Fréttablaðið - 31.12.2010, Blaðsíða 44

36 31. desember 2010 FÖSTUDAGUR
Hvað stendur nú helst upp úr á
árinu sem er að líða?
Guðni: „Er það ekki þetta þrennt,
rannsóknarskýrslan, eldgosið og
bæjarstjórnarkosningarnar?
Þóra: „Jú, ég held það. En þetta er
illsambærilegt.“
Guðni: „Eldgos verða, Bestu flokk-
ar koma og fara, en vonandi þurf-
um við bara að skrifa eina rann-
sóknarskýrslu.“
Þóra: „Hún markaði mikil tímamót.
Það hafði verið beðið eftir skýrsl-
unni síðan í nóvember og dálítið
búið að draga úr væntingum, en
enginn hefur beinlínis þorað að
hallmæla henni.“
Guðni: „Nema Davíð.“
Þóra: „Já. Og forsetinn, sem sagði
að skýrslan væri mjög fín fyrir
utan það sem stóð um hann sjálf-
an í henni.“
Guðni: „Já, honum leist ekkert á
það.“
Þóra: „Skýrslan var vel unnin og
erfitt að benda á nokkuð í henni
sem var rangt, illa unnið eða þar
fram eftir götunum.“
Guðni: „Í útlöndum er horft til
hennar sem fordæmis og sem
dæmis um það sem við höfum þó
gert rétt. Slíkt er sjaldgæft og við
megum vel halda því á lofti.“
Þóra: „En svo er spurning hvort
okkur tekst að breyta því sem þarf
að breyta. Sama hvað hver segir
þá var skýrslan ekki bara áfellis-
dómur yfir banka- og stjórnmála-
mönnum heldur líka stjórnsýsl-
unni, hvernig kaupin hafa gerst á
eyrinni.“
Guðni: „Og líka yfir háskólunum og
fjölmiðlunum. Ekki endilega fólk-
inu sem þar starfa, þótt vissulega
séu dæmi um slíkt, heldur upp-
byggingunni. Áhrifum eignamanna
og stórfyrirtækja innan fjölmiðla-
heimsins og of nánum tengslum
fjármálanna og háskólanna. Það
hefur verið bent á að þetta og ótal-
margt fleira sé ekki nógu gott, en
svo er annað mál hvort okkur tekst
að breyta einhverju til frambúð-
ar. Á síðasta ári kom forseti Eist-
lands hingað í opinbera heimsókn
og lýsti því hvernig Eistar vildu
verða. Þetta er þjóð sem fékk full-
veldi á sama tíma og við, árið 1918.
Landafræðin var okkar besti vinur
og þeirra versti óvinur. Tuttug-
asta öldin var meira og minna frá-
bær fyrir okkur frá fullveldi en
Eistar misstu sjálfstæðið og voru
undir oki í hálfa öld. Svo fengu
þeir aftur sjálfstæði og hver er
þeirra draumur? Forsetinn sagði:
„We just want to be another boring
Nordic country“. Þetta hefur setið
mjög í mér. Ef við gætum bara sett
okkur það markmið að verða lítið
og leiðin legt norrænt samfélag þar
sem hlutirnir virka ágætlega, þar
sem ríkir tiltölulega mikið jafn-
rétti og fólki líður vel, þá væri það
meira en nóg.“
Þóra: „Ég held líka að allt þetta tal
um ráðherraábyrgð muni breyta
ýmsu. Að fólk muni krefjast upp-
lýsinga og verða meðvitaðra um
eigin ábyrgð. Sem er gott. Verður
maður ekki að vera jákvæður og
bjartsýnn?
Guðni: „Jú, en þetta er dálítið
erfitt ef maður horfir á málin í
sögulegu ljósi. Ef árið væri 1916
og við sætum hér og ræddum um
merkilegustu atburði ársins, þá
myndum við kannski minnast á að
Framsóknarflokkurinn og Alþýðu-
flokkurinn hefðu verið stofnaðir.
En kannski ekki, því það væri svo
nýskeð að við vissum ekki almenni-
lega hvað væri að gerast. Kannski
verður ársins 2010 fyrst og fremst
minnst fyrir það þegar endurskoð-
un stjórnarskrárinnar hófst fyrir
alvöru. En kannski ekki. Kannski
er stjórnlagaþingið eitt af hinum
stóru floppum ársins.“
Þóra: „Það er ómögulegt að vita. En
það er svo skemmtilegt hvernig þú
horfir alltaf á hlutina í sagnfræði-
legu samhengi.“
Guðni: „Já, ég get ekki annað.“
Besti flokkurinn á að fá séns
Talandi um sagnfræðilegt sam-
hengi. Verður sigur Besta flokks-
ins í borgarstjórnarkosningunum
skráður í sögubækur framtíðar?
Guðni: „Ef metið er eftir áhrifum
í samfélaginu þá hlýtur Jón Gnarr
að vera ofarlega á listanum yfir
mann ársins fyrir það sem honum
tókst að gera. Það hefur aldrei
gerst áður í sögunni að grínisti, ef
það er rétta orðið, bjóði fram, vinni
stórsigur og verði borgarstjóri.“
Þóra: „Hann er sá eini sem getur
klæðst draggi á Hinsegin dögum
án þess að fólki þyki það asna-
legt.“
Guðni: „Og flutt jólakveðju í Svart-
höfðabúningi.“
Þóra: „Og haldið upp á Góðan dag-
inn-daginn.“
Guðni: „Núna vita allir að það ríkir
spenna í ríkisstjórnarsamstarfinu
og hver veit nema stjórnin springi
fyrr en seinna? Kannski er einhver
sameiginlegur ótti á Alþingi við að
Halli og Laddi gætu myndað meiri-
hluta eftir kosningar. Að svokallað
grínframboð geti gerbreytt valda-
hlutföllum.“
Þóra: „Jón Gnarr er hluti af því
hversu mikla athygli Ísland hefur
hlotið á árinu. Um daginn hringdi
í mig ítalskur útvarpsmaður sem
var að fjalla um jólin víða um
heim. Hann spurði um það hvernig
við héldum jól, hvað væri að frétta
af kreppunni og hverju þessi nýi
borgar stjóri hefði tekið upp á
nýlega. Hann minntist ekki á eld-
gosið. Vissulega hefur Besti flokkur-
inn hrist upp í hlutunum, en á hinn
bóginn er það nú þannig að borgar-
stjórn hefur ákveðin verkefni á
sinni könnu. Hún hefur ákveðnar
tekjur og þarf að ákveða hvern-
ig á að dreifa þeim, meðal annars.
Meðlimir Besta flokksins segjast
ekki vera stjórnmálamenn, en um
leið og þú ert kosinn í embætti
verður þú að stjórnmálamanni.
Það er ekki hægt að hreinsa sig af
þeim stimpli. Ef fólk gengur í þetta
verða þeir að gera það alla leið. En
það er jákvætt að sjá hvernig þetta
hefur vakið áhuga margra á borgar-
málunum, til dæmis ungs fólks sem
heldur að útsvar sé bara spurninga-
þáttur í sjónvarpinu og getur ekki
lesið launaseðilinn sinn. Ég held að
við eigum að gefa Besta flokknum
séns á þessari tilraun.“
Stóru fyrirsagnirnar
Og eldgosið mikla í Eyjafjallajökli.
Hvað kenndi það okkur?
Guðni: „Ýmislegt. Til dæmis sýndi
það okkur hversu háður hinn vest-
ræni heimur er orðinn flugsam-
göngum. Svo fengum við smækkaða
mynd af þessu yfir hátíðarnar.“
Þóra: „Það má ekki snjóa örlítið án
þess að allt fari á haus.“
Guðni: „Einmitt, en þetta var auð-
vitað vestrænt gos. Eldgos eru
endalaust að hamla flugi úti um
allan heim, en þegar þetta gerist í
Norður-Atlantshafi og hefur áhrif
í Evrópu þá stekkur vestrænt-
miðaða heimspressan á það.“
Þóra: „Gosið kenndi okkur kannski
líka dálitla auðmýkt. Við ráðum
ekki öllu. Reyndar fannst mér
menn svolítið tapa sér í því að
vara við að þetta gos væri nú ekk-
ert miðað við Kötlugosið mikla
sem í vændum væri. Það er ekk-
ert víst að Kötlugosið verði svona
ofboðslegt öskugos. En þetta sýnir
æsinginn. Fólk vill alltaf ná í stóru
fyrirsagnirnar.“
Guðni: „Já. Ég man vel eftir fyrsta
deginum mínum í fréttamennsku á
Bylgjunni hér forðum daga. Fyrstu
fréttina mína fékk ég í hausinn
ásamt orðunum: „Gerðu fréttina
graðari, drengur!“ Það varð sem
sagt að vera spenna í fréttinni.
Ísland er örþjóð í Atlantshafi sem
enginn hefur áhuga á nema þegar
hér gerist eitthvað stórt sem hefur
áhrif á aðra, eins og í hruninu og
eldgosinu.“
Frakkar þvælast fyrir
En hverjar eru jákvæðustu hliðar
ársins?
Guðni: „Árið hófst auðvitað á því
að karlalandsliðið í handbolta náði
bronsinu á EM og kvennalandsliðið
komst í úrslitakeppnina.“
Þóra: „Þessir Frakkar eru svo
mikið að þvælast fyrir okkur, bæði
í handboltanum og hjá kvenna-
landsliðinu í fótbolta á síðasta ári.
Við þyrftum að finna einhverja
veikleika hjá þeim.“
Guðni: „Já, kannski konur og
vín?“
Þóra: „Eða karlar og vín.“
Guðni: „Svo er líka jákvætt, eftir
þessar hörmungar og þennan
táradal sem 2010 hefur verið, að
Ísland er enn á sínum stað. Við sem
landið búum erum alltaf að baka
vandræði fyrir hvert annað, en
náttúran og fegurðin hverfa ekki.
Og vonandi ekki auðlindirnar held-
ur. Landið er enn fagurt og frítt og
við getum alltaf horft til þess. Ég
á kanadíska konu og saman eigum
við tvo unga syni. Eins og staðan
er í dag er engin spurning hvor
staðurinn, Ísland eða Kanada, er
vænlegri til að skapa sér framtíð.
Ísland er undir í hálfleik. Sjálfur
bölvar maður öllu í sand og ösku,
er fúll yfir peningavandræðum og
slíku, en finnst þó alltaf að hér eigi
maður heima. En ég segi það ekki
við strákana mína sem eiga þetta
val.“
Þóra: „Ég held að við höfum haft
mjög gott af því að draga saman
seglin. Temja okkur nægjusemi og
auðmýkt. Margir hafa það ljómandi
gott, en það eru biðraðir í matar-
aðstoð. Vissulega er það smánar-
blettur á samfélaginu, en um leið
er það bara vandamál sem þarf að
ganga í að leysa.“
Ísland er undir í hálfleik
Fréttakonan Þóra Arnórsdóttir og sagnfræðingurinn Guðni Th. Jóhannesson eru sammála um það hvaða atvik standa upp úr
á árinu sem er að líða. Kjartan Guðmundsson fór yfir fréttirnar með síðasta rökstólapari ársins yfir súpu og pilsner í miðbænum.
HORFT YFIR ÁRIÐ Guðni Th. segist ekki geta annað en sett hlutina í sagnfræðilegt samhengi, sem kætir Þóru mjög. FRÉTTABLAÐIÐ/STEFÁN
Á RÖKSTÓLUM