Fréttablaðið - 28.01.2011, Blaðsíða 18

18 28. janúar 2011 FÖSTUDAGUR
Eitt mikilvægasta verkefni stjórn-málanna á þessu ári er að koma
atvinnusköpun í gang og vinna
bug á atvinnuleysi. Það er sérstakt
áhyggjuefni hve fjölmennur hópur
ungs fólks er án atvinnu og þá eink-
um hve langtíma atvinnuleysi er
mikið í þessum hópi. Atvinnuleysi
meðal ungs fólks á aldrinum 16-24
ára mældist 15,2% á síðasta árs-
fjórðungi 2010 samkvæmt mæling-
um Hagstofu Íslands. Tölur Vinnu-
málastofnunar frá október 2010
sýna að 76% ungra atvinnuleitenda
á aldrinum 16-25 ára eru einungis
með grunnskólapróf. Það er því eng-
inn vafi að lausnin á atvinnuvanda
ungs fólks á Íslandi er menntun.
Því miður er niðurskurðarkrafan
í menntakerfinu, eins og á öðrum
sviðum almannaþjónustunnar slík
að framhaldsskólar þurfa að neita
hundruðum ungmenna um skólavist.
Á síðastliðnu hausti höfnuðu fram-
haldsskólar umsóknum á fimmta
hundrað einstaklinga um skólavist.
Við svo búið má ekki una.
Tölur Vinnumálastofnunar frá
desember 2010 sýna að 1112 ein-
staklingar eða tæp 40% atvinnu-
leitenda á aldrinum 16-25 ára hafa
verið án atvinnu í hálft ár sem er sú
viðmiðun sem notuð er til að skil-
greina langtíma atvinnuleysi. Þar af
hafa 599 eða 54% verið án atvinnu
lengur en í heilt ár. Þetta er mikið
áhyggjuefni því erlendar rannsókn-
ir sýna að ungt fólk er sérstak-
lega viðkvæmt fyrir afleiðingum
langtímaatvinnuleysis.
Hátt hlutfall ungra atvinnuleit-
enda með litla formlega menntun
er því samfélagsvandi sem kallar á
skjótar aðgerðir. Enginn vafi er á
því að árangursríkasta leiðin er sú
að bæta menntun þessara einstakl-
inga sem í hlut eiga, sú leið er lík-
legust til að styrkja stöðu þeirra á
vinnumarkaði til lengri tíma litið.
Ég hef nú lagt fram á Alþingi
ásamt fimmtán þingmönnum allra
þingflokka, tillögu til þingsályktun
þar sem forsætisráðherra er falið
að stýra mótun aðgerðaáætlunar í
samráði við aðila vinnumarkaðar-
ins, fræðsluaðila og fleiri sem hafi
þann þríþætta tilgang að vinna bug
á langtíma atvinnuleysi meðal ungs
fólks, efla iðn- og tæknimenntun í
samfélaginu og mæta þörf helstu
vaxtargreina atvinnulífsins fyrir
vinnuafl með slíka menntun. Lögð
verði áhersla á að bjóða ungum
atvinnuleitendum fjölbreytt úrræði
til menntunar, starfsmennta og
starfsþjálfunar í iðn-, raun- og
tæknigreinum. Það er mikilvægt
að hafa í huga að vandinn verður
ekki leystur á einni nóttu eða með
því að fella alla í sama mót. Mikil-
vægt er að skapa margvísleg tæki-
færi, innan framhaldsskóla, í iðn- og
tækniskólum, frumgreinadeildum,
háskólum og með starfsþjálfun og
starfsmenntaúrræðum í samstarfi
við aðila vinnumarkaðarins. Þá
þarf að takast á við fordóma gegn
iðn- og tæknimenntun, sem hafa átt
sinn þátt í því að allur þorri fram-
haldsskólanema velur bóknám, þó
hæfileikar þeirra standi í mörgum
tilvikum frekar til náms í verkleg-
um greinum. Staðreyndin er sú að
flest helstu nýsköpunarfyrirtæki
landsins, sem nú eru í hvað örust-
um vexti bjóða eftirsóknarverð
störf fyrir fólk með iðn- og tækni-
menntun. Til að örva nemendur til
dáða verður sérstök áhersla lögð á
að gera samninga við fyrirtæki um
að bjóða þeim atvinnuleitendum
sem ná árangri og ljúka námi, störf
að námi loknu.
Það er þversagnakennt að á sama
tíma og atvinnuleysi er í sögulegu
hámarki þá er umtalsverður skort-
ur á tilteknu vinnuafli, þ.e. fólki
með iðn- og tæknimenntun. Þetta
kemur vel fram í nýrri könnun Sam-
taka iðnaðarins en meðal þeirra 200
iðnfyrirtækja sem þátt tóku í könn-
uninni kom fram þörf fyrir 11,05%
fjölgun tæknimenntaðs háskóla-
fólks og 10,65% fjölgun starfsfólks
með iðn- og starfsmenntun á næstu
12 mánuðum.
Sömu skilaboð hafa borist frá
hugverkaiðnaðinum, einum helsta
vaxtargeira íslensks atvinnulífs um
þessar mundir. Sá geiri skapar nú
atvinnu fyrir um 10 þúsund manns
hér á landi en engu að síður er talið
að þörfin fyrir nýtt starfsfólk með
iðn- og tæknimenntun geti svarað
til þúsund starfa á ári. Mikilvægt
er að stjórnvöld bregðist hratt við
þessari mannaflaþörf með mark-
vissum aðgerðum ella er hætt við
því að stærstu fyrirtækin í hug-
verkaiðnaði þurfi að taka út sinn
vöxt erlendis. Sú þróun er þegar
hafin og því mikilvægt að stjórnvöld
grípi nú þegar til mótvægisaðgerða
til að efla vöxt atvinnugreinarinn-
ar innnanlands og skapa verðmæt
störf fyrir landsmenn.
Menntun gegn atvinnuleysi
Atvinnusköpun
Skúli Helgason
formaður
menntamálanefndar
Alþingis
Hátt hlutfall
ungra atvinnu-
leitenda með litla form-
lega menntun er því
samfélags vandi sem
kallar á skjótar aðgerðir.
Samkvæmt íslensku stjórnar-skránni er bara ein leið til að
gera á henni breytingar. Hún er sú
að Alþingi samþykki slíkar breyt-
ingar tvisvar, með þingkosningum
á milli. Í kjölfar búsáhaldabylting-
arinnar var gerð tillaga á Alþingi
um breytingu á stjórnarskrá sem
átti að tryggja aðkomu þjóðkjörins
stjórnlagaþings að samningu nýrr-
ar stjórnarskrár. Vegna málþófs í
þinginu náðist ekki að samþykkja
hana.
Afleiðing þess að við búum við
óbreytt ákvæði um breytingar á
stjórnarskrá er að Alþingi hefur
bæði rétt og skyldu til að fjalla
efnislega um slíkar breytingar.
Það getur valið um ólíkar leiðir til
að undirbúa breytingar á stjórnar-
skrá, en það getur ekki afsalað sér
þeirri ábyrgð sem stjórnarskráin
leggur því á herðar. Ýmsar leið-
ir hafa verið farnar til að undir-
búa stjórnarskrárbreytingar, þar á
meðal skipun stjórnarskrárnefnda.
Þótt breytingar hafi verið gerðar
á stjórnarskránni í gegnum tíðina
hefur þessi leið ekki náð að skila
þeirri heildarendurskoðun sem
samstaða var um að gera í fram-
haldi af setningu stjórnarskrár-
innar 1944.
Með lögum um stjórnlagaþing
ákvað Alþingi að leita álits þjóðar-
innar um skipun þings sem hefði
það hlutverk að semja frumvarp
að breyttri stjórnarskrá. Með því
var ný og athyglisverð leið farin
við samningu á stjórnarskrá, þótt
ýmislegt hefði mátt betur fara við
undirbúning málsins. Eftir sem
áður liggur hin formlega og efn-
islega ábyrgð á samþykkt nýrrar
stjórnarskrár alfarið hjá Alþingi.
Það 85,1% kjósenda sem kaus til
Alþingis í apríl 2009 var öðrum
þræði að kjósa fulltrúa sem bæru
ábyrgð á því hlutverki.
Nú hefur komið í ljós að fram-
kvæmd kosningarinnar til stjórn-
lagaþings var ekki í samræmi við
lög og kosningin því, samkvæmt
dómi Hæstaréttar, ógild. Við þær
aðstæður þarf Alþingi að huga að
því hvort það vill endurtaka kosn-
inguna eða fara aðrar leiðir við að
leita sér ráðgjafar við samningu
stjórnarskrárfrumvarps. Á það
hefur verið bent að þótt aðfinnsl-
ur Hæstaréttar við framkvæmd
kosningarinnar séu vissulega
alvarlegar bendi ekkert til þess að
slök framkvæmd hafi haft áhrif á
niðurstöðurnar.
Ein af þeim leiðum sem Alþingi
getur farið til að bregðast við
þeirri stöðu sem upp er komin
er að skipa sjálft nýtt stjórnlaga-
þing. Verkefni þess og formleg
staða þyrftu ekki að vera í neinu
frábrugðin þeim sem stefnt var
að með fyrri lögum um stjórn-
lagaþing. Meti Alþingi það svo
að ólíklegt sé að misbrestir í
framkvæmd kosningarinnar til
stjórnlagaþings hafi haft áhrif
á niðurstöðurnar er því að sjálf-
sögðu frjálst að fara fram á það
við þá einstaklinga sem þar fengu
stærsta atkvæðahluti að þeir taki
sæti á nýju stjórnlagaþingi.
Stjórnlagaþing
í boði Alþingis
Stjórnlagaþing
Gunnar Helgi
Kristinsson
prófessor
AFSLÁTTUR
af Ambra 20 den
og Ambra 40 den
um helgina.
BORGAR FYRIR
1 EN FÆRÐ 3
fyrir3 1