Morgunn - 01.06.1952, Blaðsíða 10

4
MORGUNN
svokölluð rétttrúnaðarstefna fyrri tíma. Mesti áhrifamað-
urinn í guðfræðinni þá hafði verið um nokkurt skeið Helgi
Hálfdanarson, gáfaður maður og öðlingur, en á valdi þeirra
gömlu guðfræðiskoðana, sem hann hafði alizt upp við.
Þá verður það sonur hans, Jón Helgason,
Baráttan fyrir síðar biskup, sem kveður sér djarflega
nýguðfræði hljóðs fyrir hina frjálslyndu nýguðfræði
aldamótanna. aldamótanna og með honum vinur hans,
Haraldur Níelsson, unz leiðir þeirra skildi
að verulegu leyti, er séra Haraldur fór að berjast fyrir
sálarrannsóknamálinu. 1 fylking þeirra, sem skipuðu sér
lengst til frjálslyndis var séra Matthias Jochumsson, en
veruleg hreyfing komst fyrst á kirkjulífið, er höfuðskör-
ungurinn séra Haraldur fór að kveða sér hljóðs innan
kirkjunnar með boðskap sinn, enda urðu ýmsir gáfuðustu
menn þjóðarinnar, ýmsir þeirra, sem hún treysti bezt til
andlegrar forystu, fljótlega samherjar hans.
Það er alveg rétt, að hin frjálslynda nýguðfræði varð
langlífari hér á landi en annars staðar. En hvað veldur?
Nýguðfræðin var gagnrýnin rannsóknastefna, en margir
af forystumönnum hennar víða um heim vörpuðu mjög
fyrir borð kraftaverkafrásögum Ritningar-
Kraftaverkin innar og öllum sögum um furðuleg sálræn
og fyrirbrigði, töldu slikt leifar af gömlum
nýguðfræðin. bábyljum og hjátrú. En þessi neikvæða af-
staða til hins yfirvenjulega nægði mönn-
um ekki, og þess vegna hlaut hin frjálslynda nýguðfræði
aldamótanna að verða skammlíf, ef ekki kæmi eitthvað
til hjálpar til að afstýra þessari neikvæðu afstöðu hennar
til hins yfirvenjulega. Hin neikvæða nýguðfræði missti
víða um lönd snemma áhrif sín, en hér á landi tók málið
sérstaka stefnu, sem mest var séra Haraldi Níelssyni að
þakka. Hann kynnist sálarrannsóknunum, les allt, sem
máli skipti um þær á mörgum tungumálum, gerir marg-
víslegar tilraunir með mesta miðilinn, sem fram hefur
komið á Islandi, og sannfærist um að sálrænu fyrirbrigðin