Fréttablaðið - 20.12.2010, Blaðsíða 26

26 20. desember 2010 MÁNUDAGUR
Undanfarið hefur verið mikil umræða í fjölmiðlum um
breytingar á búvörulögum sem
lagðar hafa verið fram. Í umræð-
unni hefur verið yfirgengilegt
magn af misfærslum og að því er
virðist skipulögðum áróðri gegn
hinu íslenska fjölskyldubúi, og
verður því hér gerð tilraun til að
setja málið fram á einfaldan hátt
á mannamáli.
Árum saman hafa verið í gildi
lög á Íslandi, um að íslenskir bænd-
ur megi samanlagt einungis fram-
leiða visst magn af mjólk, sem full-
nægi þörfum landsmanna, og er
þetta í daglegu tali kallað mjólk-
urkvóti. Það sem bændur framleiði
umfram þarfir Íslendinga eigi að
vera selt til útlanda. Þessi mjólkur-
kvóti hefur verið seldur á almenn-
um markaði, svo allir geta keypt
sér rétt til að selja visst magn af
mjólk inn á innanlandsmarkað.
Undanfarin ár hefur mjólkur-
samlag stundað lögbrot með því að
kaupa mjólk sem framleidd er án
mjólkurkvóta, framleiða úr henni
framlegðarháar mjólkurvörur (og
fleyta þannig rjómann af markaðn-
um í bókstaflegri merkingu), og
selja á innanlandsmarkað. Vand-
inn hefur verið, að það hafa ekki
verið viðurlög við þessu athæfi.
Nú í vor var lögð fram breyting
á gildandi búvörulögum. Þar eru
sett viðurlög við þessu athæfi, að
mjólkursamlag sem brjóti lög á
þennan hátt þurfi að borga sekt
fyrir það. Svo einfalt er það.
Vinna íslenskir fjölmiðlar skipu-
lega gegn landbúnaði á Íslandi?
Hér eru ýmis atriði til umhugs-
unar:
■ Andstæðingar sektarákvæðis-
ins eru harðir hjá matvörukeðjum
og stórgrósserum, sem hafa allt-
af viljað losna við íslenskan land-
búnað.
■ Slíkir auðhringir og eignamenn
hafa haft mikinn áhuga á því á
undanförnum árum að kaupa upp
jarðir, hafa vinnumenn á búunum,
og framleiða á þeim mjólkurvör-
ur beint í verslanir sínar, og hirða
sjálfir ágóðann.
■ Stuðningsmenn Evrópusam-
bandsaðilar eru oft andstæðing-
ar íslensks landbúnaðar líka, því
þeir vita að hagsmunir íslensks
landbúnaðar þvælast fyrir í
aðildarumsókn.
■ Það vekur furðu hve fjölmiðl-
ar hafa hamast á móti þessu máli.
Áróðurinn gegn sektarákvæðinu
er grófur og einhliða. Dag eftir
dag birtu sömu fjölmiðlar viðhorf
ýmissa andstæðinga ákvæðisins,
og höfðu þeir lítið fyrir því að tala
við talsmenn bænda, og ef þeir
gera það er þess yfirleitt gætt að
koma andstæðingi ákvæðisins að
strax á eftir.
■ Vekur það upp illan og mikinn
grun um að nú liggi ákveðnir aðil-
ar í fjölmiðlum til að róa gegn
sektarákvæðinu. Þetta eru eigend-
ur matvörukeðja, stórfyrirtækja,
sem eru jafnvel líka eigendur fjöl-
miðlanna... og Evrópusambands-
áhugamenn og aðrir andstæðing-
ar íslensks landbúnaðar.
Er gott fyrir landsmenn að hafa
sektarákvæðið?
Hér eru ýmis atriði til umhugs-
unar:
■ Neytendur hafa verið mataðir á
þeim áróðri að mjólkin sé dýrari
á Íslandi en annars staðar. Það er
einfaldlega vitleysa, spyrjið ein-
faldlega hvað mjólkin kosti í Evr-
ópulöndum þar sem þið þekkið til.
Ég spurði nokkra vini um mjólk-
urverð í stórmörkuðum, núna er
algengt verð á mjólkurlítra 102
kr. á Íslandi, en skv. lauslegri
könnun meðal kunningja kostar
mjólkurlítrinn úti í búð 156 ISK í
Frakklandi, 123 ISK í Danmörku,
116 ISK í Finnlandi, 105-242 ISK í
Bandaríkjunum og 150 ISK í Bret-
landi.
■ Í frumvarpinu er nú gert ráð
fyrir að hver og einn mjólkurfram-
leiðandi geti selt allt að 15.000 lítra
á innanlandsmarkaði af mjólk sem
framleidd er án kvóta, ef mjólkin
er unnin og markaðssett heima
á búinu. Frumvarpið kemur því
mjög til móts við þá sem vilja selja
beint frá búi mjólkurvörur sem
þeir framleiða sjálfir.
■ Það hefur alltaf verið svo, og
mun verða skv. nýjum búvörulög-
um, að öllum þeim sem hafa hug
á að stofna mjólkurvinnslu verð-
ur kleift að gera slíkt ef þeir svo
kjósa.
■ Íslenskar byggðir eru falleg-
ar, dreifðar, og fjölmörg fjöl-
skyldubú. Íslensk búvörulög gefa
þeim nokkra viðmiðun og stöðug-
leika, þó gríðarlegar hækkanir á
aðföngum (áburði, olíu o.fl.) valdi
íslenskum fjölskyldubúum mikl-
um búsifjum eins og öðrum fyr-
irtækjum á landinu. Ef lögbrotum
er leyft að rífa niður búvörulög-
in, vegna undirróðurs og þrýst-
ings frá stórfyrirtækjum, eigna-
mönnum og öðrum andstæðingum
íslensks landbúnaðar, þá hverfur
líka íslenska fjölskyldu-kúabúið.
Þá verður orðið býsna eyðilegt í
sveitum landsins.
■ Til umhugsunar um það hvaða
áhrif það hefur á búrekstur að
hafa ekkert kvótakerfi langar
mig að benda á íslenska svína-
rækt, þar sem tvö fyrirtæki hafa
nú 60% markaðarins, og samt eru
þau gjaldþrota og í eigu banka.
Það væri trúlega hægt að fram-
leiða alla mjólk fyrir íslenskan
markað á kannski 5 kúabúum,
með 5.000 kúm á hverju búi, í
eign einnar matvörukeðju. Er það
spennandi tilhugsun? Það að við-
halda landbúnaði á Íslandi er eitt
aðal byggðasjónarmiðið. Viljum
við byggð í sveitum landsins?
■ Á Íslandi eru 700 bú í mjólkur-
framleiðslu, og meira en 2000
manns vinna við að framleiða
mjólk á kúabúunum (því oftast
eru fleiri en einn sem vinnur sem
kúabóndi á búinu, t.d. hjón, eða
tvær kynslóðir á sama búinu). Við
úrvinnslu mjólkur vinna meira en
1000 manns. Með því að leika sér
að fjöreggi þessa fólks er semsagt
verið að leika sér með atvinnu
meira en 3000 manns.
Ríkissjóður tapar ekki á því að
setja sektarákvæði gegn lögbrot-
unum.
■ Það kostar ríkissjóð og skatt-
greiðendur ekkert að setja á sekt-
arákvæði við því þegar lögbrjótar
brjóta lög og selja mjólk innan-
lands, sem lögum samkvæmt á að
seljast til útlanda.
Eru fjölmiðlar handbendi and-
stæðinga frumvarpsins?
Nú vil ég minna fjölmiðlafólk á,
að vald fjölmiðla er mikið og vand-
meðfarið. Þrýstingur áhrifamikilla
aðila getur verið mikill, en hann
getur verið óréttlátur. Persónu-
leg sjónarmið geta verið sterk, en
fjölmiðlamaður stendur sig ekki
í starfi sínu ef hann er áróðurs-
maskína persónulegra sjónarmiða
eða valdamanna.
Vinna fjölmiðlar
gegn landbúnaði?
Landbúnaðarmál
Arnþrúður
Heimisdóttir
grunnskólakennari
Undanfarin ár
hefur mjólkur-
samlag stundað lögbrot
með því að kaupa mjólk
sem framleidd er án
mjólkurkvóta, framleiða
úr henni framlegðarháar
mjólkurvörur (og fleyta
þannig rjómann af mark-
aðnum í bókstaflegri
merkingu) …
Ofsóknir gegn bahá‘íum í Íran
Þegar bandaríska blaða-konan Roxana Saberi var
handtekin í Íran á síðasta ári
sökuð um njósnir, var hún flutt
í Evin-fangelsið illræmda í
Teheran. Þar deildi hún um
tíma klefa með tveimur mið-
aldra konum sem höfðu verið í
fangelsinu í tæpt eitt ár, þar af
helminginn í einangrun. Þess-
um konum höfðu aldrei verið
birt sakarefni en ljóst var af
frásögnum þeirra og annarra
fanga að eini glæpur þeirra var
að rækja trú sína og þjóna sam-
löndum sínum en víkja ekki frá
prinsippum sínum þrátt fyrir
þrýsting þeirra sem höfðu þær
í haldi.
Þegar Saberi var látin laus
eftir þriggja mánaða fangavist
í kjölfar alþjóðlegra mótmæla
skrifaði hún grein í Washing-
ton Post þar sem hún segir
frá þessum konum, Mahvash
Sabet og Fariba Kamalabadi,
og fimm trúfélögum þeirra
sem einnig voru fangar í Evin.
Þær tóku Saberi að sér, töluðu
í hana kjark og hjúkruðu henni
þegar hún fór í hungurverkfall
til að mótmæla fangavistinni.
Þegar réttarhöldin yfir
bahá’íunum hófust loks í jan-
úar á þessu ári varð ljóst að
þeir voru sakaðir um njósnir
fyrir Ísrael, móðgun við
trúarleg yfirvöld og fyrir að
„útbreiða spillingu á jörðinni“
en við slíku gat legið lífláts-
dómur.
Shirin Ebadi, friðarverð-
launahafi Nóbels, tók að sér
málsvörn þessara fanga og
lítill vafi leikur á því að sú
ákvörðun hafi ráðið úrslitum
um að hún þurfti síðar að flýja
Íran vegna ofbeldisaðgerða
lögreglu og hótana stjórnvalda.
Vegna þrýstings frá alþjóða-
samfélaginu varð niðurstaða
dómsins „aðeins“ tuttugu ára
fangelsi sem eftir áfrýjun var
breytt í tíu ár. Elstu bahá’í-
arnir í hópnum verða komnir
hátt á níræðisaldur þegar þeir
verða lausir úr fangelsi.
Eftir dómsuppkvaðningu
voru bahá’íarnir sjö fluttir
í Gohardasht fangelsið
skammt fyrir utan Teheran.
Það er alræmt síðan á dögum
íslömsku byltingarinnar fyrir
pyntingar, óþrifnað, illan
aðbúnað fanga og skort á allri
heilbrigðisþjónustu.
Alþjóðasamfélag bahá’ía
hefur með þátttöku bahá’í
samfélagsins á Íslandi ritað
harðort bréf til æðsta yfir-
manns íranska dómskerfisins,
Ajatollah Mohammad Sadeq
Larijani, og mótmælt þeirri
grimmilegu meðferð sem sak-
laus trúsystkini sæta í Íran.
Bent er á að sjömenningarnir
hafi unnið í sjálfboðavinnu
við að stuðla að menntun þús-
unda bahá’í ungmenna sem
hefur verið neitað um aðgang
að háskólum landsins frá
íslömsku byltingunni árið 1979.
Þau eru ekki hin einu sem
fangelsuð hafa verið fyrir svip-
aða starfsemi. Í borginni Shír-
az í suðurhluta Írans hafa þrjú
bahá’í ungmenni setið í fang-
elsi á fjórða ár fyrir að hafa
skipulagt kennslu í lestri og
skrift fyrir börn fátæks fólks í
borginni.
Bahá’íar eru langstærsti
trúarminnihlutinn í Íran, um
300.000 talsins, en þeir njóta
mjög takmarkaðra borgara-
legra réttinda, t.d. eru strang-
ar skorður gagnvart því að þeir
geti átt fyrirtæki og þeir geta
ekki stundað háskólanám. Í
bréfinu er farið fram á að þeim
verði tryggður sami réttur og
öðrum borgurum landsins svo
þeir geti starfað sem fullgild-
ir þegnar að framförum þjóðar
sinnar með samlöndum sínum.
Bent er á að þetta sé í raun
hvorki annað né meira en það
sem Ajatollah Larijani hefur
krafist til handa múslimskum
minnihlutahópum sem búsett-
ir eru í öðrum löndum. Bahá’í-
ar í Íran fara þess á leit að
njóta sömu réttinda í sínu eigin
landi.
Bahá‘ía
Sigríður
Jónsdóttir
formaður þjóðarráðs
bahá´ía á Íslandi
Bahá’íar eru
langstærsti trú-
arminnihlutinn í Íran,
um 300.000 talsins, en
þeir njóta mjög takmark-
aðra borgaralegra rétt-
inda …
Kringlan 8-12
103 Reykjavík
s: 588-1705
Hafnarstræti 106
600 Akureyri
s: 463-3100
Lj
ós
m
yn
da
ri
He
ið
a.
is
4.950,- 4.950,-
4.950,- 4.950,-
5.900,-
Skyrta 5.900,-
Golla 3.950,-
Buxur 7.900,-
Sendum í póstkröfu