Fréttablaðið - 26.10.2010, Side 16

16 26. október 2010 ÞRIÐJUDAGUR
AF NETINU
Biskupinn dæmir sig úr leik
Biskupinn yfir
Íslandi, Karl
Sigurbjörnsson,
hefur dæmt
sjálfan sig úr leik
í allri umræðu
um trúmál á Íslandi með því að
fullyrða í prédikun í gær að því
myndi fylgja „fáfræði, fordómar
og andleg örbirgð“ ef blakað yrði
við því háttalagi í skólum landsins
að prestar hafi þar tækifæri til
að stunda trúboð. Þessi orð eru
rætinn dónaskapur í garð annarra
en kristins fólks.
Ég trúi til dæmis ekki á neinn
guð, og ég frábið mér að maður
úti í bæ sé að fimbulfamba um
það í útvarpið að þar með þjáist
ég af fávisku, fordómum og and-
legri örbirgð. Ég ætla meira að
segja að leyfa mér að halda fram
að ég sé hvorki fáfróðari, fordóma-
fyllri né fátækari andlega en Karl
Sigurbjörnsson. Jafnvel þótt hann
skarti titlinum „herra“.
dv.is/blogg/tresmidja
Illugi Jökulsson
Kvennaráð
Konur eiga að ráða
heiminum næstu
fimm þúsund ár
eða svo. Því hef
ég lengi haldið
fram.
Ekki nóg með að það sé sann-
gjarnt vegna þess sem á undan er
gengið, heldur er ég viss um að
heimurinn verður betri um leið og
þær taka við stjórninni.
Og ég er ekki að tala um að
konur eigi að hella sér í stjórnmála-
baráttuna eftir ríkjandi leikreglum
karlmanna, heldur búa sér til nýjar
reglur á sínum forsendum.
Ég er viss um að allt yrði mýkra
og manneskjulegra í samfélaginu ef
konur myndu móta það upp á nýtt.
blog.eyjan.is/sludrid/
Björgvin Valur Guðmundsson
Vegna tillagna sem Mannrétt-indaráð Reykjavíkurborg-
ar hefur nú til umfjöllunar um
samstarf skóla og trúar- og lífs-
skoðunarfélaga vill stjórn Félags
kennara í kristnum fræðum,
siðfræði og trúarbragðafræði
(FÉKKST) koma eftirfarandi á
framfæri.
FÉKKST er fagfélag innan
Kennarasambands Íslands og
eitt af meginmarkmiðum félags-
ins er að gæta hlutleysis og hlúa
að greininni á faglegan hátt. Við
viljum njóta trausts og vera hafin
yfir ásakanir um trúboð í skólum.
Fagmenntun kennara á að tryggja
nemendum óhlutdræga fræðslu.
Stjórn félagsins telur að ákvæði
um að banna heimsóknir nem-
enda í bænahús trúfélaga feli
í sér skerðingu á möguleikum
kennara í trúarbragðafræði til
að beita fjölbreyttum kennslu-
háttum. Slíkar vettvangsferðir
eru vænlegur kostur til að dýpka
skilning nemenda á ákveðnum
viðfangsefnum og þjóna þeim til-
gangi að kynna fyrir þeim hlut-
verk og innviði þessara bygginga,
trúartákn sem þar er að finna og
skipulag. Umrædd fræðsla hefur
ekkert með trú nemandans að
gera. Þvert á móti er verið að efla
víðsýni nemenda og leitast við að
fyrirbyggja fordóma.
Víða í aðalnámskrá grunnskóla
er talað um vettvangsferðir sem
mikilvægan hluta af námi nem-
enda. Hér stangast tillögur Mann-
réttindaráðs Reykjavíkur á við
áherslur í aðalnámskrá.
Með ákvæðum um bann við
trúarlegri listsköpun og notkun
sálma er einnig verið að hamla
því að beitt sé skapandi og fjöl-
breyttum vinnubrögðum í trúar-
bragðakennslu. Biblían og önnur
trúarrit eru uppfull af táknrænu
myndmáli sem birtist í listasög-
unni og trúarleg efni hafa verið
listamönnum innblástur í gegnum
aldirnar. Í aðalnámskrá grunn-
skóla í kristnum fræðum, siðfræði
og trúarbragðafræði er bæði gert
ráð fyrir að nemendur kynnist
listrænni tjáningu trúar og fái
tækifæri til listrænnar sköpun-
ar. Eftirsóknarvert þykir að sam-
þætta kennslu í trúarbragðafræði
við listgreinar og háleit markmið
aðalnámskrár grunnskóla í list-
greinum frá árinu 2007 bera þess
glöggt vitni. Í henni má finna
mýmörg dæmi um mikilvægi list-
sköpunar í námi barna.
Svo virðist að kennurum sé
ekki treystandi lengur til að beita
kennsluháttum sem fela í sér list-
sköpun er tengjast trúarlegum við-
fangsefnum án þess að í því felist
trúarleg tilbeiðsla. Í aðalnámskrá
grunnskóla er mikil áhersla lögð á
skapandi vinnu nemenda og þykir
okkur skjóta skökku við ef ekki
má beita slíkum vinnubrögðum í
trúarbragðakennslu.
Í markmiðskafla nýju grunn-
skólalaganna er tóku gildi 1. júlí
árið 2008 segir í 2. grein:
Starfshættir grunnskóla skulu
mótast af umburðarlyndi og kær-
leika, kristinni arfleifð íslenskr-
ar menningar, jafnrétti, lýð-
ræðislegu samstarfi, ábyrgð,
umhyggju, sáttfýsi og virðingu
fyrir manngildi.
Það er ekki hægt að líta fram
hjá þeirri staðreynd að Íslending-
ar eru þjóð með kristna menning-
ararfleifð sem skólarnir taka mið
af. Skólinn hefur m.a. menningar-
legum skyldum að gegna gagnvart
nemendum sínum. Í grunnskól-
um borgarinnar er skólamenning
sem sérhver skóli hefur mótað og
þróað í starfi sínu. Ýmsir viðburð-
ir og hefðir hafa fest sig í sessi
og eru í dag órjúfanlegur þáttur
í starfi skólanna. Má þar nefna
kirkjuheimsóknir og helgileiki
nemenda fyrir jól. Þannig heim-
sóknir þarf þó að skipuleggja
út frá forsendum skólans sem
fræðslustofnun með nemendur
með ólíkan bakgrunn.
Trúarbrögð gegna veigamiklu
hlutverki í menningu og þjóðlífi
og það hlýtur að teljast afneitun á
þeirri staðreynd að ætla að skera
á öll tengsl skóla og trúarstofnana
í landinu. Félagið telur sjálfsagt
mál að setja ramma um samstarf
skóla og trúar- og lífskoðunarfé-
laga en telur tillögur Mannrétt-
indaráðs með boðum og bönnum
ekki vænlega leið.
Stjórn FÉKKST þykir miður að
tillögur Mannréttindaráðs skuli
hamla skapandi skólastarfi á sviði
trúarbragðafræðslu og takmarka
sjálfstæði kennara í sínu fag-
lega starfi. Markmið skólastarfs
og kennslu er að gera nemend-
ur meðvitaða um fjölbreytileika
mannlífsins, stuðla að umburð-
arlyndi gagnvart ólíkum skoðun-
um fólks og fyrirbyggja fordóma.
Þykja okkur tillögurnar sem eru
til umfjöllunar hjá Mannrétt-
indaráði bæði vanhugsaðar og
gallaðar og hvetjum til að þær
verði dregnar til baka í núver-
andi mynd.
Hér hefur aðeins verið drepið
á örfá atriði sem stjórn FÉKKST
vill vekja athygli á að svo
stöddu.
Við teljum að tillögur Mann-
réttindaráðs vegi að fagmennsku
kennara og séu ekki til þess falln-
ar að skapa þá nauðsynlegu sátt
sem ríkja þarf um námsgreinina
og skólastarfið almennt.
Ófaglegar tillögur Mannréttindaráðs
Trúmál
Birgitta
Thorsteinsson
formaður Félags
kennara í kristnum
fræðum, siðfræði og
trúarbragðafræðum
Í nýframlögðu fjárlagafrum-varpi má greina breytingar í
áherslum stjórnvalda í mennta-
málum. Eins og fram kom í grein
Gunnars Guðna Tómassonar og
Sigurðar Magnúsar Garðarsson-
ar í Fréttablaðinu þ. 14.10. sl.,
og staðfest var í svargrein frá
Katrínu Jakobsdóttur mennta-
málaráðherra í Fréttablaðinu þ.
16.10., þá eru framlög til náms-
brauta á sviði tækni- og raun-
greina skert um 12,2% sem er
mun meiri skerðing en er á fram-
lögum til félagsvísindagreina á
borð við viðskiptafræði og lög-
fræði. Framlög til kennslu hjúkr-
unarfræði eru aukin.
Tækninám og nýsköpun
Nú þarf ekki að fjölyrða um þörf-
ina á sparnaði hins opinbera eða
ástæður þess. Þó er ekki úr vegi
að minna á fullyrðingar stjórn-
valda um að leiðin fyrir Ísland
út úr kreppunni sé nýsköpun,
verðmætasköpun þar sem hug-
vitið er virkjað. Það er almennt
viðurkennt að tæknigreinar eru
mikilvægar fyrir nýsköpun, og
að rannsóknir í tæknigreinum
og raunvísindum eru uppspretta
hugmynda sem geta orðið að
nýjum vörum og verðmæta-
sköpun. Þegar Finnar mörkuðu
sér stefnu til að vinna sig út úr
kreppunni á síðasta áratug 20.
aldar þá lögðu þeir ríka áherslu
á kennslu og rannsóknir í hinum
skapandi greinum: Listum, hönn-
un og tækni. Finnar neyddust
til að fara í sársaukafullan nið-
urskurð á ríkisútgjöldum, og
skáru jafnframt niður framlög
til menntunar, en stóðu meðvitað
vörð um tækni og listir. Flaggskip
þeirra í dag eru hátæknifyrirtæki
á borð við Nokia, og finnsk hönn-
un er öllum kunn.
Stefnumótun menntamálaráð-
herra
Katrín segir í grein sinni að þó
vægi námsgreina sé breytt í
kostnaðarlíkani ráðuneytisins þá
hafi skólarnir frelsi til forgangs-
röðunar þegar þeir dreifi fjár-
munum á námsbrautir hjá sér.
Menntamálaráðherra getur ekki
skorast undan stefnumótandi
hlutverki sínu. Með því að breyta
kostnaðarmati fyrir námsgrein-
arnar í líkaninu og sérstakri nið-
urfærslu fjárveitinga til raunvís-
inda og tæknigreina í fjárlögum
sendir hún skilaboð til háskól-
anna um að leggja minni áherslu
á gæði þessara námsbrauta. Þetta
eru skýr skilaboð frá ráðherra til
stjórnenda skólanna. Í kjölfar-
ið verður miklu erfiðara fyrir
þá sem standa í forsvari fyrir
kennslu í tæknigreinum innan
skólanna að réttlæta dýr verkleg
námskeið, þar sem nemendur fá
að spreyta sig.
Það er ríkur þáttur í verkfræði
og tæknigreinum að þekkingu
sem byggir á raunvísindum er
beitt á skapandi hátt til að finna
lausnir eða þróa tækni og vörur.
Niðurstöður úr rannsóknum opna
þeim möguleika til nýsköpunar
sem hafa þekkingu til að bera
kennsl á tækifærin og þjálfun
í því að takast á við áskoranir.
Þegar draga þarf úr kostnaði við
tækninám er auðveldast að skera
burtu hinn skapandi hluta, sem er
langdýrasti þáttur námsins. For-
gangsröðunin í frumvarpinu þýðir
að háskólar og deildir í tækni og
raunvísindum fá þyngsta höggið
og þurfa að draga saman hjá sér
umfram aðrar deildir.
Samanburður við Norðurlönd
Í grein sinni bendir menntamála-
ráðherra réttilega á að eftir nið-
urskurðinn sé framlag til kostn-
aðarflokks 5 enn tvöfalt framlag
til flokks 1. Í því samhengi má
nefna að þessi munur er meiri
annars staðar á Norðurlönd-
um, enda almennt viðurkennt að
tækninám þurfi og eigi að vera
dýrt til að vera fullnægjandi að
gæðum. Að auki má nefna að
gott tækninám er stutt af rann-
sóknum og kennt af kennurum
sem stunda alþjóðlegar saman-
burðarhæfar rannsóknir. Þar má
benda á samanburð við sænska og
danska háskóla á mynd sem sýnir
fjármögnun miðað við hvern nem-
anda í fullu námi í heilt ár – svo-
kallaðan ársnemanda. Á mynd-
inni má sjá að rannsóknaframlag
til þessara háskóla er nálægt því
að vera jafn hátt og framlagið til
kennslu, og samanlagt er fram-
lagið á hvern nemanda tvöfalt til
þrefalt á við framlag til íslensku
háskólanna HR og HÍ. Sérstaka
athygli vekur hve lágt rann-
sóknaframlagið er til HR, sem er
sá íslenskra háskóla sem er hlut-
fallslega langstærstur í tækni-
greinum.
Yfirvöld íslenskra menntamála
þurfa að taka sig á og endurskoða
þau boð sem þau senda frá sér sé
þeim nokkur alvara í því að rétta
af þjóðarbúið með nýsköpun og
uppbyggingu þekkingariðnaðar
hér á landi.
Forgangsröðun í menntamálum og nýsköpun
Menntamál
Guðrún
Sævarsdóttir
sviðstjóri véla- og
rafmagnssviðs við
Háskólann í Reykjavík
8000
7000
6000
5000
4000
3000
2000
1000
0 kr.
HR HÍ DTU Álaborg KTH Umeå
Framlög á hvern ársnemanda
Allar tölur eru í þúsundum íslenskra króna
Kennsla
Rannsóknir
Samtals
Forgangsröðunin í frumvarpinu þýðir
að háskólar og deildir í tækni og raun-
vísindum fá þyngsta höggið og þurfa
að draga saman hjá sér umfram aðrar
deildir.