Morgunn - 01.12.1920, Blaðsíða 6
84
M 0 R G U N N
setning vísindanna — því víaindin eru líka reist á trúar-
setningum — er, að heimurinn sé í eðli sínu sjálfum sér
samkværaur, hann sé í óþrotlegu samhengi. Þeirri sann-
færingu er oftast lýst með staðhætingunni um hið svo-
nefnda orsakasamband.
Eg mintist á, að kollvörpunin á hugmyndum manna
um lífið hefði orðið gagngerð við niðurstöður visindanna.
Það sést hvergi betur en þegar bornar eru saman eldri
hugmyndir manna um uppruna lífsins á jörðunni, og þá
sérstaklega mannlífsins, við nútímaskoðanir manna. Sköp-
unarsögu ritningarinnar. hetir verið trúað um heim allan
í nokkuð misraunandi myndum. Að minsta kosti er það
sameiginlegt fyrir allai- gamlar sköpunarsögur, að sköpun-
in er skyndiverk og kraftaverk. Hún er alveg einstök í
sinni röð, ekkert annað náttúrufyrirbrigði er henni líkt.
Eins og kunnugt er, eru hugmyndirnar nú, sem reistar
eru á vÍ8Índunum, gjörólíkar. ISÍú er ekki lögð eins
mikil áherzla á neitt eins og framþróun lifsins. I stað
daga er nú talað urn þúsundir og jafnvel miljónir ái’a,
sem lífið hafi verið að skapast á, og að því verki eé enn
ekki lokið. Hver lífstegundin hefir rekið aðra. Lífsskil-
yrðin hafa stöðugt breyzt, og með þeim hafa tegundir
liðið undir lok og aðrar komið í þeirra stað. Baráttan
fyrir lífinu hefir verið óslitin, og að lokum hefir einni
tegundinni tekist að hefja sig upp úr öllum hinum, og
raaðurinn varð til. Maðurinn hefir fálmað sig áfram raeð
ófullkomnum ’tækjum sínum, barist við kynbræður sína
og alt, sem líf hrærðist í. Á þessari baráttu hefir aldrei
orðið neitt hlé. Altaf ríkir gamla lögmálið að »það hefir
eik er af annari skefur* og að hver er sjálfum sér
næstur. Maðurinn er í eðli sínu óvinur allra annara.
Nokkuð virðist draga úr þessari nauðsyn eftir að menn-
irnir tóku að flokka sig saman og setja á stofn regluleg
þjóðfélög. En þó virðast flestir »rétttrúaðir« þjóðfélags-
fræðingar vera á eitt sáttir um það, að þessi tilhneiging
sé frekar á yfirborðinu, en að hún eigi sér verulegar