvitund almenn-
ings. Full ástæða er til að skoða og ræða hvort svo sé.
Helgi hvetur til þess að nefnd dómsmálaráðherra, sem á að skoða
hvernig bregðast eigi við ástandinu í fangelsismálum, hafi niður-
stöður könnunarinnar til hliðsjónar. Nú er svo komið, að menn sem
dæmdir hafa verið til fangelsisvistar fyrir afbrot geta þurft að bíða
mánuðum eða misserum saman eftir því að hefja afplánun. Á undan-
förnum árum eru dæmi þess að menn hafa látizt áður en þeir voru
boðaðir til afplánunar, eða þá að refsingin fyrndist. Slíkt ástand
þýðir annars vegar að sumir taka aldrei út refsingu. Hins vegar
jaðrar það við mannréttindabrot, því að í ýmsum tilvikum eru menn
búnir að ná tökum á lífi sínu á ný á meðan þeir bíða afplánunar, jafn-
vel komnir í vinnu og búnir að stofna fjölskyldu og heimili og eiga þá
yfir höfði sér að fangelsisvist kippi aftur undan þeim fótunum.
Lausnin á þessum vanda felst í tvennu; að bæta við fangelsum
svo allir geti afplánað sem fyrst, og að breyta því hvernig menn
taka út sína refsingu. Mörg nágrannalönd okkar hafa aukið heim-
ildir dómstóla til að dæma menn til samfélagsþjónustu, með góðum
árangri.
Full ástæða er til að skoða leiðir af því tagi, með það að markmiði
að menn taki út sína refsingu en hún stuðli jafnframt að því að þeir
verði nýtir þjóðfélagsþegnar. Líkast til er vaxandi stuðningur meðal
almennings við slíkar lausnir.
Eru refsidómar aftur komnir á skjön
við réttarvitund almennings?
Glæpur og refsing
Ólafur Þ.
Stephensen
olafur@frettabladid.is
SKOÐUN