Morgunn - 01.06.1924, Blaðsíða 96

90
MORÖUNN
ar úr sjálfum foreldranna klofna frá og renna saman, og þá
«r sjálfan deilanlcg. Þriðji möguleikinn er sá, að ný sjálfa
myndist, en þá verður hún að liafa eitthvert upphaf, og með
því að hún á ekki uppruna sinn að rekja til foreldranna,
hlýtur hún að vera klofningur og nýmyndan út úr einhverri
alheims-vitund. Vi'S sálrænu fyrirbrigöin er örðugt að kom-
ast hjá því að snerta spurninguna um guð. Áður var guð
eitthvað yfirheimslegt, eitthvað, sem stjómaði heiminum ut-
an frá. Síðan James ritaði bækur sínar, hefir þessi skilning-
ur breyzt. Guð er hin andlega frumorsök, sem býr í heimin-
um og læsir sig gegnum hann, og það er beint samband milli
guðs og sálarinnar. Miðla-spádómar eru ekki annað en sam-
band milli sálarinnar og guðs. Frá heimspekilegu sjónarmiSi
er þetta eina rétta orðalagið. Með þeim fyrirbrigðum, þegar
hlutir eru sóttir langar leiðir (apport-fyrirbrigði) kemur uup
Spuming um fjórðu víddina (dimension). Ef þéssi fyrir-
brigði stafa ekki af skyndilegri aflíkamning, þá verðum vér
að fallast á kenning Zöllners um fjórðu vídd rúmsins. Og þá
kemur þegar spurningin um veraldir með fleiri víddum og
hvað í þeim býr.
Loks heldur hann því fram, að andahyggju-tilgátuna
megi verja sem bráðabirgða-tilgátu. Þegar einhver vitsmuna-
vera heldur þvá fram ákveðið, að hún sé persóna, sem áSur
hafi lifað, þá eiga menn að samþykkja þá sko'Sun í svip-
inn, hverja sannfæring sem menn kunna annars að hafa.
Það er vöntun í liinum sálrænu fræðum, aS menn hafa ekki
rannsakað þær frásagnir, sem sagt er að komið hafi frá fram-
liðnum mönnum, frá vísindalegu sjónarmiði, til þess aS kom-
ast að raun um, að hve miklu leyti þær eru hver annari óháð-
ar og að hve miklu leyti þeim ber saman.
Rœðumaður lauk máli sínu mcð því að leggja áherzlu
á það, að menn megi ekki láta hugfallast, þó að starfið gangi
erfiðlega. Svo hefir verið og mun verða um alla þekkingar-
leit mannanna. Tími Galileos er nú liðinn. Um 300 ár hafa
mennimir litið á sjálfa sig sem einhvern leik dauðra ódeilis-
agna, en nú virðist svo sem nýr morgunn sé að renna upp.