19. júní - 19.06.1969, Side 27

að til heilbrigðismálanna, enda er nú almennt
orðinn skilningur á því. Hinar ýmsu deildir sjiikra-
húsa, sem fást við kennslu, bæði læknanema og
hjúkrunarkvenna og á fæðingardeildum ljósmæðra,
hafa orðið fastar reglur um, hvernig sú fræðsla fer
fram, og verða að hafa aðstæður til rannsókna og
tilrauna til þess að bæta og fullkomna meðferðina.
1 fæðingafræði er stefnt að því, að engin móðir
þurfi að hða til lífstíðar eða deyja við að fram-
kvæma hlutverk sitt í tilverunni og fullnægja sín-
um eigin líkama með því að fæða af sér nýjan
einstakling. Eins er markmiðið, að hinn nýi ein-
staklingur verði ekki fyrir áverkum, sem valdi
dauða eða, sem er ennþá sárara, verði fyrir svo
miklum skemmdum andlega eða líkamlega, að
hann verði ófullkominn, sjálfum sér og umhverf-
inu eða þjóðfélaginu byrði alla ævi. Kvensjúk-
dómadeildir, eins og farið er að nefna einu nafni
sjúkrahús, sem annast fæðingar og kvensjúk-
dóma, hafa þessa vegna þreföldu hlutverki að
gegna: sem fullkomnust hjúkrun, nægjanleg
fræðsla fyrir læknanema og ljósmæður, og í þriðja
lagi að hvetja og skapa sem beztar aðstæður og
kosta eftir þörfum og skynsemi vísindalegar rann-
sóknir.
Þegar talað er um fæðingar og kvensjúkdóma
er fyrst að geta þess, að nú er alls staðar stefnt að
því að sameina þessar greinar, sem raunverulega
heyra saman bæði líffræðilega og lífeðlisfræðilega.
Lengi ríkti sú skoðun, eins og komið hefur fram í
þessari grein, að karlmenn ættu ekki að hjálpa kon-
um við fæðingar, og varð það meðal annars til
þess, að læknar gerðu lítið sem ekkert til þess að
öðlast þekkingu og vinna að framförum á þessu
sviði læknisfræðinnar. Hins vegar voru handlækn-
ar, sem af fáfræði og skorti á þekkingu fóru að
reyna eftir getu að gera aðgerðir, sem smám sam-
an varð til þess, að sú sérgrein innan læknisfræð-
innar var Hka talin til jafns við lyflækningar. Þeg-
ar kemur á ofanverða 19. öld og fram á þessa öld,
eru sérgreinar læknisfræðinnar að myndast og eru
það ennþá, en nú er svo komið, að í litlum þjóð-
félögum er ekki hægt að öðlast reynslu og æfingu
á öllum þessum sérsviðum, sem auk þess eru orðin
samtaka vinna margra aðila. Kvensjúkdómafræði
er í öllum löndum talin ein af þrem höfuðsérgrein-
um læknisfræðinnar. Það er óvíða í starfi læknisins
eins erfitt að átta sig á, hvenær starfsemi líffæranna
er orðin sjúkleg eins og þegar verið er að hjálpa
móður í fæðingu. Fjölgunarlíffæri konunnar og
starfsemi þeirra er undirstaða tilveru okkar og þess
vegna er ekki hægt að skipta þeim á milli margra
sérgreina, ef eitthvað er að, sem þarf aðgerðar við.
Sama gildir um sálarlífið, því það er bara spegil-
mynd af frumum og vessum líkamans. Einna bezt
kemur það fram, þegar móðirin er að fæða, því
þá verður fæðingalæknirinn lika að lækna sálar-
lífið. Mikill hluti þeirra sjúkdóma, sem nefndir
eru kvensjúkdómar, verður til vegna þess, að ekki
hefur tekizt vel með aðgerðir, þegar konan var að
fæða. Þess vegna er góð og fullkomin fæðinga-
Itjálp fyrsta skilyrði þess, að fjölgunarfærin
skemmist sem minnst. Heimilislæknirinn, sem víða
verður að sjá um konur á meðgöngutimanum og
vera við fæðinguna, þarf þess vegna að fá góða
undirstöðuþekkingu á þessari starfsemi og þeim
sjúkdómum, sem þar geta komið fyrir. Handlækn-
ingin í kvensjúkdómum er því ekki og verður aldrei
handiðn, Jiví engin tvö sjiikdómstilfelli eru alveg
eins og því síður fæðingar.
Fyrir 40 árum sagði próf. J. Whitridge, sem var
yfirlæknir á fæðingadeild Johns Hopkins sjúkra-
hússins í Bandaríkjunum, að hann heyrði oft talað
um J)að meðal almennra lækna, að kvensjúkdóm-
ar væru deyjandi sérgrein og að fæðingahjálp væri
dauð fyrir mörgum árum. Sem betur fer hefur
það ekki orðið og þessar sameiginlegu greinar eru
víðast hvar búnar að fá viðurkenningu, og þeim
hefur um leið farið svo mikið fram, að furðu sætir
á ekki lengri tíma. Enn eru samt sem áður margar
konur og börn, sem deyja eða verða fyrir lífstíðar
skemmdum.
Þótt erfiðast sé í starfinu að standa gagnvart
sjúklingi, sem leitar lækninga og ekki tekst að
lækna, þá er þó sárast að geta ekki líknað. Þegar
alll kemur til alls, vitum við oft ekki, hver er til-
gangur skaparans. Helzt er þó að vænta árangurs,
ef lækninum eru skapaðar þær aðstæður, sem
nauðsynlegar eru eftir því sem þekkingin nær til.
Til þess vantar okkur tilfinnanlega húsrými og
þess vegna getum við ekki hagað störfum okkar
eins og við vitum, að kvensjúkdómafræðin heimtar,
og með því öryggi, sem þó er skylda, að hver
læknir veiti sjúklingi sínum.
19. JÚNÍ
25