Fréttablaðið - 18.12.2010, Blaðsíða 120

92 18. desember 2010 LAUGARDAGUR92
menning@frettabladid.is
Bækur ★★
Hið dökka man, saga Catalinu
Jakob Bjarnar Grétarsson og Þórarinn Þórarinsson
Varnarræða vændiskonu
Catalina Mikue Ncogo varð alræmd á einni
nóttu eftir að upp komst um umfangsmikinn
rekstur hennar í vændisgeiranum snemma árs
2009. Síðan hefur varla linnt fréttum af henni
og mætti ætla að það væri að bera í bakkafullan
lækinn að gefa sögu hennar út á bók. Höfund-
arnir, Jakob og Þórarinn, telja svo ekki vera og
segja í eftirmála að vel megi vera að Catalina sé
bersyndug kona „en það réttlætir ekki að hún sé
beitt þöggun“. (bls. 197)
Frásögnin byggist enda mestan part á frásögn
Catalinu sjálfrar í beinni ræðu, en inn í er skotið almennri umfjöllun um Mið-
baugs-Gíneu, sagt frá dómsmálum á hendur henni og fréttaflutningur af þeim
ítarlega rakinn, rætt við nokkra af viðskiptavinum hennar og birtar skýrslur
starfsmanna í Kópavogsfangelsinu um aðför annarra fanga að Catalinu.
Frásögn Catalinu virðist tekin nánast orðrétt upp af segulbandinu og það
verður að segjast eins og er að hún er ekki sérlega góður sögumaður og hefði
vel mátt við góðri ritstýringu. Hún veður úr einu í annað og endar einræður
sínar oftar en ekki á að skammast út í femínista og kerfið á Íslandi sem af
þeirra völdum er svo fjandsamlegt vændi og leggja ítrekaða áherslu á að víst
sé hún hamingjusöm hóra. Þegar talið berst að óþægilegum hlutum ber hún
ýmist fyrir sig minnisleysi eða fer að tala um eitthvað annað. Oft lendir hún í
mótsögn við sjálfa sig og stundum sjá höfundarnir ástæðu til að taka fram í
neðanmálsgrein að þetta sé hennar útgáfa af sögunni, aðrir „hagsmunaaðilar“
hafi aðra sögu að segja eða þá að aðrir hafi staðfest að þetta sé rétt hjá
henni. Reyndar virðast þeir draga sannsögli hennar svo mikið í efa að þeir
sjá ástæðu til að byrja eftirmálann, þar sem þeir útskýra ástæður sínar fyrir
skrifunum, á beinni tilvitnun í Catalinu sjálfa: „Við ljúgum. Það er nú það sem
við vændiskonur gerum.“ (bls. 195)
Þeir félagar Jakob og Þórarinn eru báðir sjóaðir blaðamenn og góðir penn-
ar, textinn rennur vel og annað efni en einræður Catalinu er skipulega og
vel fram sett. Alltaf er auðvitað spurning hvaða leið á að fara í svona bókum
og þessum lesanda hér finnst að kröftug ritstýring hefði verið til mikilla bóta
og að það hefði verið skaðlaust að fleiri raddir fengju að heyrast um þetta
eilífa deilumál. Hér kemur fátt fram sem ekki er á flestra vitorði fyrir og þeir
sem eru í leit að krassandi sögum úr íslenskum undirheimum verða að róa á
önnur mið.
Friðrika Benónýsdóttir
Niðurstaða: Ágætlega skrifuð en frekar daufleg frásögn af lífi einnar
alræmdustu konu á Íslandi.
Bækur ★★★★
Þór – leyndarmál guðanna
Friðrik Erlingsson
Friðrik Erlingsson sendi fyrir
tveimur árum frá sér bókina Þór
í heljargreipum, sem fjallaði um
þrumuguðinn ungan. Samhliða
bókinni var unnið kvikmynda-
handrit og tölvuleikur sem munu
eiga að líta dagsins ljós á nýju ári.
Nú er komin út önnur bók um
Þór, Þór – leyndarmál guðanna,
og þótt sagan sé framhald fyrri
bókarinnar geldur lesandinn þess
í engu að vera ókunnugur eldra
verkinu. Í þessari sögu reynir hinn
ungi hálfguð að reyna að finna sér
sess meðal annarra guða í Ásgarði,
en hann er ekki í guðatölu ennþá
sökum æsku og vanþroska. Þór
þarf að fara nokkrar krókaleiðir að
því að verða maður með mönnum
og má segja að sagan sé þroska-
saga, í besta skilningi þess orðs –
bæði Þór og lesandinn hafa breyst
í bókarlok.
Sögurnar af Þór eru ekki endur-
sögn á norrænu goðafræðinni held-
ur nýjar sögur af guðunum sagðar
með aðstoð þekktra minna úr goð-
sögunum. Þetta er bráðsnjöll leið
til að vinna með menningararf-
inn á hátt sem tryggir ferska og
nútímalega sögu sem samt vísar
stöðugt í fortíðina, kunnugum
jafnt sem ókunnugum til gleði.
Refsing Loka er skemmtilegt
dæmi um það hvernig gömul
saga er poppuð
upp. Eiturnaðr-
an sem hringar
sig yfir honum
lætur ekki eitur
dynja á andliti
hans, heldur er
snákurinn smá-
mæltur mat-
hákur að nafni
Smjatti , sem
hefur dálæti
á úldnum og illa þefjandi mat.
Hann slefar síðan linnulítið yfir
bandingjann. Munnvatn þess sem
hefur nýlega kjamsað á fúleggi er
ógeðslegt á miklu skiljanlegri hátt
en svolítið eitur, ekki satt?
Við upphaf hvers kafla er svart-
hvít smámynd eftir Gunnar Karls-
son. Myndirnar eru skemmtilega
teiknimyndalegar og galgopalegar,
eins og sagan sjálf, og eru vel þess
virði að rýna í.
Sagan er löng – einar 380 síður
– og kannski svolítið hæg í gang,
en þegar Loki hefur hrint í fram-
kvæmd voðalegri ráðagerð sinni
hrífst lesandinn með. Fléttan er
viðamikil en þó ekki svo flókin að
lesandinn missi nokkurs staðar
tökin á henni.
Sögumaður hefur nokkra írón-
íska fjarlægð á allar persónur,
sem er hluti skýringarinnar á því
af hverju sagan er sein í gang: Það
er erfitt að samsvara sig persónu
sem horft er á með þeim augum.
En eftir æsilegt ferðalag í för með
þrumuguðinum hefur lesandinn
kannski öðlast svolitla íróníska
fjarlægð á sjálfan sig, sem hlýtur
að vera hverjum manni hollt.
Arndís Þórarinsdóttir
Niðurstaða: Allt góða efnið úr goða-
fræðinni í nútímalegri sögu.
Þrumuguð kemst til manns
FRIÐRIK
ERLINGSSON

„Festival Of Nine Lessons and Carols“
A Christmas Service in English

HALLGRÍMSKIRKJA
December 19, 2010 at 16:00
Ministers: Reverend Birgir Ásgeirsson
Reverend Bjarni Þór Bjarnason
Hallgrímskirkja Motet Choir
Organist and Conductor: Hörður Áskelsson

Sponsored by the U.S. Embassy inReykjavík
Kammerhópurinn
Camerarctica heldur sína
árlegu kertaljósatónleika
í kirkjum nú fyrir jólin.
Þetta er átjánda árið í röð
sem hópurinn leikur ljúfa
tónlist eftir Mozart við
kertaljós.
Ármann Helgason klarinettuleik-
ari í kammerhópnum Camerarcti-
ca segir tónleikana ómissandi hluta
af jólaundirbúningi margra.
„Við sjáum sömu andlitin ár
eftir ár,“ segir hann. „Fólk hringir
í byrjun desember ef við erum ekki
farin að auglýsa og spyr hvort það
verði ekki ábyggilega kertaljósat-
ónleikar. En það bætast alltaf nýir
áheyrendur í hópinn, oft fólk sem
hlustar ekki alla jafna á klassíska
tónlist.“
Hópinn skipa að þessu sinni
þau Ármann Helgason, klarinettu-
leikari, Hildigunnur Halldórsdóttir
og Bryndís Pálsdóttir fiðluleikar-
ar, Svava Bernharðsdóttir og Guð-
rún Þórarinsdóttir víóluleikarar
og Sigurður Halldórsson sellóleik-
ari. Fyrstu kertatónleikarnir voru
haldnir árið 1993 og hefur hópur-
inn haldið fjóra tónleika fyrir hver
jól allar götur síðan, alls hátt í 80
tónleika.
„Við fundum strax fyrir miklum
áhuga hjá fólki og það réðst eigin-
lega af sjálfu sér að halda þessu
áfram. Ég held að mörgum finnist
gott að komast úr jólaösinni inn í
kyrrðina og kertaljósin í rökkrinu.
Tónlist Mozarts er svo léttleikandi
en býr um leið yfir mikilli dýpt.“
Að þessu sinni verða leikin tvö
verk, kvintett fyrir klarinettu og
strengi eftir samtímatónskáld Moz-
arts, Franz Krommer og strengja-
kvintett W.A. Mozarts KV-174. Að
venju lýkur tónleikunum á jóla-
sálminum „Í dag er glatt í döprum
hjörtum“ úr Töfraflautunni.
Ármann segir gaman að fá tæki-
færi til að virkja kirkjurnar sem
tónlistarhús. „Þær eru svo hljóm-
fagrar og hver og ein hefur sín sér-
kenni og blæbrigði.“ Spurður hvort
hann eigi einhverja uppáhalds-
kirkju til að spila í nefnir Ármann
Garðakirkju, „Hún er alveg sér
á báti, hefur afskaplega fallegan
kammerhljóm. En að öðru leyti er
erfitt að gera upp á milli þeirra.“
Fyrstu tónleikar kammerhóps-
ins verða í Kópavogskirkju á sunnu-
dagskvöld; á mánudagskvöld leikur
hópurinn í Hafnarfjarðarkirkju; í
Garðakirkju á þriðjudagskvöldið 21.
desember og loks í Dómkirkjunni
í Reykjavík á miðvikudagskvöld.
Tónleikarnir eru klukkustundar-
langir og hefjast allir klukkan 21,
nema fyrstu tónleikarnir í Kópa-
vogskirkju, sem hefjast kl. 22.30.
Aðgangseyrir er 2.000 krónur og
1.000 krónur fyrir nemendur og
eldri borgara. Frítt er inn fyrir
börn. bergsteinn@frettabladid.is
Léttir tónar með mikla dýpt
CAMERARCTICA Hefur haldið ferna kertaljósatónleika fyrir hver jól allar götur síðan 1993.
RÆÐUSAFN ÁSMUNDAR Á BÓK Bókaútgáfan Útúrdúr gefur út bókina Kæru vinir – ræðusafn 2000-2010 eftir Ásmund
Ásmundsson myndlistarmann. Bókin er safn ræðna sem Ásmundur hefur haldið við ýmis tilefni undanfarin tíu ár og spanna allt frá
fræðilegum úttektum á stöðu myndlistarinnar til tækifærisræðna við opnanir sýninga eða afmæli kollega. Viðar Þorsteinsson ritstýrir.