Fréttablaðið - 07.12.2010, Blaðsíða 18

18 7. desember 2010 ÞRIÐJUDAGUR
FRÁ DEGI TIL DAGS
greinar@frettabladid.is
FRÉTTABLAÐIÐ Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík SÍMI: 512 5000, ritstjorn@frettabladid.is FRÉTTASTJÓRAR: Arndís Þorgeirsdóttir arndis@frettabladid.is, Kristján Hjálmarsson, kristjan@frettabladid.is Trausti Hafliðason trausti@frettabladid.is og Höskuldur Daði Magnússon (dægurmál) hdm@frettabladid.is
HELGAREFNI: Sigríður Björg Tómasdóttir sigridur@frettabladid.is MENNING: Bergsteinn Sigurðsson bergsteinn@frettabladid.is ALLT OG SÉRBLÖÐ: Roald Eyvindsson roald@frettabladid.is og Sólveig Gísladóttir solveig@frettabladid.is
ÍÞRÓTTIR: Henry Birgir Gunnarsson henry@frettabladid.is LJÓSMYNDIR: Pjetur Sigurðsson pjetur@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Kolbrún Ingibergsdóttir kolbrun@frettabladid.is
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 miðlar ehf. STJÓRNARFORMAÐUR: Ingibjörg S. Pálmadóttir FORSTJÓRI OG ÚTGÁFUSTJÓRI: Ari Edwald
RITSTJÓRI: Ólafur Þ. Stephensen olafur@frettabladid.is AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Steinunn Stefánsdóttir steinunn@frettabladid.is
Fréttablaðið kemur út í 90.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að
fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í
gagnabönkum án endurgjalds. Issn 1670-3871
HALLDÓR
Styrkir
Styrkjum úr sjóðnum „Gjöf Jóns
Sigurðssonar“ hefur verið úthlutað. Í
reglum um sjóðinn, sem var stofnað-
ur samkvæmt erfðaskrá Ingibjargar
ekkju Jóns forseta, segir að fé úr
honum megi veita fyrir vel samin
vísindaleg rit, til að styrkja
útgáfu slíkra rita og útgáfu
merkilegra heimildarrita.
Tekið er fram að rit verði
að lúta að sögu Íslands,
bókmenntum þess,
lögum, stjórn eða fram-
förum. Enn fremur
segir að þegar
sérstök ástæða
sé til, megi verja fé til viðurkenningar
á viðfangsefnum og störfum höfunda
sem hafa vísindarit í smíðum.
Guðjón
Meðal styrkþega þetta árið er Guðjón
Friðriksson. Hlaut hann 600 þúsund
krónur vegna bókarinnar um Ólaf
Ragnar Grímsson sem kom út fyrir
tveimur árum. Í tilkynningu
forsætisráðuneytisins er
ekki upplýst undir hvaða
lið reglnanna styrkur vegna
bókarinnar um Ólaf fellur.
Engin ástæða er þó til að efast
um að hún sem slík sé vel til
viðurkenningar fallin.
Hví?
Hins vegar má velta fyrir sér hvaða
knýjandi þörf fékk verðlaunanefndina,
sem kjörin er af Alþingi, til að veita
Guðjóni styrk. Heilir þrír bankar styrktu
skrifin á sínum tíma. Öflugasta forlag
landsins gaf bókina út. Hún var með
mest seldu ævisögum 2008. Ekki
verður með góðu móti séð
að ríkið, sem árlega veitir
prófessorslaun til sjóðsins,
þurfi að blanda sér í slíkan
velgengniskokteil. Ætli Sölvi
fái sex hundruð þúsund
eftir tvö ár?
bjorn@frettabladid.is
Þjóðin hafði ekki úr miklu að moða árið 1936. Kreppunni miklu var varla lokið,
fjöldi atvinnu- og húsnæðislausra hafði
aldrei verið meiri. Fjárþörf ríkissjóðs var
mikil. Gæfa íslensku þjóðarinnar var hins
vegar sú að þá sátu framsýnir menn á þingi
og eftir nokkurt þref samþykktu þeir að
koma á fót kerfi almannatrygg-
inga. Með því var viðurkennt
að samfélagið sem heild bæri
ábyrgð á því að framfleyta þeim
sem ekki höfðu tök á því sjálfir.
Fólk sem lenti í slysi, varð veikt
eða missti vinnu fékk bætur.
Til að sjá um útgreiðsluna var
Tryggingastofnun Íslands komið
á fót.
Mjór er mikils vísir og segja
má að þarna hafi grunnurinn að
velferðarkerfinu verið lagður.
Á því hefur verið gerður fjöldi
endurbóta, það verið útvíkkað
og bætt með það fyrir augum að ná til sem
flestra. Grunnhugsunin er hins vegar enn
sú sama; að þeir sem einhverra hluta vegna
geta ekki séð sér farborða, fái við það
aðstoð. Það er á ábyrgð samfélagsins alls.
Enn á ný steðja efnahagsþrengingar að
þjóðinni og engum dylst að fjárþörf rík-
issjóðs er gríðarlega mikil. Sú fjárþörf
er tímabundin; íslenskt samfélag mun
rísa upp úr efnahagslægðinni á ný. Þetta
hafa verið erfiðir tímar og þeir verða það
áfram. Víða þarf að þrengja sultarólina
og margir munu búa við kröpp kjör. Við
slíkar aðstæður er það mikilvægara en
nokkru sinni fyrr að öryggisnet
velferðarkerfisins sé þéttriðið.
Þetta skildi íslenskt launafólk
í kreppunni miklu og því tókst
að sannfæra stjórnvöld um hið
sama.
Ýmislegt verður að breytast í
íslensku samfélagi, það er ljóst.
Einhvers staðar þarf að ná í það
fé sem vantar upp á, eða spara
útgjöld á móti. Það væri hins
vegar þyngra en tárum tæki ef
við, í upphafi 21. aldar, eyði-
legðum það starf sem afar okkar
og ömmur lögðu á sig við mun
verri kjör á fjórða áratugnum.
Fjárlagafrumvarpið 2011 kemur nú til
annarrar umræðu. Þingmenn hafa það
hlutverk að verja velferðarkerfið. Þeirra
ábyrgð er að tryggja að fjárlögin höggvi
ekki að rótum þess. Þá ábyrgð berum við
einnig sem þjóð.
Ábyrgðin er okkar
Velferðar-
kerfið
Elín Björg
Jónsdóttir
formaður BSRB
Þingmenn
hafa það
hlutverk að
verja velferð-
arkerfið.
s: 528 2000
Sígild ævintýri
með geisladiskum
Flipar á
hverri opnu!
F
lokksráð Samfylkingarinnar, sem kom saman um síðustu
helgi, fjallaði um skýrslu svokallaðrar umbótanefndar,
sem sett var á laggirnar eftir að rannsóknarskýrsla
Alþingis kom út. Nefndin beindi talsvert harðri gagnrýni
að flokknum, stofnunum hans og starfsháttum. Flokks-
ráðið samþykkti býsna afdráttarlausa afsökunarbeiðni: „Samfylk-
ingin viðurkennir ábyrgð sína í þessum efnum [á öllu klúðrinu í
aðdraganda hrunsins]. Biður hún íslensku þjóðina afsökunar á þeim
mistökum sem hún ber ábyrgð á í aðdraganda hrunsins.“
Það er ekki rétt, sem einhverjir hafa haldið fram, að Samfylk-
ingin sé með þessu fyrst flokkanna til að biðjast afsökunar á sínum
þætti í hruninu. Það sama gerði Sjálfstæðisflokkurinn á landsfundi
sínum í marz 2009, á grundvelli ekki ósvipaðrar skýrslu sem kennd
var við endurreisn. Þar var nán-
ast sama orðalag notað: „Sjálf-
stæðisflokkurinn axlar þessa
ábyrgð og biðst afsökunar á því
sem miður fór en hann átti að
gera betur.“ Á þessari afsökunar-
beiðni tók almenningur hæfilega
mikið mark, líklega vegna þess
að Davíð Oddsson, fyrrverandi
formaður flokksins, var sár yfir gagnrýni á eigin störf í endur-
reisnarskýrslunni og formælti henni duglega á fundinum, undir
dynjandi lófataki flestra landsfundarfulltrúa.
Undanfarna mánuði hafa sjálfstæðismenn þó unnið hægt og hljótt
að því að útfæra nánar ýmislegt af því sem kom fram í endurreisn-
arskýrslunni og skipuðu nýlega þrjár nefndir sem eiga að halda því
starfi áfram. Sama ætlar Samfylkingin að gera; reyna að festa nýja
starfshætti og siði í sessi innan flokksins. Það er virðingarvert.
Þó hlýtur að læðast að fólki vafi um að hugur fylgi að öllu leyti
máli hjá Samfylkingarfólki. Þannig var niðurstaða flokksráðsins
að nú ætti ekki að taka einstaklinga fyrir vegna þess sem aflaga
fór í bankahruninu: „Mikið hefur verið gert til að greina og rekja
atburðarás áranna 2007 og 2008 og hlut einstaklinga sem að málum
komu í aðdraganda hrunsins. Þegar til framtíðar er litið skiptir
meira máli að skilja hvað brást í skipulagi stofnana, regluverki og
lögum samfélagsins, en ekki síður starfsemi stjórnmálaflokka.“
Þetta er hárrétt, en þó ekki mjög sannfærandi frá flokknum
sem réði úrslitum um að einstaklingurinn Geir H. Haarde er einn
ákærður fyrir Landsdómi en forystumenn Samfylkingarinnar
sleppa við slíka ákæru. Það er yfirborðsmennska og tvískinnungur
af þessu tagi, sem stendur Samfylkingunni fyrir þrifum.
Hvað sem því líður, hafa tveir stærstu stjórnmálaflokkar þjóð-
arinnar, sem sátu saman í ríkisstjórn þegar bankakerfið og gjald-
miðillinn hrundu, beðizt afsökunar á sínum þætti í aðdraganda
hrunsins og vinna að því að breyta starfsháttum sínum í fram-
haldinu. Framsóknarflokkurinn, sem sat í ríkisstjórn í tólf ár og
hvarf úr henni hálfu öðru ári fyrir hrun, hefur hins vegar kerfis-
bundið komið sér hjá því að horfast í augu við fortíðina og ábyrgð
sína á þeim ákvörðunum, sem teknar voru í aðdraganda hrunsins
– hvað þá þeirri ónýtu stjórnmálamenningu, sem rannsóknarnefnd
Alþingis felldi yfir áfellisdóm. Núverandi flokksformaður baðst
vissulega afsökunar á flokksráðsfundi fyrr á þessu ári, en hvenær
ætla Framsóknarmenn að ráðast í sambærilega greiningu á eigin
mistökum og þá, sem hinir flokkarnir hafa gert?
Fylgir hugur máli hjá Samfylkingunni?
Afsökun og yfirbót
Ólafur Þ.
Stephensen
olafur@frettabladid.is
SKOÐUN