19. júní - 19.06.1989, Blaðsíða 14

„ Öll fræðsla er
auðvitað afhinu
góða en það
gœti hins vegar
valdið mikilli
sorg hjá
mörgum konum
ef þeim fyndist
þœr knúnar út
frá
siðferðislegum
forsendum til að
hætta við að
reyna þennan
möguleika. “
Meðferðin einstaklingsbundin
Geturðu sagt okkur í stuttu máli hvað ger-
ist þegar farið er í glasafrjóvgun, hvernig
þetta gengur fyrir sig og hvað það er sem er
konum erfiðast í slíkri meðferð?
Meðferðartímabilið er þetta þrjár vikur,
getur verið styttra og getur verið lengra. Það
er líka nauðsynlegt að taka það fram að
engar tvær konur eru eins og er meðferðin
því einstaklingsbundin. Algengast er að
hjón séu komin út áður en blæðingar hefjast.
Meðferð hefst venjulega á öðrum degi blæð-
inga og er þá um að ræða blóðprufur, sónar
og byrjun á lyfjameðferð. Lyfjameðferðin er
fyrst og fremst til þess að fjölga eggjum kon-
unnar. Fylgst er nákvæmlega með stækkun
eggjanna alveg fram að eggjatöku, en eggin
þurfa að vera af ákveðinni stærð til þess að
hægt sé að frjóvga þau. Fjöldi eggja getur
verið á bilinu 1—35 og ef allt gengur sam-
kvæmt áætlun þá eru bestu eggin tekin og
frjóvguð með sæði mannsins. Pá hefst bið-
tími hjónanna. En þvímiðurer fulltafhindr-
unum sem geta stöðvað meðferðina á öllum
stigum og fólk er því miður oft illa undir það
búið.
Meðferðin getur strandað á ólíkum þátt-
um. Eggin geta verið of fá, eða of lítil og
misstór. Það getur líka verið að eggin hafni
sæðinu, upp geta komið blæðingar og ef til
vill frjóvgast eggin ekki. Þá er hugsanlegt að
hormónajafnvægi viðkomandi tíðahrings sé
óhagstætt eða ekki sé hægt að nota sæðið
vegna sýkinga þó allt sé í lagi með eggin.
Þetta meðal annars gæti komið upp á þegar
út er komið. Þetta eru hindranir sem fara
þarf í gegnum og gerist eitthvað af þessu þarf
konan að bíða eftir næsta tíðahring. En ef
allt gengur samkvæmt áætlun, þá er þremur
bestu fósturvísunum komið fyrir í legi kon-
unnar. Tíminn leiðir síðan í ljós hvort til-
raunin hefur tekist. Þau egg sem verða af-
gangs eru fryst og ef tilraunin mistekst getur
konan komið aftur seinna og þá er frystu
eggjunum komið fyrir í leginu.
Veistu til þess að konur hafí farið oft, gert
margar tilraunir?
Já, sumar hafa farið oft. íslenskar konur
velja yfirleitt að koma heim í millitíðinni og
fara frekar aftur en að bíða úti og reyna
aftur. Fæstar hafa tök á að dvelja langdvöl-
um úti og fara í einni og sömu ferðinni í
gegnum ítrekaðar tilraunir. Þess vegna er
mjög mikilvægt að konur geri sér grein fyrir
hve líkurnar eru takmarkaðar og stilli sig inn
á það tilfinningalega. Það er mikilvægt að
vænta einskis en vona það besta og missa alls
ekki vonina þó eitthvað komi upp á.
Tilfinningalegar forsendur
Nú hafa verið miklar umræður erlendis
um tilraunir með fósturvísa og þessi svoköll-
uðu afgangsegg. Hefur þú orðið vör við að
konur hér veltu fyrir sér þeim málum og
siðfræðilegum spurningum?
Konur fara út í tæknifrjóvgun á tilfinn-
ingalegum forsendum en ekki siðferðisleg-
um. Þegar konur standa frammi fyrir þess-
um valkosti og eru búnar að ganga í gegnum
allar þær aðgerðir sem á undan fara, þá velta
fæstar konur fyrir sér siðferðilegum hliðum
málsins. Þær vilja bara reyna að ráða bót á
því vandamáli sem við þeim blasir persónu-
lega. Fæstar hugsa það í víðara samhengi á
þeirri stundu. Auðvitað felur það í sér að
boðskapur samfélagsins hefur komist til
skila, að konur eigi að eiga börn, það að vera
móðir sé það göfugasta í lífinu og að engin sé
kona með konum nema hún hafi átt börn.
Við erum aldar upp til þess að verða mæður
og við klæðum okkur ekki auðveldlega úr
þeirri hugmyndafræði.
Finnst þér að siðferðislega hliðin eigi að
vera hluti af þeim undirbúningi sem veita á
f' konum sem hugleiða tæknifrjóvgun?
Öll fræðsla er auðvitað af hinu góða en
það gæti hins vegar valdið mikilli sorg hjá
mörgum konum ef þeim fyndist þær knúnar
út frá siðferðislegum forsendum til að hætta
við að reyna þennan möguleika. T.d. af ótta
við hvað gert væri við eggin þeirra eða aðrar
tilraunir í því sambandi. En auðvitað er eðli-
legt að hvetja konur til að kynna sér hvað á
sér stað og vera gagnrýnar. Ég held að konur
velti lítið fyrir sér hvaða þýðingu þær hafa
fyrir þróun vísindanna. Læknavísindin
hagnast þarna á þrjósku kvenna sem ekki
gefast upp frammi fyrir þessu vandamáli
sem þær eiga við að stríða. Þetta er auðvitað
liður í að stuðla að ákveðinni þróun og
tæknilegum framförum, sem við vitum ekki
hvar enda.
Þú hefur gagnrýnt að ekki sé nægilegur
stuðningur við þær sem fara utan í glasa-
frjóvgun, að samhæfíngu vanti og að upp-
lýsingum sé hvergi haldið saman. Heldur þú
að konur þær sem um ræðir myndu ef til vill
leggjast 8eSn því að það væri gert og fylgst
sérstaklega með börnum þeirra?
Það er ekki gott að segja. Þetta er oft
mikið feimnismál og sumar vilja alls ekki
láta fréttast að þær hafi farið í glasafrjóvgun.
En allar þær konur sem hafa gengið í gegn-
um þetta skilja nauðsyn þess að hægt sé að
leita sér upplýsinga og stuðnings hjá öðrum
konum eða hjónum. Boltinn er því í höndum
þeirra lækna sem senda konurnar utan.
Hvað vilja þeir gera til þess að auka upp-
lýsingastreymi og stuðning? Frumkvæðið
verður að koma frá þeim.
—kaá
14