19. júní - 19.06.1990, Blaðsíða 22

Svan
21
i
Ein þekktasta
kvenfrelsis-
kona Banda-
ríkjanna heim-
sækir okkur í
vor í boði
KRFÍ.
Hversvegna
er hún þekkt
og hvað hefur
hún aðsegja?
Kynning og
viðtal.
D etty Friedan
hefur um árabil verið einn
þekktasti og skeleggasti
málsvari kvenréttindahreyf-
ingar á okkar dögum.
Hún er bandarísk, fædd í
Peoria í lllinois árið 1922.
Hún lauk prófi frá Smith
College árið 1942 með lof-
samlegum vitnisburði enda
afburða námskona. Síðar
stundaði hún nám í sálar-
fræði við háskólann í Berke-
ley í Kaliforníu og hefur
starfað sem klínískur sál-
fræðingur og félagsfræð-
ingur. Einnig vann hún um
skeið sem blaðamaður og
ritaði fjölda greina í ýmis
bandarísk blöð og tímarit,
bæði um sálfræðileg og
félagsfræðileg efni svo og
um málefni er lúta að stöðu
kvenna í þjóðfélaginu.
Þá hefur hún stundað
félagslegar rannsóknir, og í
fyrstu bók hennar „The
Feminine Mystique", er
einmitt að finna niðurstöður
rannsóknar er hún hóf á ár-
inu 1957 og var viðfangs-
efnið staða kvenna í banda-
rísku þjóðfélagi. Bókin kom
út í Bandaríkjunum árið
1963. Sú bók Þjóðsagan
um konuna vakti feikna
athygli, hefur verið þýdd á
mörg tungumál og löngum
verið talin tímamótaverk,
sem markaði djúp spor í
samtímasögu og varð einn
helsti hvatinn að kvenna-
hreyfingu nútímans, einni
áhrifaríkustu félagslegri
hreyfingu á okkar tíð.
Betty Friedan er stofnandi
og fyrsti forseti kven-
réttindasamtakanna NOW í
Bandaríkjunum (National
Organization of Women)
og hefurfariðfyrirlestraferð-
ir um Bandaríkin og víða
um lönd.
Hún hefur um langt skeið
verið í broddi fylkingar
þeirra, sem berjast fyrir end-
urbótum á bandarískri lög-
gjöf um jafnrétti og félags-
leg málefni. Betty Friedan
hefur verið gestaprófessor
við ýmsa háskóla í Banda-
ríkjunum svo sem Temple,
Yale, Queen's College, Col-
umbia og Suður-Kaliforníu
háskóla. Árið 1975 var hún
útnefnd sem húmanisti árs-
ins í Bandaríkjunum og var
jafnframt sæmd nafnbót
heiðursdoktors við Smith
College þar sem hún áður
var nemandi.
Betty Friedan er búsett í
New York ríki, en er nokkra
mánuöi á ári hverju við
kennslu og fræðastörf í Ka-
liforníu. Hún á þrjú börn,
tvo syni og eina dóttur.
Betty Friedan hefur ritað
þrjár bækur, og sú fjórða er
að koma út innan skamms.
Þessar bækur eru áður-
nefnd bók The Feminine
Mystique, - Þjóðsagan
um konuna - árið 1963, It
Changed My Life, -
Þáttaskil - árið 1976 og svo
The Second Stage-Ann-
ar þáttur - árið 1981, ein
bók á áratug.
Á þessum áratugum hefur
kvennahreyfingin ýmist ver-
ið rísandi og framsækið fé-
lagslegt afl, ellegar stað-
næmst og lamast að nokkru
marki vegna innri átaka og
ágreinings um markmið og
leiðir, uns nú, að staðið er
frammi fyrir áleitnum spurn-
ingum. Áfangar hafa verið
lagðir að baki, og stórir
ávinningar hafa náðst sem
síst ber að vanmeta, Betty
Friedan spyr: Hvað nú?
Höfum við gengið til góðs?
Hvernig megum við best
nýta ávinninga og sigra
kvennabaráttunnar fram að
22