Morgunn - 01.12.1920, Blaðsíða 113
M 0 R G U N N
19H
Eg hygg, að þótt »andlegu« sannanirnar hafi úrslita-
gildi, þegar sanna skal framhaldslif einhverrar sérstakrar
vitundar eða peisónuleika, þá sé ekki unt að greina strang-
lega á milli þessarra tveggja fyrirbrigðaflokka, þar eð
þeir eru oft samfara og svo nátengdir hvor öðrum, að
hleypidómalaus liugsun verður að telja livorttveggja runnið
frá sömu íruinuppsprettu. Því er að jafnaði lialdið fram
fulluin fetum, að ósýrileg vitsmunaöfl, sem segjast vera
framliðnir menu, valdi og stjórni líkamlegu fyrirbrigðun-
um — og tekst þeira stuudum að fa^ra miklar sönnur á
mál sitt. Stundum er reyndar ekki til nein bein sönnun
fyrir þvi, að fyrirbrigðin stafi frá öndum framliðinna, enda
hafa sumir rannsóknamenn haldið þvi fram, að sál mið-
ilsins sjálfs — eða öllu heldur undirvitund hans — fengi
framkvænit þau með einhverjum hætti (»Animismus«).
En eltki virðist sú skýring geta átt allsstaðar við, og sýn-
ist stundum svo, sem gripið sé til hennar út úr neyð —
til þess að losua við andatilgátuna á einhvern hátt Eu
hvað sem því líður, mætti segja, að slíkur undramáttur
mannlegrar sálar bendi í þá átt, að húu sé ekki nein.
dægurfluga, — þótt erfitt yrði þá, að gera grein fyrir
hinni rótgrónu lygatilhneigingu svo máttugrar veru. Og
víst er um það, að fyrirbrigði þessi eru harla merkileg og
fyllilega þess verð, að þau sé rannsökuð vísindalega.
Það væri nú næsta undarlegt, ef fyrirbrigði þessi hefði
sprottið alsköpuð upp af audatrú og dulvísi vorra tíma,
eius og Aþena úr höfði Seifs, enda er málum ekki svo
háttað. Eins og við mátti búast, ef þau eru sönn og
veruleg framkvæmi dulinna en þó eðlilegra krafta, sem
frarnliðnir menn (eða dulvitund lifandi manna) hafa ráð
yfir, hafa þau þekst meira og minna á öllum öldum og
hjá öllum þjóðum, som sögur fara af. Útskýringarnar á
þeim hafa verið misjafnar, en fyrirbrigðin söm og jöfn;
þau hafa ekki tekið miklum »framförum«, svo sem búast
hefði mátt við, ef þau væri sviksamleg. Loddaralistir taka