Morgunn - 01.12.1957, Blaðsíða 17

MORGUNN
103
Sá ljóður var á ráði Sókratesar, að hann lét sér ekki
annt um heimili sitt, konu og börn. Rómverjar, Grikkir
og Austurlandabúar litu smám augum á „betri hluta mann-
kynsins“, sem svo er nefndur í skálaræðum. Konan var
þar úti í fjarskanum skoðuð sem „ill nauðsyn“ til þess
að viðhalda mannkyninu. Sögusögnin hermir að kona
Sókratesar hafi verið vanstillt í skapi. En var þess að
vænta, að konan tæki því með þökkum, að lifa við fátækt
og umkomuleysi, vera stödd í þeirri klípu að sjá um bú
og börn, meðan maðurinn var úti alla daga að kenna á
torginu ókeypis. Ekki gat hún elt mann sinn og hlustað
á kenningar hans, hefir að líkindum lítið þekkt þær.
Sókrates líkir ákærendum sínum við konur, sem ekki
stjórna skapi sínu. Og í fangelsinu áminnir hann vini
sína, sem harma örlög hans, að haga sér ekki eins og kon-
ur, sem barma sér.
Það verður eigi vitað með vissu, hvort Sókrates hefir
metið konu sína minna en aðrar kynsystur hennar. En
svo annt var Zanþippu um manninn sinn, að hún heim-
sækir hann í varðhaldið. Sókrates getur þess í varnarræðu
sinni, að hann hafi metið meira hagsæld og hamingju þjóð-
félagsins en heimilis síns, af því að einstaklingurinn ætti
að meta þjóðfélagið meira en sjálfan sig, t. d. fórna lífi
sínu, þegar herskyldan kallaði að. Annars er sú saga
gömul og ný, að menn, sem hafa mikið fyrir stafni, neita
sér um heimilishamingju.
Carlyle,. ritsnillingurinn enski, var mikill siðameistari í
bókum sínum. En kona hans átti ekki sjö sæludaga og því
síður sjötíu sinnum sjö. Hann gleymdi henni, var svo
djúpt sokkinn í Mímisbrunn menntanna. Davíð Stefáns-
son hefir tekið svari Zanþippu Sókratesar-konu, og tekizt
vel, — í kvæði. En þó að skáldið í Fagraskógi gefi Sókra-
tesi selbita, mun skapdeildarspekingurinn taka þeim bros-
andi, verði hann þeirra var.
n