Fréttablaðið - 07.12.2010, Blaðsíða 16

7. desember 2010 ÞRIÐJUDAGUR
Starfsemi bandaríska
sendiráðsins hér á landi er
sambærileg við starfsemi
annarra sendiráða um heim
allan, þar á meðal íslenskra
sendiráða erlendis. Internet
og alþjóðavæðing hefur
samt dregið úr mikilvægi
upplýsinga frá sendiráðum.
„Kannski leiðir þetta til þess að
bandarískum sendiráðsstarfs-
mönnum mun reynast ögn erfið-
ara að ræða við embættismenn og
ráðamenn hér,“ segir Guðni Th.
Jóhannesson sagnfræðingur um
áhrifin, sem leki sendiráðsgagna á
Wikileaks getur haft hér á landi.
„Samt eiga þau sem tala við
bandaríska sendiherrann hér á
landi að gera sér grein fyrir því
að þetta er allt fært til bókar og
verður meira og minna opið eftir
tuttugu til þrjátíu ár. Munurinn
felst í tímasetningunni og menn
vilja geta treyst því að það sem
heitir trúnaðarsamtal sé trúnað-
arsamtal.“
Guðni segir starfsemi sendiráða
reyndar hafa breyst mikið síðustu
áratugi.
„Áður var þessi upplýsingaöfl-
un miklu viðameiri, því oft var
sendiráðið eina heimildin sem
stjórnvöld í Washington höfðu um
það sem var að gerast hér á landi.
En með interneti og alþjóðavæð-
ingu hefur það breyst mikið. Eftir
stendur þó að diplómatar eru oft í
þeirri aðstöðu að geta fengið við-
töl við ráðamenn og álitsgjafa.
Þeirra hlutverk er að veita ráða-
mönnum og embættismönnum í
heimalandinu upplýsingar og ráð-
gjöf. Þeir gera það kannski misvel
og hafa mismikil tök á því að kom-
ast að kjarna málsins.“
Bandaríska sendiráðið hefur yfir
mun meiri mannafla, fjárráðum og
tækjabúnaði að ráða en til dæmis
íslensku sendiráðin erlendis.
Póstar sambærilegir skýrslum
Bandarísku sendiráðspóstarnir
eru engu að síður sambærilegir
við skýrslur sendiherra Íslands
erlendis eða annarra starfsmanna
sendiráðanna, sem sendar eru
heim til utanríkisráðuneytisins,
eins og sjá mátti þegar nokkrar
slíkar skýrslur voru birtar á vef
íslenska utanríkisráðuneytisins
í síðasta mánuði meðal annarra
gagna varðandi stuðning Íslands
við Íraksstríðið 2002-2003. Þar á
meðal er bréf frá Helga Ágústs-
syni sendiherra dagsett 14. apríl,
2003, þar sem Helgi skýrir frá
kvöldverðarborði hjá Donald
Rumsfeld:
„Sendiherrahjón voru sl. laugar-
dag meðal kvöldverðargesta Don-
ald Rumsfeld, varnarmálaráð-
herra og eiginkonu hans á heimili
þeirra hjóna á Kalorama Road.
Boðið var haldið fyrir fulltrúa
þeirra ríkja sem eru á stuðnings-
lista Bandaríkjanna vegna stríðs-
ins við Írak.“
Í bréfinu segir Helgi að þau
hjónin hafi átt góð samtöl við ráð-
herrahjónin og aðra matargesti,
þar á meðal Dick Cheney varafor-
seta og Richard B. Myers, yfir-
mann herráðs Bandaríkjanna.
„Varnarmálaráðherrann þakk-
aði Íslendingum hlýlega veittan
stuðning,“ segir Helgi í bréfi sínu
heim til íslenska utanríkisráðu-
neytisins, en að öðru leyti er lítt
fjallað um efni samræðna kvölds-
ins.
Öryggið fyrir bí
Bandarísku sendiráðsskýrslurnar,
sem Wikileaks kom höndum yfir,
voru aðgengilegar á öryggisneti
Bandaríkjahers, SIPRNet, sem
haldið er aðgreindu frá almenna
internetinu.
Bandaríska varnarmálaráðu-
neytið í Washington sér um rekst-
ur þessa öryggisnets hersins, en
eftir árásirnar á Bandaríkin haust-
ið 2001 var ákveðið að gera aðgang
að þessu neti opnari en áður til
þess að auðvelda upplýsingamiðl-
un um öryggismál. Meðal annars
var æ fleiri sendiráðum Banda-
ríkjanna veittur aðgangur að neti
hersins, og um leið fékk herinn
aðgang að því efni sem sendiráð-
in um heim allan sendu utanríkis-
ráðuneyti Bandaríkjanna í Wash-
ington.
Þetta var gert meðal annars
vegna þess að skortur á aðgengi
upplýsinga var talinn eiga sinn
þátt í því að ekki tókst að koma í
veg fyrir hryðjuverkin 11. sept-
ember jafnvel þótt sumar leyni-
þjónustustofnanir hafi haft í fórum
sínum upplýsingar sem hugsanlega
hefðu getað komið stjórnvöldum á
sporið í tæka tíð.
Nú á að stíga þessi skref til baka,
og takmarka aðgengi að netinu á
ný. Utanríkisráðuneyti Bandaríkj-
anna brást skjótt við og aftengdi
sendiráðspóstana frá neti hers-
ins og Hvíta húsið boðaði allsherj-
ar endurskoðun á öryggismálum í
tengslum við upplýsingar í stjórn-
sýslunni.
Sú endurskoðun tekur hins vegar
tíma og nokkur ár geta liðið þang-
að til Bandaríkin hafa komið sér
upp nýju upplýsinganeti, sem er
nægilega öruggt en kemur þó upp-
lýsingum þangað sem þær þurfa að
berast.
WIKILEAKS: Hverju breytir lekinn?
Guðsteinn
Bjarnason
gudsteinn@frettabladid.is
Guðrún Ögmundsdóttir og Einar Kárason lesa úr
bókum sínum. Léttar veitingar í boði.
Félagsmenn, takið með ykkur gesti.
Jólagleði 60+
Miðvikudaginn 8. desember kl. 17–19
að Hallveigarstíg 1, 2. hæð.
xs.is60+ í Samfylkingunni í Reykjavík
Verð frá kr.:
162.500
Elica háfar
Kynntu þér málið hjá sölumönnum Eirvíkur
Platinum, Isobella, Twin, Wave og Grace háfar á tilboði*
glæsileg hönnun
og fágað yfirbragð
Samræður við sendiráð
verða sjálfsagt erfiðari
SENDIRÁÐ BANDARÍKJANNA Skýrslur sendiráðsins til stjórnvalda í Washington hafa verið á öruggu neti Bandaríkjahers undanfar-
in ár, en á því er nú orðin breyting.
GUÐNI TH. JÓHANNESSON Allt er fært til
bókar og verður hvort eð er aðgengilegt
eftir fáa áratugi.
Tryggjum öllum börnum gleðileg jól
Taktu þátt í Pakkajólum Bylgjunnar við jólatréð í Smáralind
Við óskum öllum gleðilegra jóla
Þú færð Fréttablaðið á kostnaðarverði
á 120 stöðum um land allt.
Nánari upplýsingar á
visir.is/dreifing