Fréttablaðið - 07.12.2010, Blaðsíða 20

Fréttablaðið - 07.12.2010, Blaðsíða 20
20 7. desember 2010 ÞRIÐJUDAGUR Ég hef verið að skoða og kynna mér nýja háskólasjúkrahús- ið. Þetta nýja háskólasjúkrahús á að vera mjög flott og standast nútímakröfur. Þar er meðal ann- ars talað um að allar sjúkrastofur verði einstaklingsherbergi með sér baðherbergi og aðgengi út á skjólsæla þakgarða sem snúa vel við sólu þar sem rækta má rósir og lækningajurtir. Þetta hljómar mjög vel og finnst mér þetta vera góð þróun. Það sem stakk mig þegar ég var að skoða teikningarnar er að geðsviðið á ekki að færast inn í nýja háskóla- sjúkrahúsið. Það á að halda áfram starfsemi í núverandi geðdeild- arbyggingu. Ég fór að lesa mér til og skoða eins mikið af gögn- um í sambandi við nýja háskóla- sjúkrahúsið eins og ég komst yfir. Ég sá að í upphafi ferlisins var hugmyndin að geðsviðið fengi aukið húsnæði en samkvæmt nýjustu skýrslum og teikningum er svo ekki. Það er samt talað um að endurbæta húsnæðið en ekki stækka það. Ég sé því ekki hvernig hægt sé að bæta aðstöðuna mikið því byggingin er nú þegar sprungin. Oft þarf að vísa sjúklingum frá eða útskrifa þá of snemma vegna skorts á plássum. Það er því ekki hægt að fjölga herbergjum til að allir fái eins manns herbergi, eða bæta við aðstöðu inni á deildum fyrir til dæmis iðjuþjálfun. Af hverju fá geðsjúkir ekki sömu aðstöðu og aðrir sjúkling- ar? Ég persónulega hef legið inni á geðdeild og finnst aðstaðan þar vera óviðunandi. Flest her- bergin eru tveggja manna sem getur verið mjög erfitt því sjúk- lingar eru í mismunandi ástandi. Ég hef oft lent í því að herberg- isfélagi minn hefur haldið fyrir mér vöku eða truflað mig á annan hátt. Þetta er mjög slæmt þar sem margir sjúklingar hafa átt erfitt með svefn og þurfa nauðsynlega að komast í ró og næði. Hreinlæt- isaðstaðan er líka slæm, allt að fimm sjúklingar nota sama bað- herbergið og sömu sturtuna. Þeir geta verið af báðum kynjum og í misjöfnu ástandi. Þetta aðstöðu- leysi hefur áður verið í umræð- unni og kallað hefur verið eftir úrbótum frá sjúklingum, starfs- fólki og aðstandendum án mikils árangurs. Það má samt nefna að flytja á bráðamóttöku geðsviðs inn í nýja háskólasjúkrahúsið þar sem verð- ur sameinuð bráðamóttaka fyrir allt sjúkrahúsið. Að sumu leyti er það jákvætt og væntanlega verð- ur þar mun betri aðstaða en er á núverandi bráðamóttöku. Það eru samt ekki allir sammála um kosti þess að hafa eina sameinaða bráðamóttöku, ég veit til dæmis um einstaklinga sem finnst það hræðileg tilhugsun að þurfa að fara á svona stóra bráðamóttöku þegar þeim líður svona illa. Það má líka nefna að á teikningu fyrir annan áfanga er sýnd möguleg stækkun geðdeildar. En því miður er það bara framtíðarmöguleiki eftir að annarri áætlaðri upp- byggingu er lokið. Mér og félögum mínum í Hug- arafli finnst það mjög alvarlegt mál að verið sé að mismuna geð- sjúkum í heilbrigðiskerfinu á Íslandi árið 2010! Eru þetta for- dómar? Eru geðsjúkdómar ann- ars flokks sjúkdómar í heil brigðis- kerfinu? Geðsjúkum mismunað? Heilbrigðismál Elín Ósk Reynisdóttir verkfræðinemi og meðlimur í Hugarafli Geðsviðið á ekki að færast inn í nýja háskóla- sjúkrahúsið. Forsetinn og stefnan Forsetinn hefur enn einu sinni hugsað upphátt í útlöndum. Nú í The Banker. Blaðið segir að hann sé ekki að leita eftir erlend- um fjárfestingum til Íslands og hann láti að því liggja að þær séu ónauðsynlegar. Raunar séu þær ein meginorsök þess að landið hafi farið eins illa út úr fjármálakreppunni og raun bar vitni. Um þetta atriði deila hinir lærðu. Ekki er þó ástæða til þess að véfengja það mat forsetans að of viðamiklar erlendar fjárfest- ingar geti stuðlað að ofhitnun lít- ils hagkerfis, og að í náinni fram- tíð muni erlent fjármagn á Íslandi verða undir strangari reglum og í smærri skala en var í byrjun ald- arinnar. Forsetinn gerir rétt í því að ein- beita sér að spurn eftir sérþekk- ingu Íslendinga á vinnslu jarðhita víða um heim. Þar hafa hann og ráðherrar í ríkisstjórnum unnið þarft verk. Ekki veitir af, því að forsvarsmenn sólar- og vindorku- iðnaðar rægja jarðhitann látlaust á alþjóðavettvangi, enda ekki nema von því hann getur keppt við olíu meðan önnur nýorka er háð niðurgreiðslu hins opinbera. Ríkisstjórn Íslands telur bein- ar erlendar fjárfestingar ekki ónauðsynlegar. Þvert á móti seg- ist hún vilja stuðla að þeim sem lið í endurreisn atvinnulífs og sett hafa verið rammalög um ívilnanir til þess að fylgja eftir því sjónarmiði. Hún leggur sér- staka áherslu á græna atvinnu- lífssýn og í samræmi við það hefur Íslandsstofa (Fjárfestingar- stofa) aðallega unnið að kynningu á Íslandi sem ákjósanlegum kosti fyrir gagnaver, sólarkísilvinnslu, græna iðngarða í tengslum við gufuaflsvirkjanir, gróðurhús í iðnaðarskala, lífræna efnaferla, innlenda eldsneytisvinnslu, heilsuþorp og beinar fjárfesting- ar í landbúnaði og ferðaþjónustu. Hvað sem líður deilum um álver þá virðist vera pólitískur ein- hugur í landinu um að leitað sé fjölbreyttra tækifæra í bein- um erlendum fjárfestingum til Íslands. Þeim fylgja fyrirfram ljós áhrif á atvinnustig, ný þekk- ing, ný tækni og ný útflutnings- tækifæri. Við erum hluti af innra markaði Evrópusambandsins og undir fjór- frelsið sett, enda þótt við höfum fengið tímabundið frí frá því með gjaldeyrishöftum sem ætlunin er að aflétta. Það er sem sagt opin- ber stefna að við verðum aftur þátttakendur í opnu og alþjóð- legu efnahags- og fjármagnskerfi þegar okkur vex fiskur um hrygg. Ljóst er því að íslenskt atvinnulíf mun þurfa á erlendu fjármagni að halda, rekstrar- og lánsfé og ekki síður erlendri fjárfestingu. Mörg fyrirtæki eins og Median, Meniga, Gogogic, Andersen og Lauth, Handpoint, Mentor, Mar- orka, Nikita, Lífeind, Primex, Alur-álvinnsla og Kine ehf., svo aðeins nokkur sé nefnd, eru nú að vaxa út fyrir landsteina eins og CCP, Marel, Össur og Actavis gerðu áður. Þau munu þurfa erlent fjármagn, erlenda samstarfsað- ila, erlent hlutafé og erlenda lána- fyrirgreiðslu til þess að halda áfram að vaxa og dafna. Það er staðreynd að vægi utan- ríkisviðskipta á Íslandi er lítið mælt sem hlutfall af landsfram- leiðslu. Við flytjum inn lítið af hráefnum til fullvinnslu nema til frumframleiðslu á áli. Útflutningi á sjávarafurðum eru takmörk sett af náttúrulegum ástæðum. Flest- ar smáþjóðir í Evrópu hafa mun hærra hlutfall utanríkisviðskipta en Ísland. Á þessu sviði er til mik- ils að vinna því hver milljarður í útflutningsverðmæti eykur lands- framleiðslu um tilsvarandi upp- hæð og helst því beint í hendur við tekjur og atvinnu fólksins í landinu. Tækifærin til þess að auka útflutning eru ekki síst á nýjum sviðum atvinnulífs þar sem sprotavirkni er lífleg og fjöl- breytt. Án beinnar erlendrar fjár- festingar og eðlilegra tengsla við alþjóðlegan fjármagnsmarkað mun verða minna úr sprotunum en efni standa til. Forsetinn Einar Karl Haraldsson ráðgjafi hjá Innform Ljóst er því að íslenskt atvinnu- líf mun þurfa á erlendu fjármagni að halda Mikilvæg vitneskja um eldvirkni Eldgos eru algengt umræðu-efni um þessar mundir og oft spurt: Hvar gýs næst? Af nógu er að taka. Eldvirku svæðin á Íslandi ná yfir um fjórðung af flatarmáli landsins. Þar eru ein 30 eldstöðva- kerfi, hvert með fleiri en einni eld- stöð og menjum um mörg eldgos. Tíðni eldgosa á Íslandi er há, um 30 gos að lágmarki á öld. Núna er t.d. horft til Heklu og Grímsvatna sem eru komin í „skotstöðu“ miðað við gögn úr jarðeðlisfræðilegum mælingum fyrir síðustu eldsum- brot þar. Menn líta á kvikusöfnun undir Kötlu og norðvestanverðum Vatnajökli og nágrenni (í Bárðar- bungukerfinu) og túlkun athugana á svæði austan við Öskju bendir til kvikuflutninga á töluverðu dýpi. Svo koma til aðrir staðir þar sem eitthvað kann að vera í uppsigl- ingu. Margir muna Kröfluelda 1975-1984 en þá urðu níu fremur lítil eldgos á níu árum eftir hress- ilega plötuskriðshrinu (landgliðn- un) í eldstöðvakerfinu sem kennt er við megineldstöðina Kröflu. Allt voru þetta hefðbundin sprungugos með hraunrennsli. Þau efldust með hverju gosi, en teljast samt lítil eða fremur lítil, og gossprungur lengdust í norður. Þetta er ágætt að hafa í huga þegar menn horfa til Suðvesturlands. Jarðhræringar eru tíðar á Reykjanesskaga. Þar eru fjögur eld- stöðvakerfi með tilheyr- andi sprungusvæðum og það austasta hreyk- ir Hengli, ungri megin- eldstöð, en hin bera ekki þróuð eldfjöll. Marg- ar sprungur á skagan- um stefna í norðaustur, innan eldstöðvakerf- anna. Þar skelfur alloft og stundum gýs, ein- mitt í hrinum ekki ólík- um Kröflueldum. Svo er annað sett af sprungum að finna á skaganum. Þær stefna norður og einnig þar skelfur jörð en gýs ekki. Ástæðu þessarar tvískiptingar er m.a. að finna í þeirri staðreynd að plötuskilin á skaganum eru þvinguð og beygð til austurs en tengjast þar á Suð- urlandsskjálftabeltinu og Hengil- skerfinu. Saga eldvirkni á Reykjanes- skaga eftir lok síðasta jökulskeiðs (á umliðinum 12.000 árum eða svo) er fjölbreytt. Fyrstu árþúsundin voru svokölluð dyngjugos algeng, með þunnfljótandi hrauni. Einnig kom þá upp jarðeldur á sprungum með bæði þunn- og þykkfljótandi hraunum, í öllum kerf- unum. Eftir því sem lengra leið á hlýskeið- ið hurfu dyngjugosin úr sögunni og slitnar gígaraðir á sprungum urðu algengustu nýju eldstöðvarnar. Jarðeldurinn hefur gjarnan gengið yfir í hrinum, jafnvel svo að fleiri en eitt eldstöðva- kerfi hafa verið virk á ólíkum tímum, innan tveggja til þriggja alda. Engar „reglur“ eru þó algildar. Á milli slíkra eldvirknistímabila eða óróalda virðast líða 500- 1000 ár. Lærdómsríkt getur verið að skoða síðasta eldvirknistímabilið á Reykjanesskaganum. Þá kom upp jarðeldur beggja vegna Bláfjalla á 10. og 11. öld (t.d. Eld- borgir með Svínahraunsbruna og eldstöðvar nálægt skíðasvæðun- um). Hraun runnu m.a. í átt að Heiðmörk og Húsfelli en enduðu fjarri núverandi byggð. Á 12. öld brunnu Krýsuvíkureldar á gos- sprungum sem teygðu sig með hléum frá Ögmundarhrauni, um dalinn vestan við Sveifluháls, að Helgafelli við Hafnarfjörð. Þá náði hraun til sjávar bæði sunn- an og norðan á skaganum. Á fyrri hluta 13. aldar hrökk Reykjanes- kerfið í gang með gjóskugosi í sjó og hraungosum úr sprungum rétt hjá Reykjanesvirkjun, í Eldvörp- um og t.d. við Svartsengi. Hraun við Grindavík er aftur á móti for- sögulegt og yngsta gossprungan í Hengilskerfinu (nær frá Hellis- heiði, sundurslitin um fjallið til Nesjavallasvæðisins og Sandeyjar í Þingvallavatni) er um 2.000 ára. Á þetta er minnt í þessum stutta pistli til að ítreka löngu fenginn fróðleik um eldvirkni í nágrenni mesta þéttbýlis landsins. Þekk- ing er ávallt mikilvæg. Hún getur mildað óþarfa áhyggjur núna eða of sterk viðbrögð síðar, sjáist til jarðelds á Reykjanesskaga. Eldgos í einhverju eldstöðvakerfa skag- ans getur gengið um garð án telj- andi tjóns en það getur líka verið varasamt og valdið tjóni. Kerfin eru vöktuð og landsmenn vissu- lega undir eitt og annað búnir. Betra er að minna á staðreyndir en að láta eins og ekkert sé. Eldvirkni Ari Trausti Guðmundsson jarðeðlisfræðingur Eldgos í einhverju eldstöðva- kerfa skagans getur gengið um garð án teljandi tjóns en það getur líka verið varasamt og valdið tjóni. Ein gjöf sem hentar öllum GJAFAKORT | landsbankinn.is | 410 4000 N B I h f. (L an d sb an ki n n ), k t. 4 71 0 0 8 -0 2 8 0 . E N N E M M / S ÍA / N M 4 4 18 8 Gjafakort Landsbankans er greiðslukort sem býður upp á að gefandinn ákveði upphæðina og viðtakandinn velji gjöfina. Gjafakortið er viðskiptavinum að kostnaðarlausu til áramóta. Þú færð gjafakortið í næsta útibúi Landsbankans.

x

Fréttablaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Fréttablaðið
https://timarit.is/publication/108

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.