19. júní - 19.06.1996, Side 9

al þjóðfólagsrýna, þ.e.a.s. þeirra sem líta á ein-
staklinga sem hluta af heildarkerfi og þeirra
sem ganga út frá fullu sjálfstæði einstaklinga.
hjóðfélagsrýnar sem hafna því að einstakling-
urinn sé sinn eigin herra leitast við að sýna
hvernig einstaklingurinn er samofinn samfó-
laginu á margbrotinn og flókinn hátt. Þannig
fæðast einstaklingar inn í kerfi sem mótar þá.
Skoðanir og gjörðir einstaklinga helgast síðan
af stöðu þeirra innan kerfisins. Svo er litið á að
í stofnanabundnu valdakerfi fái einstaklings-
framtakið litlu breytt. Allar breytingar hljóti að
vera afieiðing innri kerfisbreytinga.Slagorð
Rauðsokkahreyfingarinnar, engin kvennabar-
átta án stóttarbaráttu, var angi af þessum
meiði. Enda hafa marxískir feministar löngum
haldið því fram að kvennakúgun sé bara enn
einn fylgifiskur arðránsins, konur jafnt sem
karlar séu fórnarlömb kapítalismans. En það
eru síður en svo bara marxistar sem aðhyllast
kerfisfræðilega samfélagsgreiningu því að hún
hefur verið mjög ríkjandi í félagsvísindum síð-
ustu fjóra áratugina.
Reynsluheimur kvenna og
post-modernismi
Olíkt frjálslyndum feminisma lagði önnur
kynslóð feminismans, sem fram kom í kring-
um 1980, áherslu á hversu ólíkar konur væru
körlum. Reynsluheimur kvenna varð rann-
sóknarefni. Hin nýja hernaðartækni feminista
var að upphefja kveneðlið og reynsluheim
kvenna til þess að áskapa mótvægi við alda-
langa niðurlægingu kvenna. I stað þess að
hamra á því hvað konur og karlar ættu sameig-
inlegt leituðust kvennahreyfingar hvarvetna
um heirn að skerpa andstæðurnar milli kynj-
anna og auka þannig samhjóm meðal kvenna.
Hugmyndafræði Samtaka um kvennalista á
síðasta áratug byggði um margt á slíkum
kvennaáherslum. Þá gáfu þessar kvennaá-
herslur kvennafræði einnig byr undir báða
vængi sem sjálfstæðri fræðigrein. Hin síðustu
ár hefur hins vegar þriðja kynslóð feminsmans
verið að ryðja sér til rúms. Sú kynslóð hefur
verið sett undir hatt post-modernisma. Svo er
sú aðferðarfræði nefnd sem vísar því á bug að
hægt sé að lýsa samfélaginu sem einu kerfi
sem gangi fyrir sameiginlegu hreyfiafli. Þá
hafna þeir sem aðhyllast post-modernisma því
að til sé einn algildur sannleikur og að gildis-
framhald á bls. 8
7 19.jÚní RIT KVENRÉTTINDAFÉLAGS ÍSLANDS