Fréttablaðið - 04.12.2010, Blaðsíða 28

28 4. desember 2010 LAUGARDAGUR
B
akgrunnur Braga
Ólafssonar rithöf-
undar og Sigrún-
ar Pálsdóttur sagn-
fræðings er um
margt mjög ólík-
ur og þau segjast ekki viss um
að kynni hefðu tekist með þeim á
ákveðnu tímabili í lífi þeirra þótt
þau hefðu hist fyrr.
Bragi gaf út fyrstu bók sína
árið 1986, sama ár og Sykurmol-
arnir ruddu sér braut, og á því 25
ára útgáfuafmæli á næsta ári. Um
þær mundir var Sigrún Pálsdóttir
að skrá sig í sagnfræði í Háskóla
Íslands en hún útskrifaðist sem
doktor í sagnfræði frá Oxford-
háskóla á Englandi árið 2001. Í
doktorsritgerðinni tók hún fyrir
breska hugmynda- og hugarfars-
sögu með vísun í þátt íslenskrar
menningar við mótun hennar en í
dag er Sigrún í fullri vinnu við rit-
stjórn Sögu, tímarits Sögufélags-
ins. Þau segja það í raun blessun
að hafa ekki kynnst fyrr en þau
gerðu, sem var fyrir þrettán árum.
Þau eru þó bæði úr Reykjavík og
voru bæði í Menntaskólanum við
Hamrahlíð, en þó ekki samtíða.
Hittust í lyftu
Sigrún og Bragi hittust fyrst
þegar þau lokuðust saman í lyftu
á Laugaveginum. Þau voru að
vísu ekki ein, því þriðja hjólið var
Hallgrímur Helgason rithöfundur.
„Kannski má kalla hann guðföð-
ur þessa sambands,” segir Bragi
brosandi.
Sigrún: „Á einhverjum tíma-
punkti hefðum við aldrei kynnst.
Við hefðum ef til vill náð saman
á Melarokki 1982 þar sem ég stóð
fyrir framan sviðið á hermanna-
klossum og hlustaði af aðdáun á
Purrk Pillnikk en ég er ekki viss
um að Bragi hefði undir nokkrum
kringumstæðum litið við íhalds-
hreðkunni með silkislæðuna um
hálsinn, eins og ég var kölluð, í
menntaskóla nokkrum árum síðar.
Ætli ég hafi ekki farið krókaleið í
sjálfsleitinni í gegnum tíðina.“
Bragi: „Auk þess vex maður og
þroskast saman. Við börðum eitt-
hvað niður í hvort öðru og opnuð-
um svo fyrir annað. Sumt náum
við hins vegar aldrei að sameina.
Þegar ég kem upp á miðhæðina,
þar sem við hittumst í hádeg-
inu eftir að hafa setið við skrift-
ir, ég í kjallaranum og hún á loft-
inu, hlusta ég gjarnan á tónlist, og
þá mjög hátt. Sigrún á það til að
lækka þegar hún kemur niður. Ég
fæ samt að ráða hvaða tónlist er
keypt á heimilið. Ætli Sigrún ráði
ekki flestu öðru, ég fæ ekki einu
sinni að ráða útliti bókanna minna!
Hún hefur hannað kápurnar á allar
þær bækur sem ég hef gefið út frá
árinu 1999.“
Ævisaga og skáldaga
Bók Sigrúnar, Þóra biskups og
raunir íslenskrar embættismanna-
stéttar, er byggð á bréfum Þóru
Pétursdóttur Thoroddsen og segir
frá ævi og örlögum Þóru, sem var
dóttir Péturs Péturssonar biskups
og eiginkona Þorvaldar Thorodd-
sen náttúrufræðings. Bók Braga
ber öllu lengri titil, Handritið að
kvikmynd Arnar Featherby og
Jóns Magnússonar um uppnámið
á veitingahúsinu eftir Jenný Alex-
son, gjarnan kölluð „Handritið“ til
styttingar um þessar mundir. Jón
Magnússon er faðir Sturlu Jóns,
aðalpersónu Sendiherrans sem
kom út árið 2006.
Sigrún besti ritstjórinn
Bragi segist hafa misst út úr sér
að hann hafi hugsað bækurnar
sem fjórar, og jafnvel komi því
tvær í viðbót þar sem þessir þræð-
ir tengjast. Hann viti þó ekki hvort
það verði eftir tvö eða tíu ár. Sig-
rún er að gefa út sína fyrstu bók
og þau standa því í sömu önnum
sem rithöfundar þessa dagana.
Auk þess er Sigrún í fullu starfi
við að skila próförk af Sögu í
prentun.
Sigrún: „Jú, við höfum lesið
mikið yfir fyrir hvort annað og
það kemur sér vel að hafa ein-
hvern sem er svo náinn manni í
því. Þannig fær maður frekar að
heyra hlutina hreint út.
Bragi: „Sigrún er besti ritstjóri
sem ég gæti haft. Hún bendir hik-
laust á hvað má vera með og hvað
ekki og ég hef lært að taka mark á
því, þótt auðvitað séu undantekn-
ingar. Í þessari bók eru til dæmis
einhver atriði sem hún leit horn-
auga.“
Persónur bókanna eru stadd-
ar hvor á sinni öldinni. Þóra er
fædd um miðja 19. öld og persón-
ur Braga vappa um á 20. öldinni.
Eruð þið sjálf stödd hvor á sinni
öldinni?
Þóra: „Ég hef aldrei verið mikil
20. aldar kona. Mér finnst stundum
eins og allt það merkilegasta hafi
gerst á 19. öldinni en menn halda
náttúrulega með „sínum“ öldum.
Ég þekki eiginlega ekkert annað
en að hugsa út frá 19. öldinni, mitt
sjónarhorn er litað af þeirri sögu-
skoðun og ég horfi alltaf einhvern
veginn á samtíðina úr fortíðinni.
Og mig langaði að opna þessa öld
fyrir breiðum og nýjum lesenda-
hópi með því að fjalla um þennan
kvennaheim 19. aldar.“
Bragi: „Ég stend einhvern veginn
með báðar lappirnar í 20. öldinni
og efast um að ég gæti sett mig inn
í þá nítjándu þótt mér finnist það
sterk upplifun að hverfa þangað
um stund. Ætli það sé ekki vegna
þess að mín mesta bókmenntalega
upplifun tengist 20. öldinni. Ef ég
gef mér einhvern stimpil er ég tut-
tugustu aldar maður. Hins vegar
er það svo, að þrátt fyrir að mínar
persónur hafi ekki eitt sinn verið
raunverulegar eins og Þóra var,
upplifi ég þær, eftir þessa fimm
ára sambúð með þeim, sem jafn-
raunverulegar og Þóra var. Mér
finnst skáldskapurinn vera eitt-
hvað sem í raun „gerðist“.“
Þóra: „Reyndar er ég að fara að
yfirgefa 19. öldina um sinn og ætla
að skrifa ævisögu Sigrúnar Briem
læknis sem var fædd árið 1911.
Hún lést 33 ára, þegar Goðafossi
var sökkt. ásamt þremur börnum
sínum. Ég erfði bréfasafn hennar
þar sem hún var ömmusystir mín,
þótt ég hafi ekki ríka tilfinningu
fyrir tengslunum vegna tímamis-
munarins. Þetta er ögrandi verk-
efni, dramatísk og stutt ævi, og
mun minni heimildir en ég hafði
með Þóru. Auk þess get ég ekki
ímyndað mér ólíkari persónur.“
Þóra væri sátt
Hvernig líst ykkur á persónur hvor
annars, tengist þið þeim?
Sigrún: „Mér hefur, eins og
öðrum lesendum, stundum langað
til að hrista persónur Braga til eða
stoppa þær í því sem þær eru að
gera. Svo er þessi stöðuga áfeng-
isdrykkja alveg að fara með mig í
bókunum. Aftur á móti upplifi ég
persónur í texta aldrei sem raun-
verulegar. Ég hugsaði til dæmis
ekki oft um Þóru sem manneskju
af holdi og blóði því mér finnst
best að hugsa um þann eina veru-
leika sem ég næ utan um og það er
texti bréfanna. Ljósmyndirnar af
fjölskyldu Þóru minntu mig þó á
að það var eitthvað raunverulegt
handan heimildanna.“
Bragi: „Ég er búinn að lesa Þóru
nokkrum sinnum yfir í handriti.
Þótt það sé mikill léttleiki yfir
henni er líf hennar í raun trag-
ískt. Ég upplifi Þóru mjög sterkt,
ekki síst eftir að við fórum að
heimsækja leiðið hennar í Kaup-
mannahöfn. Upplifunin var líka
enn sterkari því okkur gekk svo
illa að finna leiðið.“
Sigrún: „Já, það fannst mér
reyndar mjög skrítið. Og mér datt
sjálfri aldrei í hug að fara að leiði
hennar, það vildi bara þannig til
að mér var sagt frá leiðinu um það
leyti sem ég var að fara til Kaup-
mannahafnar og þess vegna dreif
ég mig. Samband manns við svona
sögupersónu er annars flókið og í
raun veit ég eiginlega ekki hvað
mér finnst um hana annað en að
hún var skemmtilegur karakter
og merkilegur sögumaður. Það
eina sem vakti fyrir mér þegar ég
byrjaði að rannsaka bréfin var að
veita öllu eftirtekt sem kom mér
á óvart og gerði mig hissa. Bókin
er niðurstaða af lestri bréfanna og
hún hefur komið mörgum á óvart
og kannski valdið einhverjum
vonbrigðum. En ef þú spyrðir mig
hvað Þóru fyndist þá er ég sann-
færð um að hún væri sátt.“
Nálægð og fjarlægð
Eru Þóra, Örn og Jón á vappi í
kringum ykkur á heimilinu?
Bragi: „Ég veit ekki hvort per-
sónurnar séu á vappi hér í þessu
húsi. Persónurnar sem ég er að
vinna með núna og er búinn að
missa út úr mér að muni halda
áfram í tveimur bókum í við-
bót, sem ég gef þó engin loforð
fyrir, eru þó lifandi fyrir mér
og á meðan þræðir þeirra kitla
mig úr fyrri bókunum finnst mér
spennandi að fylgjast með þeim. Á
meðan persónurnar hafa eitthvað
að segja mér, eða eiga einhverju
ólokið, finnst mér þetta skemmti-
legt. En svo getur líka gerst að ég
hætti að hugsa um þetta í einhvern
tíma og skrifi þessar bækur eftir
tíu ár.“
Sigrún: „Nei, Þóra er ekki á
vappi hérna en maður er tengdur
þessum söguheimi – horninu þar
sem biskupsbústaðurinn var, þar
sem gamla Reykjavíkurapótek er
nú. Þetta er sögusvið sem er bæði
nálægt manni og fjarlægt, fram-
andi og kunnuglegt í senn og það
gerir þennan heim heillandi.
Minning um jólasnjó
Hlakkið þið til þegar þið setjist
niður á aðfangadagskvöld, upp-
lestrum lokið og flóðið í rénun?
Sigrún: „Jú, ég held það. Það er
gaman en rosalega skrítið að vera
í þessu og ég hef aldrei gert þetta
áður, að koma inn í alls konar hópa
og lesa. Þetta á kannski ekkert
voða vel við mig en maður verður
að standa með sinni bók og berja
niður innipúkann og mannafæluna
sem maður er.“
Bragi: „Við höfum verið að fara
saman út á land – Ísafjörð, Aust-
urland og á fleiri staði. Stundum
er maður svolítið vonlítill, þegar
fáir koma að hlusta. En svo skil-
ar það sér einhvern veginn alltaf.
Bara auglýsingin um upplesturinn
hefur eitthvað að segja.“
Sigrún: „Mánuðurinn fram
undan er svo tilhlökkunarefni,
íslensk aðventa er mín eftirlætis-
árstíð.“
Bragi: „En það mætti vera meiri
snjór á jólunum, ég held það hafi
mikið að segja í því að mér er farið
að finnast meiri jólastemning úti í
vetrarkaldri Evrópu en hér heima.
Jólasnjór í Reykjavík er eitthvað
sem er bara til í minningunni.“
Ég fæ samt að ráða hvaða tónlist er keypt á heimilið. Ætli
Sigrún ráði ekki flestu öðru, ég fæ ekki einu sinni að ráða
útliti bókanna minna!
Íhaldshreðkan og pönkarinn
Hjónin Bragi Ólafsson rithöfundur og Sigrún Pálsdóttir sagnfræðingur eru bæði með bók í jólabókaflóðinu í ár. Síðastliðinn mið-
vikudag kom í ljós að báðar bækurnar verða auðkenndar með gylltum miða á aðventunni þegar þær voru tilnefndar til Íslensku bók-
menntaverðlaunanna. Júlía Margrét Alexandersdóttir ræddi við hjónin um vinnu, eftirlætis aldirnar, og fleira til.
ÓLÍKUR BAKGRUNNUR
Sigrún Pálsdóttir og
Bragi Ólafsson hafa
verið saman í 13 ár en
þau eru ekki viss um að
þau hefðu náð saman
áður, enda með mjög
ólíkan bakgrunn. Þau
segjast hafa þroskast og
vaxið saman.
FRÉTTABLAÐIÐ/VALLI