Alþýðumaðurinn - 16.04.1987, Blaðsíða 8

ALÞÝÐUMAÐURINN
Útgefandi: Alþýöuflokksfélag Akureyrar
Blaðstjórn:
Oskar Alfreðsson,
Haraldur Helgason.
Jórunn Sæmundsdottir
Freyr Ófeigsson:
Á landsbyggðinni eru fulltrúar
framkvæmdavalds ýmist yfirmenn
þeirra sem með dómsvald fara
eða sjálfir með dómsvaldið
Senn líður að kosningum til
Alþingis og af því tilefni er að
sjálfsögðu háð hörð kosninga-
barátta af hálfu þeirra, sem leita
eftir stuðningi kjósenda. Að
þessu sinni er fjöldi þeirra, sem
bjóða fram, meiri en nokkru
sinni fyrr og er um að ræða
íslandsmet í „lýðræði". Hér í
Norðurlandskjördæmi eystra er
okkur kjósendum veittur sá
„heiður“ að geta valið á milli
níu framboðslista.
Ekki er annað ætlandi en að
allir þessir framboðsaðilar telji
sig hafa á takteinum lausnir á
„vanda þjóðarinnar“ og að fyrir
liggji hugmyndir um, hvernig
þróa skuli þjóðfélagið til hags-
bóta og unaðs þeim, er það
byggja. Ég er að vísu í hópi
þeirra, sem efast um að öll
framboðin séu sprottin af svo
göfugri hugsjón, að um sé að
ræða baráttu fyrir þjóðarheill.
Dæmi eru m.a.s. um að fram-
boð hafi verið ákveðið áður en
málefnaleg afstaða framboðsað-
ila kæmi til umræðu hjá þeim,
er að framboðinu standa. Sá
grunur læðist vægast sagt að
manni, að sum framboðanna
séu sprottin af valdafíkn, þröng-
sýni og innbyrðis deilum ein-
stakra manna og önnur eigi ræt-
ur sínar í sérvisku manna, sem
að vísu hugsanlega trúa á sjálfa
sig og sínar skoðanir, en hafa
reynst óhæfir til að vinna þeim
fylgi innan þess flokkakerfis,
sem við höfum búið við og munu
að sjálfsögðu jafnóhæfir til þess
á Alþingi eða í ríkisstjórn.
í þróuðu lýðræðisríki sem ís-
landi og við jafnríka lýðræðis-
og réttarvitund fólks sem hér er,
hljóta kjósendur að gera sér
grein fyrir framboðsaðilum og
gera upp við sig hver sé þjóðar-
hagur áður en þeir krossa við á
kjörseðlinum. Þetta er raunar
skylda hvers einasta kjósanda,
scm hefur til að bera þroska til að
taka þátt í lýðræðislegu stjórnar-
fari. Á lýðræðislegum þroska
kjósenda byggist sjálft lýðræðið.
Bregðist kjósendur þessari
skyldu sinni er lýðræðið í hættu,
eins og fjölmörg dæmi sögunnar
sanna, samanber valdatöku Hitl-
ers í Þýskalandi forðum.
Alþýðuflokkurinn hefur frá
upphafi barist fyrir hag þeirra,
sem minnst hafa mátt sín í þessu
þjóðfélagi og hefur náð árangri,
sem nú þykir sjálfsagður. Þó að
Alþýðuflokkurinn hafi breyst
með breyttum þjóðfélagshátt-
um, byggir hann enn á uppruna-
legri hugmyndafræði, þ.e.
frelsi, jafnrétti og bræðralagi og
mun áfram sem hingað til vinna
í þeim anda. Sé litið til þeirra
mála, sem Alþýðuflokkurinn
hefur komið fram og berst fyrir
að koma fram á næstu árum,
hlýtur hann að höfða til megin-
þorra kjósenda og þarf engu að
kvíða um fylgi.
Framboðsaðilar í þessu kjör-
dæmi eru allir sammála um að
kosið sé m.a. um „byggða-
stefnu“. Fæstir framboðsaðilar
hafa gert okkur kjósendum
grein fyrir innihaldi byggðar-
stefnu sinnar. Við vitum að
byggðastefna Framsóknarflokks
er í því fólgin að viðhalda byggð
á öllum bújörðum og öllum
fiskiplássum, sem hafa verið
setin á þessari öld. Byggða-
stefna frjálshyggjumanna Sjálf-
stæðisflokks og Alberts virðist í
því fólgin að flytja alla lands-
menn á Stór-Reykjavíkursvæð-
ið af „hagkvæmisástæðum". Á
milli þessara öfga er byggða-
stefna annarra framboðsaðila,
þ.á m. Alþýðuflokksins.
Alþýðuflokkurinn vill viðhalda
byggð út um landið. En byggð á
ekki að viðhalda byggðarinnar
vegna, heldur þess fólks, sem
þar býr og vill búa og með hags-
muni þjóðarinnar í heild í huga.
Allir framboðsaðilar virðast
sammála um að atvinnufram-
boð sé grunnforsenda byggðar.
Þá virðist þeirri skoðun hafa
vaxið fylgi að samgöngur þurfi
að vera góðar og að menntunar-
aðstaða að vissu marki þurfi að
vera fyrir hendi í heimabyggð-
um. Nokkrir framboðsaðila
telja að fleira þurfi til að koma
til þess að fólki þyki fýsilegt að
búa á viðkomandi stað. Auk Al-
þýðuflokksins telja Kvenna-
framboð, Bandalag jafnaðar-
manna og Þjóðarflokkurinn að
meira þurfi til að koma en full-
nægja frumþarfa til að búseta
þyki fýsileg. Þessir flokkar hafa
áttað sig á því að maðurinn lifir
ekki á brauði einu saman. Að
mínu áliti er Alþýðuflokknum
best treystandi til að vinna að
byggðamálum í samræmi við
þessi sannindi, enda hefur sá
flokkur alla tíð sett mannlegar
þarfir í fyrirrúm. Alþýðuflokk-
urinn er andvígur þeirri „ver-
búðabyggðastefnu“, sem rekin
hefur verið á seinni árum. Fyrir
nokkrum árum vildi Halldór
Blöndal reisa álver á Melrakka-
sléttu. Það er liðin tíð að fólk
sætti sig við að afla nauðþurfta í
heimabyggð sinni en þurfa að
sækja öll önnur lífsins gæði í
aðra landshluta.
Ég vil hér nefna tvö atriði,
sem ég tel skipta íbúa lands-
byggðarinnar miklu máli, en
ekki hafa heyrst mikið í hinni
pólitísku umræðu nú. Af mörgu
er samt að taka.
Fyrst vil ég nefna þörf lands-
byggðarfólks til að njóta menn-
ingarlífs í sinni heimabyggð eða
sem næst henni. Stuðningur
ríkisvaldsins við þennan þátt
hins mannlega lífs hefur ekki
verið nægur til þessa. Alþýðu-
flokkurinn telur það ekki stuðla
að byggð hér á Akureyri t.d. að
Leikfélag Akureyrar verði alltaf
að fá lægri styrk úr ríkissjóði en
Leikfélag Reykjavíkur. Okkur í
Alþýðuflokknum finnst að
þessu ætti að snúa við til þess að
jafna aðstöðuna í þessum
eínum. Margt annað mætti tína
til, t.d. stuðning ríkisins við
bókasöfn o.s.frv.
Þá vil ég nota þetta tækifæri
til að minnast á mál, sem eru
mér mjög hugleikin, en það eru
dómsmálin. Dómstólar og
réttarfar eru eitt af þremur
undirstöðum stjórnkerfa menn-
ingarríkja, þ.á m. íslands,
a.m.k. samkvæmt stjórnar-
skránni. Hugmyndin um að
skipta ríkisvaldinu í þrjá sjálf-
stæða þætti, þ.e. löggjafarvald,
dómsvald og framkvæmdavald,
er upp runnin í frönsku bylting-
unni og hefur hvarvetna í hinum
svonefnda siðmenntaða heimi
að mestu verið tekin upp í
framkvæmd, nema á íslandi.
Þarna erum við íslendingar
ennþá að mörgu leyti í sama far-
inu og við vorum á dögum ein-
veldis Danakonunga. I augum
vestrænna réttarríkja erum við
íslendingar aðhlátursefni. Við
búum ekki við réttaröryggi, sem
þykir sjálfsagt meðal vestrænna
þjóða. Um þetta hefur lítið ver-
ið rætt síðan Vilmundur Gylfa-
son tók þetta mál upp af hálfu
Alþýðuflokksins. Hér er að vísu
um stórt mannréttindamál að
ræða, sem gæti og ætti að vera
efni í langa blaðagrein frá því
sjónarmiði séð. Hér vil ég að-
eins geta þessa máls sem
byggðamáls, vegna mismunandi
réttarfars eftir því hvar menn
búa á landinu.
í Reykjavík er að nafninu til
aðskilnaður framkvæmdavalds
og dómsvalds, en annars staðar
á landinu eru fulltrúar fram-
kvæmdavalds ýmist yfirmenn
þeirra sem með dómsvald fara
eða sjálfir með dómsvaldið. Þar
á ég við sýslumenn og bæjarfóg-
Menn... geta orðið fyrir því að
sami maður rukki þá um skatta,
geri sjálfur lögtak til innheimtu
þeirra og bjóði síðan sjálfur upp
eignir þeirra í samræmi við þær
gerðir, sem hann hefur sjálfur
framkvæmt.
eta. Ég veit ekki hvort fólk áttar
sig á því hvað þetta þýðir, og vil
ég því skýra það nokkuð nánar.
Menn utan Reykjavikur geta
orðið fyrir því að sami maður
rukki þá um skatta, geri sjálfur
lögtak til innheimtu þeirra og
bjóði síðan sjálfur upp eignir
þeirra í samræmi við þær
aðgerðir, sem hann hefur sjálfur
framkvæmt. Að sjálfsögðu er
það sami maður, sem dæmir í
ágreiningi þessara manna við
nágranna sína. Og það er sami
maðurinn, sem kærir þessa
menn fyrir t.d. of hraðan akstur
og dæmir hann sjálfur fyrir það
brot. Það sakar ekki að geta
þess, að eigi þeir sömu rétt á
bótum frá Almannatryggingum
eða greiðslu barnabóta getur
þessi sami „dómari“ gert þeim
að láta þær renna til greiðslu
skatta, sem hann innheimtir
sjálfur, eða sekta sem hann hef-
ur dæmt þá til að greiða vegna
brots, sem hann sjálfur hefur
kært þá fyrir að hafa framið.
I mínum augum er þetta fár-
ánlegt réttarfar. Samt sem áður
heyrist ekki mikið um það rætt á
meðal stjórnmálamanna. Al-
þýðuflokkurinn tók þessi mál
upp fyrstur flokka en hefur litlu
áorkað. Einn kunnur framsókn-
armaður í lögmannastétt sagði
nýlega við mig, að ekki væri von
á réttarfarsbótum fyrr en
Alþýðuflokkurinn fengi stjórn
dómsmála í sínar hendur. Ég er
þessu sammála. Ég treysti Al-
þýðuflokknum best til að taka á
þessu málefni. Ég vil geta þess
að tveir aðrir núverandi fram-
boðsaðilar hafa þessi mál á
stefnuskrá sinni, en það eru
Bandalag jafnaðarmanna og
Þjóðarflokkurinn.
Það er von mín, að kjósendur
á Akureyri sýni nú sömu dóm-
greind og þeir gerðu í bæjar-
stjórnarkosningunum í fyrra og
veiti Alþýðuflokknum umboð
til að koma málum sínum fram
til hagsbóta íbúum þessa lands.
Ég er sannfærður um að það er
heillavænlegasti kosturinn og
hagur okkar Akureyringa.
Freyr Ófeigsson
Halldór
Blöndal
og hita-
veitan
Árni Gunnarsson mælti fyrir
þingsályktunartillögu um
aðstoð við hitaveitur í Sam-
einuðu þingi 25. nóvember
sl. Flutningsmenn voru úr
öllum flokkum. Þar var vakin
athygli á ýmsum leiðum til að
bæta hag veitnanna og lagt til
að ríkisstjórnin leitaði leiða
til að bæta hag þeirra og
legði fram tillögur þar að
lútandi fyrir þingslit.
Ummæli Halldórs Blöndal
vöktu mikla athygli við þessa
umræðu, en hann sagði orð-
rétt meðal annars: „En af
hverju var það sem ég sagði
að þesi tillaga væri á mis-
skilningi byggð? Það var
vegna þess, eins og fram hefir
komið hér, að væntanlega
mun sú nefnd, sem ráðherra
hefur skipað til að gera sér
grein fyrir þessum málum og
gera tilögur um þau, hafa
skilað áliti áður en þessi til-
laga til þingsályktunar kemur
aftur til umræðu hér í hinu
sameinaða þingi. Eg sagði að
hún væri á misskilningi byggð
vegna þess að hún væri
óþörf, vegna þess að það
hefðu þegar farið fram við-
ræður milli hitaveitnanna og
ríkisstjórnarinnar, vegna
þess að nefnd hefði þegar
verið skipuð til að fjalla um
þessi mál og vegna þess að
henni hefði þegar verið gefið
það tímamark að skila áliti
innan hálfs mánaðar? - Er
það ekki rétt skilið hæstvirtur
iðnaðarráðherra? - Þess
vegna sagði ég að þessi til-
löguflutningur væri á mis-
skilningi byggður. Hitt væri
annað mál ef ríkisstjórnin
hefði ekkert aðhafst í málinu.
Ég vona að þetta skiljist.“
Halldór vonar að það skilj-
ist að hann telur umræður um
vandamái hitaveitna og þar
með Hitaveitu Akureyrar í
sölum alþingis óþarfar og á
misskilningi byggðar.
Ætli Akureyringar séu
sömu skoðunar. Það
kemur í Ijós á kjördag,
hinn 25. aprfl hvort
Akureyringar vilja slík-
an málsvara.
HÝÍTFÖLK
„Af því ég man óstjórnina“
Við erum ekki enn búin að jafna okkur eftir ósköpin,
sem dundu yfir okkur 1980-’83:130% verðbólga! Og
erlend skuldasöfnun, sem við verðum að borga niður
til aldamóta. Sú ríkisstjórn var reyndar undir forystu
sjálfstæðismanna - með Albert sem „guðföður". Og
ekki skulum við gleyma hlut Steingríms og ráðherra
sósíalistanna. Sporin hræða. Þannig er enn hægt að
glutra niður góðærinu. Alþýðuflokkurinn var einn
flokka óskiptur í stjórnarandstöðu þá. Og hann sýndi
þaö í Viðreisnarstjórninni, að hann kann tökin á efna-
hagsmálunum. Það væri ekki ónýtt að búa aftur við
6% verðbólgu. Reynslan kennir mér því að kjósa
Alþýðuflokkinn.