Fréttablaðið - 06.01.2011, Blaðsíða 12

12 6. janúar 2011 FIMMTUDAGUR
FRÉTTASKÝRING: Mengun frá sorpbrennslu
Reykjavík - Reykjanesbæ
Akureyri - Húsavík- Flúðum
Vestmannaeyjum
Úlpa með hettu + flíspeysu
kr. 12.990
Varúðarvesti
kr. 890
Flísjakki með hettu
kr. 6.450Polo bolur
kr. 2.190
Stefán Gíslason, umhverfisstjórnunar-
fræðingur hjá Umís ehf. Environice, segir
að díoxín og fúrön hafi töluverða sérstöðu
meðal algengustu mengunarefna vegna
þess hversu alvarleg og langvinn áhrif þau
geti haft á lífríkið og heilsu fólks. „Í raun
geta menn alls ekki leyft sér að umgangast
þessi efni og vísbendingar um óhóflegan
styrk þeirra með viðlíka léttúð og ef um
önnur og minna eitruð efni væri að ræða.
Því þykir mér það mjög sláandi og reyndar
ógnvekjandi hversu lítið virðist hafa verið
gert með þessar niðurstöður úr díoxínmælingun-
um frá 2007. Sjálfsagt geta sérfræðingar rökrætt
um það hver séu eðlileg viðmiðunarmörk fyrir
díoxín. Skoðun mín er einfaldlega sú, að ef díoxín
og fúrön mælast einhvers staðar yfir viðmiðunar-
mörkum verður að grípa til aðgerða þegar
í stað, hvort sem styrkur efnanna er rétt
yfir viðmiðunarmörkum eða tvítugfaldur.“
Stefán telur að eðlilegt hefði verið að
krefjast þegar í stað annarrar mælingar
til að staðfesta niðurstöðurnar og grípa
í framhaldinu þegar í stað til róttækra
aðgerða til úrbóta.
„Mér finnst eðlilegt og algjörlega nauð-
synlegt að velta fyrir sér og fara vel ofan
í saumana á því hvernig hægt var að láta
þrjú aðgerðarlaus ár líða frá því að niður-
stöðurnar frá 2007 lágu fyrir. Fljótt á litið sýnist
mér veilan liggja fyrst og fremst í regluverkinu,
þar sem ekki virðist vera gert ráð fyrir að neitt
sérstakt ferli fari tafarlaust í gang við aðstæður
sem þessar.“
Sérfræðingur í umhverfismálum telur að UST hefði átt að bregðast við:
Regluverkið er meingallað
STEFÁN GÍSLASON
Árni Finnsson, formaður Náttúru-
verndarsamtaka Íslands, segir að
síðustu tvo áratugi hafi íslensk
stjórnvöld lagt mikla áherslu á
alþjóðlegt samstarf til að draga
úr mengun sjávar af völdum þrá-
virkra lífrænna efna á borð við
díoxín og fúran.
„Í aðdraganda Ríó-ráðstefn-
unnar árið 1992 lagði Ísland
mjög mikla áherslu á að ná fram
ákvæði um alþjóðlegar aðgerðir
gegn mengun frá landstöðvum
sem þá var talin nema um 70-80
prósentum af þeirri mengun sem
berst til sjávar. Einkum lagði
Ísland áherslu á að gert yrði laga-
lega bindandi samkomulag á vett-
vangi Sameinuðu þjóðanna um
bann við losun þrávirkra lífrænna
efna, þar með talið díoxín.“
Að baki liggja gríðarlegir hags-
munir fiskútflutningsfyrirtækja,
að sögn Árna, og því hefur barátta
gegn mengun
verið megin-
þema í utan-
ríkisstefnu
Íslands.
„Í ljósi þessa
er afar ein-
kennilegt að
íslensk stjórn-
völd hafi sótt
um undanþágu
frá strangari
ákvæðum Evrópusambandsins
fyrir mengun frá sorpbrennslu-
stöðvum í þeim tilgangi einum,
að því er virðist, að forða sveitar-
félögum frá kostnaði af fullkomn-
ari mengunarvörnum. Enn fremur
sætir furðu hversu óskýr hlutverk
og valdheimildir Umhverfisstofn-
unar eru og að réttur almennings
á Ísafirði til upplýsinga um meng-
un vegna starfsemi Funa var
virtur að vettugi.“
Gengur gegn meginþema utanríkisstefnunnar:
Baráttumál Íslands
ÁRNI FINNSSON
Svavar
Hávarðsson
svavar@frettabladid.is
Stjórnvöld fengu undan-
þágu frá ströngum reglum
um sorpbrennslu vegna
þrýstings frá sveitarfélög-
unum. Umhverfisráðuneyt-
ið taldi enga umhverfisvá
fylgja díoxíni 2007 þar sem
Umhverfisstofnun gerði
engar tillögur um aðgerðir.
Kostnaður við að uppfylla ströng
skilyrði í reglum EES um sorp-
brennslu var ástæða þess að sótt
var um undanþágu þegar regl-
urnar voru innleiddar hér á landi
2003. Sveitarfélögin sem í hlut
áttu og Samband sveitarfélaga
sóttu það fast að slík undanþága
fengist, segir Magnús Jóhannsson,
ráðuneytisstjóri í umhverfisráðu-
neytinu. „Rök þeirra voru kostn-
aður við að breyta sorpbrennsl-
unum sem hafði verið fjárfest í
tiltölulega skömmu áður.“
Magnús bendir á að lengi hafi
sorp verið brennt á víðavangi og
undanþágan geri ekki lítið úr þeim
miklu framförum sem í reglu-
gerðinni hafi falist. „Brennslan á
Ísafirði þegar hún hófst 1994 var
hrein bylting. Þegar fjárfest var
í sorpbrennslunum á tíunda ára-
tugnum voru engar reglur í gildi
um díoxín og fleira.“
Kristín Linda Árnadóttir, for-
stjóri Umhverfisstofnunar, sagði
í viðtali við Fréttablaðið að stofn-
unin hefði komið upplýsingum til
umhverfisráðuneytisins eftir að
niðurstöður díoxínmælinga lágu
fyrir 2007. Eins og kunnugt er
voru þær tugfalt yfir mörkum í
sorpbrennslunum í Skutulsfirði,
Vestmannaeyjum og á Kirkju-
bæjar klaustri, sem féllu allar
undir undanþáguna.
Spurður hvort ráðuneytið hefði
ekki átt að greina almenningi frá
niðurstöðum mælinganna svar-
ar Magnús að auðvelt sé að vera
vitur eftir á. „En okkar mat var
að þar sem Umhverfisstofnun,
sem sérfræðistofnun okkar, gerði
engar tillögur í því efni til okkar
væri engin umhverfisleg hætta í
þessu fólgin.“
Að því sögðu varar Magnús við
því að umræða um díoxínmengun
verði til þess að vekja upp óþarfa
áhyggjur fólks og segir það nauð-
synlegt að bíða niðurstaðna úr
sýnatökum.
Magnús segir vissa kaldhæðni
í því fólgna að á alþjóðaráðstefnu
um umhverfi og þróun sem hald-
in var í Rio de Janeiro árið 1992
hafi Ísland haft frumkvæði að
því að koma á alþjóðlegum regl-
um. „Reglurnar um þetta voru
settar að frumkvæði Íslands
og urðu síðar til þess að harðar
Sveitarfélögin sóttu undanþágu fast
MENGUN FRÁ FUNA Hér leggur reyk frá sorpbrennslunni Funa út fjörðinn og yfir Ísafjarðarbæ. Íbúar á svæðinu hafa árum saman
reynt að leysa þennan vanda en án viðunandi árangurs. MYND/PÉTUR TRYGGVI
Elliði Vignisson, bæjarstjóri í
Vestmannaeyjum, segir að bæj-
aryfirvöld hafi vitað af díoxíni
í útblæstri frá sorpbrennslunni
á staðnum síðan mæling var
gerð árið 2007. „Við höfum verið
að vinna að
úrlausn þeirra
mála síðan þá.
Það bendir
flest til þess að
við séum búin
að ná díoxín-
menguninni
verulega niður
og að íbúum
hér stafi engin
bráð hætta af
mengun frá
stöðinni. Aðalmálið er að hræða
fólk ekki með þessari umræðu,
eins og mér finnst sumir gera.“
„Það er alveg rétt að við
megum bæta okkar verkferla í
allri upplýsingagjöf til íbúa en
þetta hefur allt verið uppi á borð-
um,“ segir Elliði, spurður um
upplýsingaskyldu stjórnvalda til
almennings og hans skyldur sem
bæjarstjóra árið 2007 þegar nið-
urstöður lágu fyrir um mæling-
una í Eyjum. „Ég hef sest niður
með íbúum og rætt um meng-
un. Íbúarnir, sumir hverjir, hafa
áhyggjur af því að vera með sorp-
brennslu, vegna mengunar sem
frá henni kemur. Það er okkar að
bregðast við og takast á við þetta
verkefni.“
Elliði segir að náin samvinna
hafi verið við Umhverfisstofnun.
„Það hefur verið ákveðið að mæla
díoxín og tvö ár hafa verið gefin
til að vinna að úrbótum. Ný stöð
kostar allt að 500 milljónir, sem
verður að hafa hugfast á sama
tíma og verið er að skera niður
grunnþjónustu.“
Elliði segir að gripið hafi verið
til þess á undanförnum árum að
bæta búnað sorpbrennslunnar.
Flokkun á sorpi er mun meiri
í Eyjum en var árið 2007, sem
minnkar verulega brennslu á líf-
rænum úrgangi og þar með hættu
á að díoxín myndist.
Bæjaryfirvöld í Eyjum vinna markvisst að því að draga úr mengun:
Þekktu niðurstöður mælingar
SORPBRENNSLA Í VESTMANNAEYJUM Sorpbrennslan í Eyjum stendur hátt á
vindasömum stað og reykurinn sest ekki inn yfir byggðina eins og skapaði mesta
vandann í Skutulsfirði. Í austanátt kvarta hins vegar Eyjamenn yfir mengun sem
slær niður í byggðinni og áhyggjur af mengun hafa verið ræddar á fundum bæjar-
stjóra með íbúum. FRÉTTABLAÐIÐ/ÓSKAR
ELLIÐI VIGNISSON
reglur voru settar hjá Evrópu-
sambandinu. Ísland fékk þannig
undanþágu fyrir ströngum regl-
um sem við börðumst fyrir að
yrðu settar.“
Magnús bendir jafnframt á að
strangt regluverk ESB sé fyrir
margfalt stærri sorpbrennslur en
eru hér. Smæð sorpbrennslnanna
hérlendis hafi verið grundvöllur
þess að fallist hafi verið á beiðni
Íslendinga um undanþágu.
En okkar mat var að
þar sem Umhverfis-
stofnun, sem sérfræðistofn-
un okkar, gerði engar tillögur
í því efni til okkar, að þá væri
engin umhverfisleg hætta í
þessu fólgin.