Fréttablaðið - 04.12.2010, Blaðsíða 54

54 4. desember 2010 LAUGARDAGUR
í mitt vatn eða svo. Við þá spreng-
ingu kom smágúll á ísinn en ekkert
meira. Við hengdum kaðal úr veg-
heflinum í Tanna og höfðum hann
þaninn, þannig að ef eitthvað losn-
aði um ísinn drægi hefillinn snjóbíl-
inn til sín.
.............
Það stóðst á endum að hefillinn
náði að draga Tanna þann spöl sem
eftir var. En hann var ansi lerkað-
ur eftir þetta. Hliðarrúðurnar höfðu
dottið inn, ein þeirra var brotin og
báðar framrúðurnar líka. Eftir
þetta setti ég lúgu á þakið á Tanna,
neyðarlúgu sem hægt var að opna
með einu handtaki. Þannig var
hægt að fara upp um þakið þótt ekki
væri hægt að opna hurðirnar. Þessi
lúga var mikið notuð því farþegar
í skemmtiferðum klifruðu gjarn-
an upp um hana og sátu á þakinu á
björtum sólardögum.“
Helgi Björnsson segir frá
„Þegar við héldum til byggða voru
vorleysingar hafnar á Tungnár-
öræfum og við höfðum áhyggjur af
að lenda í krapa og að ís væri vara-
samur á fjölmörgum lónum þar sem
vatn hafði safnast í dældir. Þess
vegna reyndum við að þræða leið
milli kolla og forðast rennislétta
kafla. Þetta var alls ekki auðvelt
þar sem erfitt var að greina hvernig
landið lá. Svo gerðist það sem við
óttuðumst að bíllinn braut undan
sér ís og sökk að aftan og hékk bara
á tönninni að framan. Svenni var
snöggur að henda upp hurðinni svo
bíllinn gat hangið á henni líka. Hann
henti öllum búnaðinum út og okkur
held ég líka. Síðan fór hann bara í
föðurland og tók að kafa niður eftir
hinu og þessu sem var komið á kaf,
rafgeymum og fleiru. Við þurftum
auðvitað að geta látið vita af okkur.
Svo vorum við þarna meðan hann
náði bílnum upp og urðum að sofa
undir beru lofti.
Svenni er mjög áræðinn og ég
var stundum hræddur með honum,
ekki síst á Hofsjökli en frá því segir
síðar.“
A
rngrímur Hermanns-
son segir frá:
„Frá Sigöldu fórum
við með snjóbíla og
vélsleða inn í Jökul-
heima og upp á Vatna-
jökul. Þetta voru miklir þungaflutn-
ingar fyrir snjóbílana og mjökuðust
þeir mjög hægt yfir. Enn og aftur
vorum við Ástvaldur Guðmunds-
son í því að finna bestu leiðina og
flýta sem mest fyrir. Þar sem veður
hélst gott allan daginn, nóttina og
næsta dag var stöðugt haldið áfram
með stuttum matarhléum. Þegar við
erum u.þ.b. hálfnuð upp á Tungnár-
jökul finnst mér biðin eftir Tanna
vera orðin heldur löng svo ég sný
við og sé þá fljótlega svartan reyk-
inn frá honum en sé jafnframt að
hann er alls ekki á réttri stefnu. Ég
bruna því í áttina til hans og þegar
nær dregur tek ég eftir því að Tanni
er búinn að fara þrjá stóra hringi á
jöklinum en Svenni er steinsofandi
undir stýri á fullri ferð. Nú voru
góð ráð dýr. Ekki var hægt að kalla
í hann vegna hávaðans. Tanni dró
á eftir sér stóran sleða með þrjátíu
stykkjum af tvö hundruð lítra tunn-
um. Nú var þetta orðið
eins og í villta vestr-
inu. Ég renni vélsleðan-
um upp að tunnusleðan-
um og fikra mig áfram
að beislinu. Þar næ ég
að opna hurðina að aft-
anverðu og komast inn
í Tanna sem sigldi enn
fulla ferð. Ég klifra
fram í bílinn og hristi
Svenna duglega. Þá
lyftir hann höfðinu lítil-
lega, setur hægri hönd-
ina ofan í trékassa milli
framsætanna, sem allt-
af var fullur af nesti,
og sagði: „Ertu orðinn
svangur, drengurinn
minn?““
Svenni heldur áfram
„....ég vissi að drifið var
bilað og var búinn að
leggja drög að því að fá varahluti en
þeir voru ekki komnir þegar leiðang-
ur inn lagði af stað á jökul. Svo gerði
vitlaust veður í heila viku og við
sátum og spiluðum bridds á tveim-
ur borðum frá átta á morgnana og
langt fram á kvöld. Þetta hlýtur að
hafa verið dýrasta briddssveit sem
Landsvirkjun hefur haldið úti. En
þegar loksins rofaði til var auðvitað
allt komið á kaf. Ég ætlaði náttúr-
lega bara að keyra upp úr gryfjunni
og mundi ekki eftir varnarorðum
Harðar Hafliðasonar. Hann hafði
einmitt varað mig við því rúmum
tíu árum fyrr að maður ætti alltaf
að moka snjóbíla lausa og krafla úr
beltunum, annars bryti maður eitt-
hvað. Og auðvitað gekk það eftir að
drifið brotnaði. Varahlutirnir voru
þá komnir til Reykjavíkur og ég
gekk í að fá þá leysta út. Arngrímur
Hermannsson þekkti einhvern sem
átti flugvél og var til í að koma með
varahlutina ef við borguðum bensín-
ið. Þetta er allt sett í gang og flug-
vélin kemur og kastar niður pakka
með varahlutum og verkfærum. Það
tók tvo daga að gera við drifið og þá
var komið vitlaust veður aftur. En
svona gengur þetta stundum.
Dvölin á Köldukvíslarjökli varð
fimm vikur og þar af vorum við
veðurteppt í þrjár vikur en það var
alveg eðlilegt. Þarna vorum við
komnir með nýja lórana í báða bíl-
ana en Tanni og bíll Landsvirkjunar,
sem þarna var með í för, voru fyrstu
snjóbílarnir á Íslandi sem fengu
lóran tæki. Það gekk alveg prýðilega
að keyra eftir þeim og gerði ekk-
ert til þó að mælinetið hlykkjaðist
aðeins því að það olli ekki vandræð-
um við túlkun gagnanna.
Ævintýri á jökli
Svo kom að því að halda heim á leið
og við þræluðum öllu okkar dóti
inn í bílana. Í Jökulheimum bilaði
Landsvirkjunarbíllinn og var skil-
inn eftir og þá þurftum við að troða
öllu, bæði fólki og farangri, inn í
Tanna. Eldhúsið og svefnskálinn
voru skilin eftir í Jökulheimum.
Við héldum svo bara áfram en þegar
við komum suður á Tungnáröræfi
lentum við á svokallaðri tvístæðu.
Þá hefur þiðnað þannig að það er
vatn ofan á ísnum og svo hefur
fryst aftur þannig að það er í raun-
inni eins og tvöfalt einangrunargler
með vatni á milli. Þarna var komið
fram á vor og farið að þiðna og við
sukkum niður á milli íslaganna. Það
vatnaði bara rétt aðeins upp á gólfið
og ég man að Marteinn Sverrisson
spurði hvort ekki væri rétt að fólk-
ið færi út á meðan ég væri að brölta
upp úr þessu. Ég sagðist halda að
þetta væri alveg að koma og það
reyndist rétt. Þegar við
sluppum upp fórum við
að athuga með gögn-
in úr túrnum. Þau voru
öll á filmum og kassett-
um og ef þau hefðu glat-
ast hefðu þessar fimm
vikur á jökli verið til
einskis. Við settum nú
gögnin efst á dótið í bíln-
um og héldum svo áfram
og tókum nýja stefnu.
Þarna voru vanir menn
sem ákváðu hvaða leið
við færum og við tókum
stefnu þvert í melöldu.
Það var alveg greinilegt
að við fórum yfir vatn
því allt var svo slétt og
fínt og þegar við erum
komin út á mitt vatn fer
Tanni að síga að aftan
og það endar með því að
hann fer upp fyrir rúðu
á afturhurð og stendur
eiginlega upp á endann. Þá sagði
Matti með sinni léttu kímni: „Nú er
þó kominn tími til að fara út.“ Við
byrjuðum á því að bjarga gögnun-
um upp á skörina og fórum svo í
það að reyna að ná Tanna upp. Við
vorum með forláta talíu sem átti að
geta dregið okkur upp úr sprungu
en dugði ekki þarna í vatninu. Tal-
stöðin var uppi í toppi frammi í og
hún virkaði vel svo við báðum um
að fá sendan veghefil sem var niðri
í Hrauneyjum. Svo bjuggum við um
okkur í tjöldum á sandinum þarna
skammt frá. En það varð víst ekki
öllum svefnsamt þessa nótt.
Morguninn eftir kemur hefill-
inn og fyrst var reynt að nota hann
til að ryðja skarð í ísinn þannig að
hægt væri að draga Tanna í land.
Vatnið var hins vegar of djúpt og tók
orðið í viftuspaða og þá varð ekki
lengra komist. Ísinn var svo þykk-
ur og seigur að það var engin leið
að brjóta hann. Nú voru góð ráð dýr
en þá dettur einum í hug að mögu-
lega megi sprengja ísinn upp og búa
þannig til rennu á fast land. Enn
var rafmagn á Tanna og talstöðin
virk svo við köllum til byggða og
biðjum um dínamít og hvellhettur.
Svo er farið að gera tilraunir. Fyrst
stungum við dínamíti undir neðri
ísstæðuna u.þ.b. tveimur metrum
fyrir framan bílinn. Við spreng-
inguna komu þrjár litlar vatnssúlur
fyrir framan bílinn og það var allt
og sumt. Þá fórum við u.þ.b. fjóra
metra fram fyrir bílinn og settum
þrjár túpur sitt hvorum megin niður
Ævintýramaður lítur um öxl
BRAS Á TUNGNÁRÖRÆFUM Ökumaður-
inn æðrulaus en bíllinn á bólakafi.
MYND/ÚR EINKASAFNI
Í PÁSKAFERÐ Á VATNAJÖKLI 1987 Svenni heggur úr jökulstálinu undir bílnum.
Söguhetja þess-arar bókar
er Sveinn Sigur-
bjarnarson sem
fæddist árið 1945
og ólst upp á
Hafursá á Völlum
á Fljótsdalshéraði. Hann
er orðinn nokkurs konar þjóð-
sagnapersóna í lifanda lífi þar
sem hann gefst aldrei upp þótt
á móti blási og öll sund virðist
lokuð. Hér rifjar hann upp
minningabrot með aðstoð nokk-
urra samferðamanna.
Inga Rósa Þórðardóttir,
grunnskólakennari og leiðsögu-
maður, skráir söguna og bóka-
útgáfan Hólar gefur hana út.
ÞAÐ REDDAST
Svo gerðist
það sem við
óttuðumst
að bíllinn
braut undan
sér ís og sökk
að aftan og
hékk bara á
tönninni að
framan.
Bókin Það reddast er um Svein Sigurbjarnarson
bílstjóra á Eskifirði sem gengur undir nafninu
Svenni og er þekktur fyrir áræði og hreysti. Við
grípum á nokkrum stöðum niður í kaflann Á
Köldukvíslarjökli. Hann segir frá jöklarannsóknar-
leiðangri með vísindamönnum sem unnu að
þykktarmælingu jökulsins árið 1982 fyrir Lands-
virkjun. Svenni er á beltabíl sínum Tanna.
MYND/HELGI BJÖRNSSON
Á JÖKLI Matmaðurinn
Svenni tínir upp í sig úr
sýrutunnunni.