19. júní - 19.06.1966, Blaðsíða 5

Launajafnrétti
í framkvæmd
►
Það má segja, að við stöndum á tímamótum i
kvenréttindabaráttunni hér á landi. Á þessu ári
eru 20 ár frá því að rikið samþykkti launalög
opinberra starfsmanna, þar sem gert var ráð fyr-
ir, að konur og karlar hafi sömu laun fyrir sömu
vinnu i þjónustu ríkisins.
Á næsta ári kemur einnig til endanlegrar sam
þykktar launajafnrétti í almennri vinnu. Lög, sem
Alþingi samþykkti, að náð skyldi með stighækk-
andi launum, þar til jöfnum launum væri náð,
en það verður á árinu 1967.
Mikið hefur því áunnizt þessi 20 ár, og æ oft-
ar heyrum við spurt, hvort allt sé ekki fengið.
Jafnrétti til þátttöku í opinberu lífi, kosningar-
réttur, jafnrétti til alls náms, jafnrétti til stöðu
vals og jafnrétti til launa.
Er kvenréttindabaráttan nauðsynleg, á hún
nokkurn rétt á sér lengur?
Þessi spurning kemur ekki síður frá konunum
sjálfum, að vísu ekki frá þeim, sem stunda launa-
vinnu við hlið karla á hinum ýmsu vinnustöðum,
heldur frá þeim konum, sem vinna á heimilum
sínum, en þurfa ekki að sækja vinnu út fyrir það.
Okkur er öllum hollt að athuga nokkuð, hvern
ig þetta atriði um jöfn laun hefur orðið í fram-
kvæmd þessi fyrstu 20 ár.
Á öllum ríkisstofnunum eru ýmis sömu störf
unnin af konum og körlum á víxl.
k Öneitanlega er töluverður misbrestur á, að lög-
unum hafi verið framfylgt, að dómi okkar kvenna.
Ráðamönnum er oft ekki ljúft að viðurkenna, að
konur séu jafnhæfar til hinna ýmsu starfa, né
heldur að þær hafi rétt til þess að vinna utan
heimilis.
Við endurskoðun og samþykktir launalaganna á
síðasta ári fengust ýmsar starfsgreinar kvenna
►. metnar til jafns við þær starfsgreinar^gem karl-
ar gegna eingöngu.
Það er þó ennþá misbrestur á þvi, að skrifstofu-
störf séu metin til jafns og er þó öllum ljóst, að
konur ættu að geta leyst þau af hendi eins og
karlar. Ef störf gjaldkera, bókara, bókavarðar,
verkstjóra og teiknara eru skipuð konum, eru þau
lægra launuð heldur en þegar karlar gegna þeim.
1 gjaldkerastarfi er því oft borið við, að starfið
sé ekki eins umfangsmikið, að gjaldkerinn njóti
aðstoðar (karlmanns) eða velta fyrirtækisins sé
minni. Konan er því flokkuð 2-—3 launaflokkum
neðar heldur en karlmaður í sömu stöðu hjá hlið-
stæðu fyrirtæki. Réttlæting á þessu samkvæmt
launalögum er alltaf tiltæk, lögin má teygja svo
dugi.
Því miður hafa konur oft ekki lokið fag- eða
embættisprófum, og þá nægir ekki að hafa 10
—20 ára starfsferil að baki, ef um konu er að
ræða.
Starfsheitið er líka haft annað, ef kona gegnir
störfunum, algengast er ritari, aðstoðarmaður á
skrifstofum, nýliðar á teiknistofum, o. fl. þ. h.
Stúlkur eru þvi alltaf ráðnar í 1.—3. launa-
flokk. Eins og lögin eru nú, eftir siðustu breyt-
ingar, mega þær vænta þess, að eftir eitt ár flvtj-
ist þær í 4. launaflokk, og eiga þess þá kost að
hækka um 300 kr. á 3ja ára fresti. Stúlkur, sem
hafa lokið verzlunarskóla, gagnfræðaprófi eða vél-
ritunarnámi, geta þvi, ef þær vinna hjá rikinu,
gert sér vonir um að komast eftir 10 ára starfs-
tima jafnhátt og nú er boðið sem byrjunarlaun á
frjálsum vinnumarkaði, eða ca. 9000 kr. á mán-
uði. Ráðamenn ríkisstofnana auglýsa oft fjórum
sinnum á ári eftir vélriturum, því að við þessi
kjör sætta stúlkur sig ekki til lengdar.
Ef piltur er ráðinn til starfa á skrifstofu hjá
opinberri stofnun, eru honum aldrei boðin aðstoð-
armannalaun samkvæmt 1.—4. launaflokki, held-
ur samkv. 7.—8. flokki, eða þau laun, sem stúlk-
19. JtlNl
3