Fréttablaðið - 24.09.2010, Blaðsíða 20

20 24. september 2010 FÖSTUDAGUR
Nú keppast menn hver um annan þveran við að túlka
hina óvæntu niðurstöðu Hæsta-
réttar í vaxtamálinu. Og auðvit-
að á það að vera þannig. Menn eru
ósammála og hver og einn reynir
að halda sínum málflutningi sem
hæst á lofti.
En eitt er það sem alveg gleym-
ist í umræðunni, og það er hvern-
ig hinn almenni lánþegi túlk-
aði lánið sem hann undirritaði í
bankanum rétt áður en hann fékk
afhentan pening til að kaupa íbúð
eða bíl.
Í kynningarefni Frjálsa fjár-
festingarbankans sagði að erlend
lán væru óverðtryggð lán þar sem
erlendur höfuðstóll tæki breyting-
um miðað við gengi.
Í forskrift lána hjá bæði Frjálsa
og Landsbanka Íslands segir að
um sé að ræða erlent lán og að
lánið sé gengistryggt.
Hjá fjölmörgum bönkum gild-
ir allt ofantalið ásamt því að sagt
er að hin lánaða fjárhæð sé að
JAFNVIRÐI tiltekinnar krónu-
tölu.
Ef það, að gengistryggja íslensk
lán hefur í för með sér að íslenski
höfuðstóllinn breytist í takt við
breytilegt gengi, þá má spyrja
hvað breytist þegar erlent lán er
gengistryggt?
Það hlýtur að vera hinn erlendi
höfuðstóll, eða eins og sagt er í
skilmálum lánsins, upphæð þeirr-
ar myntar sem lánið er tekið í
tekur breytingum þegar gengi
viðkomandi gjaldmiðils breytist.
Til að styðja enn frekar við
þetta þá er skýrt á um það kveð-
ið að þau lán sem hér að ofan eru
talin eru sögð að JAFNVIRÐI til-
tekinnar krónutölu.
Þetta lítur því þannig út:
Ég tók erlent lán sem var gengis-
tryggt sem jafnvirði ISK 20 millj-
ónir. Lánið var veitt í jenum og
frönkum og sagt að höfuðstóll
lánsins tæki breytingum miðað
við gengi.
Lánið var veitt í jenum og
frönkum og höfuðstóll lánsins er
því í jenum og frönkum. Og það
er sá höfuðstóll sem breytist.
Vextir miðast síðan við þessar
sömu myntir, sem lánið er veitt
í.
Fall krónunnar hefur því þær
afleiðingar að ég skulda jafn-
margar krónur og áður. En af því
að krónan er verðlaus, þá þarf ég
miklu færri jen og franka til að
greiða jafnvirði ISK 20 milljón-
ir og því hefur höfuðstóll lánsins
lækkað vegna fallsins.
Lánþegar tóku því meðvitaða
ákvörðun og tryggðu sér lága
vexti og gengistryggðu jafn-
framt hina íslensku upphæð þar
sem laun lánþega voru í flestum
tilfellum í íslenskum krónum.
Það er síðan alfarið á ábyrgð
bankans ef hann hefur tapað á
þessu veðmáli.
Þetta hef ég ítrekað bent núver-
andi efnahags- og viðskiptaráð-
herra á. Ég hef sent honum opin
bréf, skrifað greinar í blöð, talað
við hann beint og jafnvel geng-
ið svo langt að koma fram í sjón-
varpi hvar Lóa Pind útskýrði
þetta fyrir ráðherra eins og hann
væri fimm ára.
Það er því fullkomlega óskilj-
anlegt að ráðherra komi fram á
opnum blaðamannafundi og kynni
þar lagasetningu sem breyta á
þessum samningum aftur í tím-
ann, bankanum til hagsbóta.
Slíkt getur aldrei orðið, og
verður aldrei.
Það er síðan alfarið á ábyrgð bankans ef
hann hefur tapað á þessu veðmáli.
Forsendan sem Árni Páll gleymdi
Gengislán
Guðmundur Andri
Skúlason
talsmaður Samtaka
lánþega
Ýmsir hafa undrast að sérfræð-ingar Háskóla Íslands vöruðu
ekki fyrr og kröftuglegar við
efnahagshruni. Háskólamönnum
ber því nokkur skylda til að vitna
um að ekki var allt háskóli sem
sýndist þó lofsverðar framfarir
hafi síðan orðið.
Upp úr 1990 fluttist ég heim
eftir 20 ár erlendis, rúman áratug
í rannsóknanámi við Kaupmanna-
hafnarháskóla og annan við rann-
sóknastörf sem aðstoðarfor-
stöðumaður við Safn mannsins á
Mannfræðistofnun Náttúrusögu-
safns Frakklands í París og síðan
sem háskólaprófessor við sálar-
fræði- og líffræðideildir Parísar-
háskóla, m.a. á Sorbonne í París.
Fjölskylduástæður réðu heim-
för, en reynsla annarra íslenskra
háskólamanna olli ugg, enda tók
við alls ófullburða háskólastig og
óprenthæf launakjör.
Háskóli Íslands var þá í raun
grunnnámsháskóli (underg-
raduate school) en ekki háskóli
(university) í fyllstu merkingu
þó margir virtust trúa því og
að hann væri auk þess meðal
fremstu háskóla heims og starfs-
menn hans hálaunaðir.
Laun háskólamanna hér voru
þó ósambærileg við starfsbræður
erlendis og innlenda aðila og virð-
ingarleysi fyrir menntun þeirra og
starfi yfirgengilegt. Á launaseðl-
inum var sem stæði: „Þú ert ekki
matvinnungur heldur byrði á þjóð-
inni“. – Flosnaði nokkur upp frá
búi vötnuðu valdamenn músum,
en að háskólamaður flosnaði upp
frá menntun sinni, oft frá helstu
háskólum veraldar, skipti engu.
Við athöfn í Háskóla Íslands
á tíunda áratugnum virtist eldri
háskólaprófessor á hag- eða
viðskiptasviði klökkna í ræðu
frammi fyrir valdamönnum er
hann barmaði sér út af háðugleg-
um launum sínum. Hans líkum
var augljóslega ekki ætlað að
ganga uppréttir eða hafa sjálf-
stæðar skoðanir heldur dansa
eftir pípu valds og aura í von
um dúsur. Íslenski prófessor-
inn myndi heldur ekki hafa rann-
sóknanemendur til að rannsaka
brýn mál, hvorki t.d. einkavina-
væðingu né hagstjórn. Styrkur
háskólaprófessora þróaðra þjóða
var hér óvelkominn og niðurlægð-
ir háskólamenn lærðu að þegja.
– Einn fór þó mikinn í fjölmiðl-
um enda lýsti sá einatt aðdáun á
hæsta valdherra.
Áform komu fram um
„Háskóla-spilavíti“! En var það
ekki bara hótun, örþrifaráð
æðstu menntastofnunar þjóð-
ar til að valda lögboðnu hlut-
verki sínu og ætluð til þess eins
að knýja Alþingi til dáða? „Nei,
á Alþingi ræða menn nyt í kúm
og beitarþol og skiptast á fer-
skeytlum“ var manni sagt. Æðsta
menntastofnun þjóðar sem braut-
ryðjandi í spilavítarekstri varð
ískaldur raunveruleiki. Erlend-
ir starfsbræður voru agndofa. –
Var þetta einn forboða siðrofs og
„casínó“-lifnaðar?
Virðingarleysið fyrir menntun
var svo innsiglað skömmu fyrir
nánast gjaldþrot þjóðarinnar
m.a. með því að setja einstakl-
ing einungis með grunnmennt-
un frá Háskóla Íslands og það í
óviðkomandi fræðum ráðherra
bankamála, risavaxins alþjóð-
legs bankakerfis smáþjóðar, en
hrun þess varð eitt hið stærsta í
veraldarsögunni.
Glæsileg efling háskólastigsins
á síðustu árum, sem hefur gert
Reykjavík að háskólaborg kom
of seint, en ástæða virðist nú til
bjartsýni um aukið vægi þekking-
ar í íslensku mannlífi.
Um baktjöld þagnar háskólamanna
Háskólamenntun
Magnús S.
Magnússon
vísindamaður
Orð fá ekki lýst þeim þján-ingum sem styrjaldir leiða
yfir mannkynið. Nú á tímum er
hernaðarbröltið knúið áfram
af ráðamönnum, alþjóðastofn-
unum, skæruliðasamtökum og
ótal hagsmunaaðilum. Jafn-
framt má nefna einkarekin
hernaðarfyrirtæki sem selja
þjónustu sína nánast hverj-
um sem er. Slík fyrirtæki þrí-
fast beinlínis á hernaði og auka
þannig eftirspurnina eftir stríði.
Eitt þessara fyrirtækja nefnist
ECA Program, en fyrr á árinu
sótti það um starfsleyfi á Kefla-
víkurflugvelli í því skyni að
flytja þangað orrustuþotur, við-
halda þeim og leigja út til her-
æfinga. Fyrirtækið er umdeilt
og eignarhald þess óljóst, enda
var því neitað um starfsleyfi í
Kanada. Þrátt fyrir það hyggj-
ast Árni Sigfússon og fleiri Suð-
urnesjamenn taka fyrirtækinu
opnum örmum.
Við Íslendingar heyrum iðu-
lega fréttir af stríðshörmung-
um úti í heimi, en í hugum okkar
flestra eru þær fjarlægar og
óraunverulegar. Vandamál á
borð við atvinnuleysi standa
okkur miklu nær. Þótt áætlað
sé að umrætt fyrirtæki sjái 150
Suðurnesjamönnum fyrir vinnu
má ekki gleyma þeim milljón-
um jarðarbúa sem eiga um sárt
að binda eftir árásir herja sem
nýta sér þjónustu af því tagi
sem ECA Program vill flytja til
Keflavíkur. Því ættum við að
velta fyrir okkur eftirtöldum
spurningum: Viljum við leggja
blessun okkar yfir starfsemi
sem hefur fjöldamorð að féþúfu?
Erum við tilbúin að láta siðgæð-
ið lönd og leið fyrir atvinnusköp-
un? Leyfir samviskan okkur að
græða á starfsemi sem þrífst á
því að fólk úti í heimi murki lífið
hvert úr öðru? Og vilja Suður-
nesjamenn virkilega selja sál
sína fyrir atvinnu?
Af atvinnusköpun
og fjöldamorðum
Atvinnusköpun og siðgæði
Jóhann Páll
Jóhannsson
nemandi við
Menntaskólann í
Reykjavík
Á launaseðlinum var sem stæði: „Þú
ert ekki matvinnungur heldur byrði á
þjóðinni“
Ég hafði óbilandi trú á þess-ari ríkisstjórn þegar hún
tók við völdum. „Mér blæðir
það í augum sem Íslendingi“
hvað aðgerðarleysi hennar í
málefnum heimilanna hefur
verið algjört. Þau komust til
valda algjörlega á fölskum for-
sendum. Ég er svo yfir mig
gáttaður á getuleysi þessarar
ríkisstjórnar, slæm var stjórn-
in sem var fyrir en þessi stjórn
er að slá öll met í verkleysi og
vankunnáttu.
Til hvers heldur þetta fólk
að það sé kosið á þing? Þetta
fólk er búið að hafa öll tæki-
færi í heiminum frá því þau
tóku við til þess að taka á þess-
um málum. Ef þessi ríkisstjórn
hefði tekið strax á lánamálum
heimilanna t.d. með 20-30%
leiðréttingu erlendra lána hefði
staðan verið allt önnur í dag.
Ég er viss um að 99% fólks-
ins í landinu hefði sætt sig við
það, þá hefðu þeir átt að frysta
vísitöluna í byrjun árs 2008.
Hvernig dirfast þau að halda
því fram að við höfum ekki efni
á þessu, því staðreyndin er sú
að leið ríkisstjórnarinnar verð-
ur mikið dýrari þegar upp verð-
ur staðið. Mig langar að nefna
eitt dæmi sem ég þekki um fólk
sem keypti íbúð á 30 millj. fyrir
kreppu. Þau áttu eigin sparnað
upp á 12 millj. og tóku 18 millj.
að láni hjá Frjálsa fjárfestinga-
bankanum. Núna, eftir nýjustu
æfingar Árna Páls og Stein-
gríms, er sparnaður þeirra
upp á 12 millj. farinn út um
gluggann, eftirstöðvar af lán-
inu eru rúmlega 30 millj. og
íbúðin kannski að verðmæti 20
millj. Ráðherrar í ríkisstjórn-
inni kalla aðra stjórnmálamenn
vitleysinga. Margur telur mig
sig, ég segi burt með vitleys-
inga-ríkisstjórnina, ykkar tími
er farinn.
Steingrímur, þú staglast
sífellt á því hvað þetta er erfitt,
það er af því að þú kannt bara
að blaðra en ekkert til verka!
Getur verið að þessi afglöp
ríkisstjórnarinnar í málefnum
heimilanna þurfi að fara fyrir
landsdóm?
Ríkisstjórn á
fölskum forsendum
Stjórnmál
Halldór Úlfarsson
matreiðslunemiHreyfill kallar...
Ópusallt er hannað fyrir íslenskt viðskiptaumhverfi og er allt í senn:
stjórntæki, upplýsingakerfi og bókhaldskerfi.
„Fjárhagsbókhaldið í Ópusallt er það
sem hreif okkur. Bókhaldið okkar er
flókið, en Ópusallt ræður vel við það.“
Eva Guðmundsdóttir,
skrifstofustjóri
Hreyfils
Viðskiptalausn frá HugAx
Guðríðarstíg 2–4
113 Reykjavík
Sími 545 1000
www.hugurax.is