Fréttablaðið - 15.09.2010, Blaðsíða 13

MIÐVIKUDAGUR 15. september 2010 13
Eftir hrunið var það ríkjandi skoðun að við þyrftum að
stokka upp það samfélagskerfi
sem hér hafði þróast. Sumt er ald-
argamalt, annað afsprengi nýrri
tíma. Okkur mistókst að byggja
upp traust samfélag með þokka-
legu félagslegu öryggi. Þjóðin
virðist ekki megna að þróast og
þroskast. Kannski er hún of lítil
til að geta þroskast. Hún virðist
heillast meir af yfirborðsgylling-
um en alvöruefni. Við höfum rík-
isstjórn sem ekki veit sjálf hvort
hún er meiri- eða minnihluta
stjórn, og starfar í samræmi við
það. Við höfum þjóðþing sem er
ekki, og hefur reyndar sjaldnast
verið, vettvangur pólitískrar rök-
ræðu, þar sem hagsmunir heildar-
innar eru í fyrirrúmi. Þingfundir
einkennast af barnalegu rifrildi og
fullyrðingaflaumi.
Algengasta uppspretta umræð-
unnar er þjóðremba í fjölbreytt-
um búningi. Hún fyllir út tóma-
rúmið. Það var þessi hrokafulla
og heimska þjóðremba sem gegn-
sýrði þjóðlífið og sem í bland við
háskalega hugmyndafræði kom
okkur á kné. Nú stendur þjóðin
fjárvana og vinalítil og kann ekki
að horfast í augu við raunveru-
leikann. Hún telur sig vera umset-
in erlendum andskotum. Það voru
hins vegar íslenskir víkingar sem
gerðu strandhögg víðsvegar um
Evrópu, ekki öfugt.
Samskipti við útlönd
Við höfum nú þegar klúðrað sam-
skiptum okkar við helstu vinaþjóð-
ir. Það reynist lífseigt að kenna
öðrum um eigið klandur. Við erum
bestir í því. Icesave málið verður
að leysa. Þröngsýnir þjóðhyggju-
lögfræðingar mega ekki ráða ferð-
inni lengur. Hvort sem okkur líkar
betur eða verr komumst við ekk-
ert framhjá Bretum og Hollend-
ingum í þessu máli. Ekki batnar
staðan ef við, sem mærum okkur
af sjálfbærum fiskveiðum, erum
reiðubúin til að ofveiða makríl til
að ná veiðireynslu. Hér ráða sér-
hagsmunir enn og aftur ferðinni.
Við verðum að líta á okkur sem
hluta af samfélagi evrópskra vina-
þjóða, en ekki sem umkomulaust
vandræðabarn, sem abbast uppá
aðkomufólk til þess eins að sanna
fyrir sjálfum sér hve sjálfstætt og
óháð það er.
Í samfélagi þjóða er traust
tryggasta vopn smáþjóða. Þær ráða
engu um ganga heimsmála og afar
litlu um afdrif svæðisbundinna
úrlausnarefna, nema hafa með
sér trausta bandamenn. Jón Bald-
vin nýtti sér þessa stjórnvisku út
í æsar þegar hann samdi um EES,
þvert á það sem sem aðrir flokkar
höfðu boðað. Þeir töldu Ísland svo
öflugt að það ætti í fullu tré við að
semja tvíhliða við ESB! Hann náði
árangri.
Nú er Ísland í alþjóðlegu sam-
hengi í mun verri stöðu en það var
fyrir EES, auk þess sem banda-
ríski herinn er farinn. Við höfum
gengið svo rösklega fram í því að
hrekja vinaþjóðir frá okkur að þar
voru til skamms tíma bara Fær-
eyingar eftir. Bandamenn eigum
við enga. Það er ekki vænlegt útlit
fyrir þjóð í skuldafjötrum, sem á
allt sitt undir nánu samstarfi við
önnur lönd.
Ójafn kosningaréttur
Stærstu meinsemdir íslenskrar
stjórnsýslu og löggjafar má rekja
til ranglátrar kjördæmaskipun-
ar, sem mótaðist af sérhagsmun-
um stærstu flokkanna og atvinnu-
greinanna fyrir miðbik síðustu
aldar.
Við höfum aldrei látið megin-
prinsipp mannréttinda eða stjórn-
lagaréttar móta undirstöður
stjórnarfarsins. Því snúast íslensk
stjórnmál fyrst og fremst um sér-
hagsmuni sem einstaka flokkar
berjast fyrir. Við þurfum að byrja
á að leiðrétta þessa meginskekkju
íslensks samfélags. Grundvallar-
reglu réttláts og farsæls samfé-
lags er fórnað og það réttlætt með
dreifðri búsetu og fjarlægð frá höf-
uðborginni! Auðvitað liggur þarna
að baki aðferð til að styrkja völd
dreifbýlisins og þeirra flokka sem
þar eru sterkastir. Það er athygl-
isvert að þegar kosið er í valdalít-
ið forsetaembætti þá er atkvæða-
vægið jafnt.
Kosningalögin hafa verið á
skipulagslitlum flótta undan rétt-
lætinu allt frá árunum eftir fyrri
heimsstyrjöld. Núgildandi kjör-
dæmaskipan er ruglingsleg og
myndar engar eðlilegar einingar,
hvorki landfræðilegar né hags-
munalegar. Henni var klambrað
saman í vandræðagangi og á hröð-
um flótta. Ætli menn yrðu ekki
hissa ef atkvæði íbúa á Kjalarnesi
og í Grafarholti hefði mun meiri
vigt en atkvæði okkar í 101 í kosn-
ingum til borgarstjórnar. Réttlæt-
ingin gæti verið sú sama og úti á
landi. Það er lengra í Ráðhúsið frá
Kjalarnesi en af Laugaveginum.
Hvar liggur fjöreggið?
En víðar þarf að taka til hend-
inni. Við lifum um efni fram og
þurfum að draga saman seglin.
Ríkistekjurnar eru takmarkað-
ar. Ef við eyðum þeim í ótal mörg
aukaverkefni í stað þess að standa
vörð um lykilstofnanir, þá miss-
um við fjöregg þjóðarinnar úr
hendi okkar.
Fjöreggið liggur ekki í tíu verk-
litlum sjúkrahúsum, heldur í því
að geta átt a.m.k. einn fullkom-
inn, þróaðan spítala, þar sem við
getum fengið nýjustu þekking-
ar og notið kunnáttu í læknavís-
undum. Nú erum við að glutra því
niður og missa afar hæfa lækna
til útlanda. Fjöreggið liggur ekki
í tugum örsmárra framhaldsskóla
í öðru hverju þorpi, þar sem nem-
endur fara á mis við alvöru fram-
haldsmenntun, heldur liggur það
í færri alvöru skólum sem veita
trausta menntun. Fjöreggið ligg-
ur ekki í mörgum háskólum, sem
allir búa við erfiðan fjárhag og
mishæfa kennara. Við þurfum ekki
nema einn háskóla sem hægt er að
gera vel við og veitir þá menntun
sem nútíminn krefst að ungt fólk
hafi.
Fjöreggið liggur ekki í 63 þras-
gjörnum þingmönnum, né forseta
á faraldsfæti. Fjöreggið liggur
í aðhaldi, hófsemi og forgangs-
röðun sem skilar okkur sterkum
og nútímalegum stofnunum þar
sem velferð einstaklingsins, víð-
sýn og traust menntun einkenna
samfélagið. Jafnframt verðum
við að leggja af hrokann gangvart
vinaþjóðum og afla okkur trausts
erlendis. Þar liggur fjöreggið líka.
Án traustra vina og bandamanna
mun sjálfstæði okkar glatast.
Glötum ekki
fjöregginu
Stjórnmál
Þröstur
Ólafsson
hagfræðingur
Stærstu meinsemdir íslenskrar stjórn-
sýslu og löggjafar má rekja til ranglátr-
ar kjördæmaskipunar, sem mótaðist af
sérhagsmunum stærstu flokkanna og
atvinnugreinanna fyrir miðbik síðustu aldar.
Haustlaukar ÓDÝRT
í úrvali í BYKO!

1.390
Fullt verð: 1.990
Vnr. 55022200
Haustlaukar
Haustlaukar,
5 tegundir í kassa.
FRÁBÆ
RT
VERÐ!
FJÁRMÁLARÁÐGJÖF | landsbankinn.is | 410 4000
Landsbankinn kynnir röð fjármálanámskeiða fyrir almenning undir yfirskriftinni
Fimmtudagskvöld eru fjármálakvöld. Markmið þeirra er að auðvelda fólki að
öðlast betri yfirsýn yfir fjármálin.
E
N
N
E
M
M
/
S
ÍA
/
N
M
4
3
5
2
5
N
B
I
h
f.
(
L
a
n
d
s
b
a
n
k
in
n
),
k
t
.
4
7
1
0
0
8
-
0
2
8
0
.
Næstu námskeið
23. september kl. 20
Útibúið í Grafarholti, Vínlandsleið
30. september kl. 20
Útibúið í Keflavík, Hafnargötu 57
7. október kl. 20
Félagsmiðstöðin Hlymsdalir
Miðvangi 6, Egilsstöðum
Skráning og nánari upplýsingar á
landsbankinn.is og í síma 410 4000.
Á næstu fjármálakvöldum verður farið yfir helstu breytingar
sem gerðar voru á réttindum og greiðslum lífeyrisþega
frá Tryggingastofnun ríkisins á árinu 2009. Starfsfólk
á Réttindasviði TR kynnir breytingarnar og svarar
fyrirspurnum ásamt sérfræðingum bankans.
Allir velkomnir.
Námskeið um
réttindi lífeyrisþega
landsbankinn.is/fjarhagur
Blogg og hljóðpistlar um fjármál.