Fréttablaðið - 29.11.2010, Blaðsíða 13

MÁNUDAGUR 29. nóvember 2010 13
Ég á engin orð til að lýsa von-
brigðum mínum í dag. Ég vona að
Íslendingar muni þennan dag næst
þegar þeir kvarta undan stjórnar-
farinu á Íslandi. Næst þegar þeir
kvarta undan því hvað kvótakerf-
ið sé ósanngjarnt. Næst
þegar þeir tala um hvað
stjórnmálaflokkarnir
hafa mikil völd og hvað
þrískipting ríkisvalds-
ins sé léleg á Íslandi.
Ég vona að þjóð-
in minnist þessa dags
næst þegar hún kvartar
undan pólitískum stöðu-
veitingum og dómara-
skipunum. Næst þegar
menn væla yfir því að
eignarhald yfir auðlind-
um landsins sé á leið í
einkaeigu, vona ég að
þeir minnist þessa dags.
Næst þegar menn tala
um hvað persónukjör
sé sniðugt og hvað það
sé ósanngjarnt að hafa
misjafnt atkvæðavægi
milli landshluta, þá eiga
þeir að muna eftir þess-
um degi. Næst þegar
eitthvað verður einka-
vætt í hendur á vinum
stjórnmálaleiðtoga, þá
eiga menn að muna þennan dag.
Við höfðum tækifæri til að sýna
vilja okkar sem þjóð. Til að ákveða
á hvaða forsendum hér skyldi vera
rekið ríki og hvernig því skyldi
háttað. Hvað væri í lagi, og hvað
væri ekki í lagi. Okkar svar var
eitt stór „Meh!“ Okkar skilaboð
eru skýr. Okkur er sama, við nenn-
um ekki að pæla í þessu.
Vissulega var dregið úr þessu úr
öllum áttum, tíminn var hafður of
stuttur, frambjóðendur margir og
kynning tæp. Umboð stjórnlaga-
þingsins var takmarkað af hálfu
alþingis, en góð mæting hefði sagt
ráðamönnum skýrt og greinilega
að þetta væri eitthvað sem við ætl-
uðum að taka alvarlega. Þjóð sem
er alvara um það að bæta
úr sínum málum hefði
ekki látið svona hraða-
hindranir stoppa sig.
Við sögðum skýrt og
greinilega að okkur væri
bara skítsama. Að þó við
hefðum orðið reið fyrst
um sinn eftir hrun, þá
nenntum við þessu ekki
lengur, reiðin gleymd og
baráttuviljinn úr okkur.
Næst þegar það verða
mótmæli á Austur-
velli, á ég þá að nenna
að mæta? Næst þegar
eitthvað stórt og ósann-
gjarnt gerist, á ég þá að
nenna að æsa mig?
Fyrst við gripum ekki
þetta tækifæri þegar
það gafst, þá getum við
engum öðrum en sjálf-
um okkur um kennt
næst þegar einhver
gengur á lagið. Fullt af
fólki vill landi sínu og
þjóð vel, og er tilbúið að
leggja ógnarmikið á sig til að bæta
leikreglurnar í landinu okkar. En
það er bara algjörlega ómögulegt
að hjálpa þjóð sem nennir ekki að
hjálpa sér sjálf.
Fyrst við
gripum ekki
þetta tæki-
færi þegar
það gafst,
þá getum
við engum
öðrum en
sjálfum okk-
ur um kennt
næst þegar
einhver geng-
ur á lagið.
Eru skólprörin í húsinu þínu
farin að gefa sig?
Það hefur aldrei verið eins þægilegt
að láta gera við Frárennslislagnir!
Við fóðrum skólp og frárennslislagnir að innan.
FRÍ ástandsskoðun og myndun til áramóta.
Tímapantanir í síma 571 0300 www.proline.is
Minnihlutinn mætti. Meiri-hlutinn afþakkaði að taka
þátt í Íslandssögunni. Meirihluti
kjósenda hirti ekki um að velja
sína fulltrúa til að setjast á rök-
stóla um það hvernig þjóðfélag
skuli byggja hér upp á rústum
sem eru ekki bara efnahagslegar
heldur líka siðferðilegar, pólitísk-
ar, hugmyndalegar og lögfræði-
legar. Um árabil höfum við fylgst
með því hvernig Ísland hefur
verið impróvíserað frá degi til
dags, reglur sveigðar að þörfum
eða hreinlega hundsaðar. Stjórn-
lagaþings bíður það verkefni að
skrifa nótur; koma hér á meiri
festu í starfsháttum með því að
sjá til þess að „undirstaðan sé
réttleg fundin“.
Því eins og ég heyrði Þórar-
in Eldjárn tala um á dögunum:
stjórnarskrá er afleitt orð um
fyrirbærið og væri nær að nota
sama orðið og Danir sem tala um
„grundlov“ í þessu sambandi,
grundvallarlög.
Til hvers fulltrúalýðræðið?
Minnihlutinn mætti – um 40
prósent segja menn á hádegi á
sunnudegi þegar þetta er skrifað.
Kannski ekki alveg jafn smánar-
lega fáir og mættu í atkvæða-
greiðslu um Reykjavíkurflugvöll
en fráleitt jafn margir og mættu
í Icesave-atkvæðagreiðslu (63
prósent) til að greiða atkvæði
um nei eða nei, en þó fyrst og
fremst senda skýr skilaboð um að
íslenska þjóðin teldi sig ekki bera
ábyrgð á falli bankanna og gerði
ekkert með þær skuldbinding-
ar sem ráðamenn hennar hefðu
undirgengist fyrir hennar hönd
– það er að segja: hafnaði í reynd
fulltrúalýðræðinu; tók umboðið
af ráðherrum og samningamönn-
um í þessu tiltekna máli, sem enn
er svífandi í einhvers konar ráð-
leysis-limbói.
Kannski hefur fólki snúist
hugur aftur. Fulltrúalýðræðið
hefur nefnilega sína kosti. Við
getum sett fólk sem við treystum
í að ráða fram úr málum sem eru
of flókin og sérhæfð til að við
getum sjálf gert það – fólki sem
við teljum að starfi í anda þeirrar
lífsýnar sem við aðhyllumst sjálf.
Og í framhaldi af því: Við getum
sett fólk sem við treystum, teljum
réttsýnt og sanngjarnt, í að taka
ákvarðanir um þjóðarhag sem við
myndum ekki vilja taka sjálf en
vitum innst inni að þarf að taka:
Óvinsælu ákvarðanirnar sem við
tölum hástöfum gegn en viljum
samt að einhver taki, til að þjóð-
félagið fari ekki á hausinn.
Þess vegna er hugmyndin um
þjóðaratkvæðagreiðslur um stór
mál og smá ekki góð – og einkum
mál sem varða útgjöld.
Þau sem heima sátu
Af hverju var svona illa mætt?
Fyrir því eru sjálfsagt ýmsar
ástæður. Við þekkjum afstöðu
lögfræðinganna úr Sjálfstæðis-
flokknum sem stjórnuðu landinu
frá stríðslokum með nú heims-
frægum árangri: þeir höfðu
aldrei heyrt hlægilegri hugmynd
en þá að þjóðin ætti að kjósa til
Stjórnlagaþings. Vera má að sumt
fólk hafi lesið Moggann og hugs-
að sem svo: já þetta er alveg satt,
auðvitað á ég ekki að hafa neitt
um þessi mál að segja.
Aðrir gætu hafa látið sér vaxa
í augum hversu flókið það virtist
að setja á blað allar þessar tölur.
Og allt þetta fólk í framboði!
Hvernig á maður að velja tuttugu
og fimm manns úr fimm hundruð
manna hópi þar sem maður þekk-
ir meira og minna engan?
Í aðra röndina var eitthvað
hrífandi við þennan fjölda –
hundrað blóm að streitast við að
blómstra – og glettilega skemmti-
legt að hlusta á viðtölin í útvarp-
inu þó að fólk væri vissulega
mjög misjafnlega vel undirbúið
– en eftir á að hyggja hefði
kannski farið betur á því að setja
einhverjar skorður, gera það að
smáfyrirhöfn að bjóða sig fram,
þannig að við hefðum fengið ein-
ungis þá frambjóðendur sem
virkilega voru að þessu af heilum
hug og jafnvel hugsjón. Þessar
kosningar voru svolítið til marks
um að enn eins og verið sé að
impróvísera Ísland frá degi til
dags.
Um það þýðir ekki að fást. Því
fylgdi einkennileg og góð tilfinn-
ing að vita nokkurn veginn hvað
maður var að kjósa – að atkvæði
manns myndi nýtast einhverju
af því fólki sem maður valdi úr
glæsilegum hópi, frekar en að
það myndi að lokum gagnast ein-
hverjum allt öðrum frambjóð-
anda úr allt öðrum flokki í allt
öðru kjördæmi … sem óneitanlega
er fylgifiskur hlutfallskosninga
í flokkakerfi sem endurspeglar
ekki lengur ágreiningsmál og
úrlausnarefni okkar daga.
Við höfum nú kosið okkur bestu
manna yfirsýn. Nú bíður þessa
fólks mikið og göfugt verkefni.
Við höfum nú kosið það fólk sem
við teljum best til þess fallið
að leggja grunninn að gróandi
þjóðlífi.
Bestu manna yfirsýn
Vonbrigði
Guðmundur Andri
Thorsson
rithöfundur
Í DAG
Hvernig á maður að velja tuttugu og
fimm manns úr fimmhundruð manna
hópi þar sem maður þekkir meira og
minna engan?
Stjórnlagaþing
Andrés Helgi
Valgarðson
nemandi í
stjórnmálafræði
AF NETINU
Hvað vill þjóðin?
Þjóðin vill ekki þá þingmenn sem nú sitja, ekki ríkisstjórnina og hún vill
ekki stjórnlagaþing. Það er erfitt að ráða í þetta. Ég er einn þeirra sem sá
ekki ástæðu til að kjósa sérstakt stjórnlagaþing. Það er Alþingis að breyta
stjórnarskránni og það á og verður að gera auknar kröfur til þess fólks sem
þangað er kosið, þannig að það verði hæft til að breyta stjórnarskránni
einsog þarf, ef þess þarf.
Hitt er annað, ég kaus í gær. Ég fyllti tuttugu og fimm nöfn á seðilinn, en
skipti um skoðun og valdi ellefu. Ég vonaði af einlægni að kosningin tækist
vel. Yrði nokkurskonar þjóðhátíð. Virkaði sem ákall á Alþingi. Það gekk eftir.
sme.midjan.is
Sigurjón M. Egilsson
Þjóðin er óhæf
Öll saga lýðveldisins sýnir, að Íslendingar eru óhæfir um að stjórna sér.
Hrunið er eðlileg niðurstaða samfélags, þar sem fífl kjósa fífl til að auðvelda
fíflum að stela peningum. Ekki bætir úr skák, þegar þjóðin fær í fyrsta sinn
tækifæri til að kjósa persónur framhjá fjórflokknum. Þá nennir neyzlufólk
bara alls ekki á kjörstað. Unga fólkið liggur uppi í sófa og étur popp. Innan
við helmingur á kjörskrá nennir að uppfylla skyldur borgara í lýðræðisþjóð-
félagi. Því skulum við leita á náðir Evrópu og evru. Þeim mun fyrr náum við
þeirri farsælli stöðu að geta látið aðra um að stjórna okkur.
jonas.is
Jónas Kristjánsson