Fréttablaðið - 21.10.2010, Page 6
6 21. október 2010 FIMMTUDAGUR
Fyrirkomulag persónukosn-
inganna til stjórnlagaþings er
meingallað og veldur því að kosn-
ingarnar munu ekki þjóna tilgangi
sínum, heldur þvert á móti grafa
undan honum. Þetta segir Gunn-
ar Helgi Kristinsson stjórnmála-
fræðiprófessor.
Um 500 manns buðu sig fram
á þingið, miklu fleiri en nokkurn
hafði órað fyrir. Þessi mikli fjöldi
veldur vandræðum víða, ekki
síst þegar kemur að kynningu á
frambjóðendum. Fjölmiðlar vita
til dæmis ekki sitt rjúkandi ráð.
Hvernig í ósköpunum eiga þeir að
kynna til sögunnar 500 frambjóð-
endur og stefnumál þeirra?
Gunnar Helgi Kristinsson segir
að það sé einfaldlega ekki hægt.
„Sérstaklega ekki ef þú ætlar að
hugsa það út frá einhverri jafn-
ræðisreglu, sem allavega opinberu
fjölmiðlarnir eru bundnir af. Þótt
þú gæfir hverjum bara eina mín-
útu þá ertu kominn upp í nokkra
klukkutíma af mjög leiðinlegu efni
– að minnsta kosti ekki notenda-
vænu,“ segir hann.
Facebook tekur við
Þetta þýðir að kosn-
ingabaráttan til stjórn-
lagaþings verður líkast
til mjög óhefðbundin.
Frambjóðendur mega
verja tveimur milljónum
í auglýsingar en Gunnar
Helgi bendir á að landið
sé eitt kjördæmi í kosn-
ingunum og því sé erf-
itt fyrir frambjóðendur
að „fókusera kynning-
una landfræðilega“. Þar
fyrir utan er fjáraust-
ur í kosningabaráttu illa
séður í samfélaginu eftir
hrun sem hvetur síst til kostnaðar-
samrar kynningar.
Og svo er það netið. Margir
frambjóðendur hafa þegar komið
upp framboðssíðum á Facebook
og menn velta fyrir sér hvort þar
verði kosningabaráttan hugsanlega
háð að mestu. Gunnar Helgi er ekki
sannfærður. „Það er auðvitað viss
hópur kjósenda sem er netfær og
gæti nýtt sér það. Hversu mikinn
áhuga þeir hafa á því er hins vegar
mikið vafamál,“ segir hann.
Ekki sé hlaupið að því að kynna
sér slíkan mýgrút fólks. „Það má
alveg gera ráð fyrir því að það
muni ekkert sérstaklega stór hópur
kjósenda finna sig í því að skoða
efni frá 500 frambjóðendum. Ef þú
eyðir fimm mínútum í hvern þeirra
þá ertu kominn í 2.500 mínútur og
það eru 42 klukkustundir. Það er
heil vinnuvika. Þannig að það er
engin leið að kjósendur geti kynnt
sér þessa 500 frambjóðendur af
einhverju viti,“ segir Gunnar.
Þá skapist hætta á að kjósendur
grípi einfaldlega þá frambjóðend-
ur sem hendi séu næstir, „frænd-
fólk eða fólk úr sama sveitarfélagi,
landshluta eða stjórnmálaflokki.
Þá munu þeir sem eru þekktir hafa
forskot. Þetta þýðir að tilgangur
persónukjörsins sem slíks – sem er
umræða óháð slíkum þáttum – er
farinn. Þetta fyrirkomulag býður
ekki upp á það.“
Hefði þurft kjördæmi
En þýðir það ekki að fyr-
irkomulagið sé gallað? Á
því leikur ekki nokkur
vafi, að mati Gunnars.
Þeir sem fyrirkomulag-
ið sömdu hafi greinilega
ekki velt því nægilega
fyrir sér hvernig gæti
farið.
Gunnar telur hins
vegar að það hefði mátt
koma í veg fyrir vanda-
málið. Ein leið hefði
verið hóflegt framboðs-
gjald – til dæmis tíu þús-
und krónur. „Þá myndirðu losna
við þá sem væru bara að
gera þetta algjörlega
út í loftið.“ Önnur
leið hefði verið að
hafa hærri með-
mælenda- eða votta-
þröskuld.
„Einfaldasta og
skynsamlegasta
aðferðin hefði hins
vegar verið að hafa
kjördæmi,“ segir Gunn-
ar Helgi. „Það er upp-
lýsingaástand sem er
miklu viðráðanlegra fyrir
kjósendur og mér finnst
illskiljanlegt af hverju það
var ekki gert.“
Þorri fólks mun ekki skilja
Annað sem kann að valda fólki
vandræðum er nýtt kosninga-
kerfi, sem er ólíkt flóknara en
það sem við höfum vanist til þessa.
„Ég held að það sé alveg öruggt að
þorri almennings mun ekki átta
sig á því hvernig það virkar,“ segir
Gunnar Helgi.
„Ég veit hins vegar ekki hversu
alvarlegt vandamál það er. Það
þýðir að það verður svolítið flókið
fyrir fólk að átta sig á því hvernig
það á að nota atkvæðið sitt,“ útskýr-
ir hann. Hvort til dæmis sé mikil-
vægt að fullnýta atkvæðaseðilinn
eða nóg sé að velja nokkur nöfn.
„Fyrir fólk sem skilur ekki kosn-
ingakerfið getur það orðið mjög
erfið ákvörðun,“ segir hann.
Gunnar segir fyrirhugaða kosn-
ingu líklega einstaka í heimssög-
unni. Aldrei fyrr hafi verið kosið
á milli jafnmargra frambjóðenda í
einu persónukjöri, enda sé persónu-
kjör ekki hugsað fyrir svo marga.
„Ég kann ekkert dæmi um neitt
sem er nálægt þessu. Þetta spreng-
ir algjörlega upplýsingamöguleika
kjósenda.“ stigur@frettabladid.is
Flóð frambjóðenda
drekkir kjósendum
Stjórnmálafræðiprófessor segir fyrirkomulag kosninganna til stjórnlagaþings
gallað. Það vinni gegn tilganginum með persónukjöri. Enginn geti kynnt sér
500 frambjóðendur og því muni flestir líklega kjósa ættingja, vini og frægt fólk.
FRÉTTAVIÐTAL
Gunnar Helgi Kristinsson, stjórnmála-
fræðiprófessor við Háskóla Íslands,
fjallar um kosningar til stjórnlagaþings
EINKENNILEGT ÁSTAND Gunnar Helgi segir að ástandið sem hafi skapast vegna
fjölda frambjóðenda sé vægast sagt einkennilegt. FRÉTTABLAÐIÐ/ANTON
Það er eng-
in leið að
kjósendur
geti kynnt sér
þessa 500
frambjóðend-
ur af ein-
hverju viti
Lífrænt skiptir máli
fyrir barnið þitt
- Engin erfðabreytt innihaldsefni
- Ræktað án notkunar meindýraeiturs
Kíktu í heimsókn á www.hipp.is
Kitlar bragðlaukana
UTANRÍKISMÁL Fjórir þingmenn vilja
að utanríkisráðherra óski eftir við-
ræðum við ríkisstjórn Bandaríkj-
anna um tvíhliða fríverslunar-
samning milli ríkjanna.
Þau Birgir Þórarinsson, Ragn-
heiður Elín Árnadóttir, Jón
Gunnarsson og Ásmundur Einar
Daðason lögðu fram þingsályktun-
artillögu þess efnis á þriðjudag.
Þetta er ekki í fyrsta sinn sem
þessi hugmynd kemur fram á
þingi. Möguleikar á þessu hafa
áður verið kannaðir, bæði á vett-
vangi EFTA og í beinum viðræðum
við bandarísk stjórnvöld.
Málið var síðast rætt á Alþingi
fyrir tæpu ári, en þá svaraði Össur
Skarphéðinsson utanríkisráðherra
því til að niðurstaðan af slík-
um athugunum hafi jafnan verið
á þá leið að slíkt þyki ekki fýsi-
legt, bæði vegna þess að Banda-
ríkin hafi ekki sýnt neinn áhuga
á tvíhliða fríverslunarsamningi
við Ísland, en einnig vegna þess
að Bandaríkin hafi gefið skýrt
til kynna „að forsenda fríversl-
unarsamnings væri sú að mark-
aðsaðgangur fyrir landbúnaðar-
vörur, þar með taldar viðkvæmar
landbúnaðarvörur, svo sem kjöt
og mjólkurvör-
ur, yrði bættur
mjög verulega
frá því sem nú
er“.
Fyrir nokkr-
um árum reyndu
Svisslending-
ar að semja við
Bandaríkin um
tvíhliða fríversl-
unarsamning, en
án árangurs, vegna þess að Sviss-
lendingar sættu sig ekki við kröf-
ur Bandaríkjanna um frjáls við-
skipti með landbúnaðarvörur.
„Auðvitað eru víða hindranir
í vegi svona samninga,“ segir
Ásmundur Einar Daðason, þing-
maður Vinstri grænna, og einn af
fjórum flutningsmönnum tillög-
unnar. Hann telur þó enga ástæðu
til að láta þær hindranir koma í
veg fyrir að menn reyni eins og
hægt er að ná samningum.
„Eru ekki sams konar hindran-
ir gagnvart Evrópusambandinu?
Meginhugmyndin er einfaldlega
sú að við Íslendingar eigum að
horfa út fyrir rammann og ekki
einblína á Evrópusambandið.“
- gb
Áður hafa verið kannaðir möguleikar á tvíhliða fríverslunarsamningi við Bandaríkin:
Vilja geta selt hingað landbúnaðarvörur
ÁSMUNDUR EINAR
DAÐASON
KJARAMÁL Meirihluti lögreglu-
manna í Lögreglufélagi Reykja-
víkur hafnaði valfrjálsu
vaktkerfi hjá lögreglunni á
höfuðborgarsvæðinu í nýafstað-
inni kosningu.
Að sögn Arinbjörns Snorra-
sonar, formanns LR, kusu 100 af
þeim 107 sem voru á kjörskrá.
64 höfnuðu kerfinu, 32 vildu hafa
það áfram og tveir skiluðu auðu.
„Þetta þýðir að það þarf að
finna eitthvert vinnufyrirkomu-
lag sem meirihluti lögreglu-
manna er sáttur við,“ segir Arin-
björn. Hann segir valfrjálsa
kerfið hafa verið byggt á sam-
komulagi, sem gert hafi verið
fyrir rúmu ári, á milli embættis
lögreglustjórans á höfuðborgar-
svæðinu og Lögreglufélagsins.
- jss
Talningu í kosningu lokið:
Lögreglumenn
höfnuðu val-
frjálsu vaktkerfi ALÞINGI Mörður Árnason og Val-gerður Bjarnadóttir Samfylking-
unni vilja að sérstökum álags-
greiðslum til
fomanna þing-
nefnda og þing-
flokka verði
hætt.
Hafa þau lagt
fram frumvarp
þess efnis.
Þeir þing-
menn sem
fara með for-
mennsku í
nefndum eða þingflokkum fá sér-
stakt álag ofan á þingfararkaupið
og nemur það rétt tæpri milljón
á ári. Eins og nú háttar til njóta
sextán þingmenn álagsgreiðslna.
Telja Mörður og Valgerður nóg
að vegtyllunum fylgi áhrif og
völd þótt ekki sé greitt sérstak-
lega fyrir þær. - bþs
Hægt að spara 15 milljónir:
Allir þingmenn
fái sömu laun
MÖRÐUR ÁRNASON
Ætti fremur að skerða starfs-
hlutfall en segja upp hjá Orku-
veitunni?
Já 75,2%
Nei 24,8%
SPURNING DAGSINS Í DAG
Eru mótmæli Frakka gegn
hækkun eftirlaunaaldurs skyn-
samleg?
Segðu skoðun þína á visir.is
KJÖRKASSINN