Fréttablaðið - 08.10.2010, Side 10

10 8. október 2010 FÖSTUDAGUR
Á síðustu árum og ára-
tugum hafa langflestar fjöl-
skyldur keypt sitt eigið hús-
næði, enda fáir aðrir kostir
í boði. Þeir sem hafa þurft
eða kosið að fara út á leigu-
markaðinn hafa oft á tíðum
mátt búa við mikla óvissu.
Stjórnvöld telja að breyta
þurfi húsnæðiskerfinu og
gefa fólki aðra valkosti en
eigið húsnæði.
Með hækkandi húsnæðisverði,
mikilli kaupmáttarrýrnun og
takmörkuðu aðgengi að hagstæð-
um lánum virðist endastöðin ekki
langt undan fyrir íslenska hús-
næðiskerfið, sem hefur byggt á
því að langsamlega flestar fjöl-
skyldur búi í eigin húsnæði.
Fyrir þá sem þegið hafa lægstu
launin fyrir vinnu sína er þessari
endastöð raunar löngu náð. Eins
og kannanir sem Efling stéttar-
félag hefur gert undanfarin ár
leiða í ljós hefur mun lægra hlut-
fall þeirra sem hafa lágar tekjur
átt þess kost að eignast eigið hús-
næði á undanförnum árum.
Þeir sem ekki hafa viljað kaupa
húsnæði hafa átt fáa góða kosti.
Flestir hafa þurft að leigja íbúðir
á almennum markaði. Þar er
vernd leigjenda afar takmörkuð,
og flestir sem það hafa reynt
kannast eflaust við að þurfa að
flytja, jafnvel ítrekað, þar sem
leigusalinn ákvað að ráðstafa
húsnæðinu með öðrum hætti, eða
selja það.
„Séreignastefnan sem nánast
er eini valkostur fólks hefur að
mínu viti runnið sitt skeið og nýtt
húsnæðiskerfi, þar sem raun-
verulegt val getur staðið á milli
búsetuforma hlýtur að taka við,“
sagði Jóhanna Sigurðardóttir for-
sætisráðherra í erindi sínu á fjár-
málastefnu sveitarfélaganna síð-
astliðinn föstudag.
Jóhanna sagði húsnæðisöryggi
fólks ekki eiga að vera „ofur-
selt duttlungum markaðarins“.
Tryggja þurfi virkan leigumark-
að, efla búseturéttar formið og
„setja bönd á markaðsöflin“
þegar komi að húsnæði fólks.
Kaupréttur hjá Íbúðalánasjóði
Með lagabreytingu sem gerð var
árið 2008 fékk Íbúðalánasjóður
heimild til að leigja út íbúðir
sem sjóðurinn hefur eignast á
uppboðum. Þær munu vera um
1.000 talsins. Sjóðurinn hefur
hins vegar ekki viljað fara þessa
leið nema í takmörkuðum mæli,
auk þess sem sú lausn er hugsuð
til skamms tíma þar til sjóðurinn
getur selt húsnæðið.
Til stendur að breyta þessum
lögum þannig að allir leigu-
samningar verði með kaupréttar-
ákvæði, segir Guðbjartur
Hannesson, félags- og trygginga-
málaráðherra. Frumvarp þessa
efnis var lagt fyrir á síðasta þingi
en ekki afgreitt. Guðbjartur segir
að til standi að leggja frumvarpið
fyrir að nýju á næstu dögum, og
koma því hratt í gegnum þingið.
Guðbjartur segir að hópur
fimm ráðherra auk fulltrúa
stjórnarandstöðunnar muni fjalla
um húsnæðismál á næstunni. Þar
verði meðal annars farið yfir þau
úrræði sem í boði séu, og hverju
þurfi að breyta. Markmiðið sé að
tryggja að fólk verði ekki hús-
næðislaust, og helst að stöðva
uppboð á heimilum meðan verið
sé að vinna í úrræðum.
„Fólk verður að geta valið sér
búsetuform,“ segir Guðbjartur.
Hann segist sjá fyrir sér að í
framtíðinni verði minni áhersla
lögð á að allir geti átt sitt eigið
húsnæði. Fólk muni í auknum
mæli velja milli þess hvort það
vill vera í séreign eða í leigu-
íbúð.
Búseta eða kaupleigukerfi
Flestir sem leigt hafa húsnæði til
lengri eða skemmri tíma þekkja
þá óvissu sem því fylgir að leigja
íbúð hér á landi. Uppsagnar-
frestur er stuttur, og gjarnan
eru eignir aðeins í tímabundinni
útleigu áður en þær eru seldar.
Guðbjartur segir að þetta sé
þekkt vandamál. „Það er alveg
augljóst að það þurfa að verða
breytingar þarna svo við getum
tryggt að fólk geti búið í leigu-
húsnæði með öruggum hætti ef
það velur þetta búsetuform.“
Þar segist Guðbjartur geta
séð fyrir sér einhvers konar
búsetuform eða kaupleigu, þar
sem leigjandinn geti á endanum
eignast húsnæði sitt, og mögu-
lega húsnæðissamvinnufélög sem
leigi út húsnæði, eins og þekkt er
á hinum Norðurlöndunum.
Sími 515 4020 - www.BYKO.is
upp á vantar!
Leigðu það sem
Vnr. 97750214
Borð
Leigjum út einstaklega falleg 8 manna
borð fyrir veislur og hvers kyns viðburði.
Þau eru þægileg í flutningum enda
sérhönnuð til útleigu.
Vnr. 97750215
Stólar
Hægt er að fá þessa stóla í bláum, vínrauðum,
hvítum og svörtum litum. Þetta eru sérhannaðir
leigustólar og þykja traustir.
Allt fyrir veisluna í Leigumarkaði BYKO!
Forrétta- og kökudiskar - Aðalréttadiskar - Súpudiskar - Kaffibollar - Undirskálar - Gafflar - Hnífar - Skeiðar -
Teskeiðar - Hvítvíns- og rauðvínsglös - Bjórglös - Kampavínsglös, Long drink glös - Vatnsglös - O.fl.
Sjálfseignarkerfið að komast á endastöð
EINSLEITT KERFI Langsamlega flestar fjölskyldur hafa á undanförnum árum og áratugum kosið að eignast sitt eigið húsnæði í stað þess að leigja á almennum markaði.
FRÉTTABLAÐIÐ/VILHELM
FRÉTTASKÝRING: Hvaða breytingu þarf að gera á íslenska húsnæðiskerfinu?
eða
Stöð 2, Stöð 2 Bíó og Stöð 2 Extra kosta
aðeins 229 krónur á dag í Stöð 2 Vild.
Tryggðu þér áskrift í dag!
FYRIR
229 KRÓNUR
FÆRÐ ÞÚ:
frábæra skemmtun í
heilan sólarhring fyrir
alla fjölskylduna
vhs spólu í
kolaportinu
„Ég get ekki séð annað en að skoða verði betur leigufélög, bæði félagsleg
og á almennum markaði, og svo búseturéttarfélög,“ segir Jón Rúnar Sveins-
son, sjálfstætt starfandi sérfræðingur í húsnæðismálum hjá Reykjavíkur-
Akademíunni.
Hann segir einnig að skoða verði af fullri alvöru hvort lífeyrissjóðirnir geti
ekki komið að þessu verkefni, sérstaklega í ljósi þess að þeir séu farnir að
fjárfesta í atvinnurekstri í gegnum Framtakssjóð Íslands. Sú hugmynd að fá
lífeyrissjóðina með í verkefni af þessu tagi er ekki ný af nálinni, en sjóðirnir
hafa hingað til ekki verið ginnkeyptir fyrir henni, enda talið sig geta fengið
betri ávöxtun með annars konar fjárfestingum.
Það félagslega leiguíbúðakerfi sem hér hefur þróast er aðallega í eigu
sveitarfélaga, þó félagasamtök eigi eitthvað af íbúðum sem leigðar eru út.
Jón Rúnar segir að enginn akkur væri í því að taka upp gamla félagslega
verkamannabústaðakerfið aftur. Hann segir það þó mikil mistök að fækka
félagslegum íbúðum sem í boði voru fyrir almenning um sjö til átta þúsund
eins og gert hafi verið þegar það kerfi var lagt niður.
Félagslegar íbúðir eru nú á milli sjö og átta þúsund, af um 130 þúsund
íbúðum á landinu öllu, segir Jón Rúnar. Í gamla kerfinu hafi íbúðir í félags-
lega kerfinu verið um tólf þúsund, af tæplega 100 þúsund íbúðum á land-
inu. Hlutfallið í dag sé því miklu lægra en það hafi verið í gamla kerfinu.
Skoða verður annars konar fyrirkomulag
Brjánn
Jónasson
brjann@frettabladid.is