Fréttablaðið - 01.11.2010, Blaðsíða 14

14 1. nóvember 2010 MÁNUDAGUR
Á Norðurlandaráðsþingi í Reykjavík á morgun fjalla
norrænu forsætisráðherrarnir
um spurninguna „Grænn hag-
vöxtur – leiðin út úr kreppunni?”
Málefnið snertir okkur öll, þar
sem grænn hagvöxtur veitir
okkur tækifæri til að hætta notk-
un jarðefnaeldsneytis og skapa
ný störf í grænu hagkerfi. Norður-
löndin eru framarlega í notkun
endurnýjanlegrar orku og þróun
umhverfistækni. Hvernig tryggj-
um við að þau verði það einnig í
framtíðinni?
Norræn tækifæri
Áhugaverður markaður fyrir
græna tækni er nú að verða
til. Reiknað hefur verið út að
alþjóðamarkaður fyrir græna
tækni sé um 6.000 milljarðar
sænskra króna og árlegur vöxt-
ur hans 6-14%. Kínverjar verða
sennilega stærstir og fremstir í
framleiðslu og notkun umhverfis-
tækni, þó ekki endilega á sviði
umhverfis einkaleyfa og nýsköp-
unar. Norður löndin, hins vegar,
eru í sterkri stöðu á sviði
umhverfistækni og aðstæður
þar eru hagstæðar fyrir græn-
an hagvöxt.
Danir eru fremstir á sviði vind-
orku, Íslendingar á sviði jarð-
varma, Svíar og Finnar á sviði
lífefnaorku og Noregur og Sví-
þjóð á sviði fallorku. Þessi nor-
ræna þekking er ekki í innbyrðis
samkeppni heldur hafa norrænu
ríkin mikinn hag af því að vinna
saman óháð landamærum. Í þessu
felast norrænu tækifærin.
Vegvísir
Til þess að grípa viðskiptatæki-
færin verða norrænu ríkin að
skapa réttar aðstæður fyrir græn-
an hagvöxt og standa vörð um nor-
ræn styrkleikasvið. Við verðum að
bæta kynningar og markaðssetn-
ingu rannsóknaniðurstöðva okkar
á alþjóðamarkaði. Vinnan við
þróun hnattvæðingar verkefnisins
á sviði rannsókna verður því enn
mikilvægari. Norræna öndvegis-
rannsóknaverkefnið (TFI) er í því
samhengi fyrirmynd framtíðar-
verkefna á sviði nýsköpunar og
rannsókna.
Þróa verður efnahagslega hvata
á sviði umhverfistækni til þess
að skapa öflugri frumkvöðla-
menningu með lítil fyrirtæki sem
drifkraft. Með vel skilgreind-
um rammaskilyrðum og sam-
starfi þvert á mörk stofnana og
landamæra gæti verið komið svar
umhverfistækninnar við Maersk,
Ikea eða Nokia á Norðurlöndum.
Tilurð græna hagkerfisins
krefst þess, eins og þegar aðrar
breytingar eiga sér stað, að við
bæði hugsum og breytum á nýjan
hátt. Norðurlandaráð leggur því til
eftirfarandi vegvísa fyrir grænan
hagvöxt:
■ Gerum það arðbært fyrir
atvinnulífið að veðja á umhverfis-
tækni með styrkjum í byrjun þar
til markaðurinn tekur við.
■ Fjölgum efnahagslegum hvötum
til breytinga yfir í umhverfis-
tækni með því að verðleggja
kolefnislosun og leggja til skatt-
lagningu koltvísýrings í viðræð-
um við ESB og SÞ.
■ Sköpum markaðslegan slagkraft
og tengslanet fyrir norrænar
lausnir með myndun norræns
samstarfsnets sem samþættir
styrk norrænu ríkjanna á sviði
umhverfistækni.
■ Sköpum aðstæður fyrir nýjar
fjárfestingar á norrænum
markaði með skýrum pólit-
ískum rammaskilyrðum sem
vinna gegn verndarstefnu og
efla frjálsa verslun.
Álagið á náttúruauðlindir eykst
og einnig krafa stjórnmálamanna
um lausnir. Norðurlandaráð spyr
því ríkisstjórnirnar hvernig þær
ætli að vinna að þróun norrænna
tækifæra og setja þessa vegvísa í
norræna áætlun um grænan hag-
vöxt.
Sameiginleg áætlun um grænan
hagvöxt
Hvert fyrir sig eru norrænu ríkin
lítil, en í saman eru Norðurlöndin
10. stærsta hagkerfi heims. Tæki-
færi okkar til að hafa áhrif á þróun-
ina í þjóðlöndunum, svæðisbundið
í gegnum ESB og á alþjóðavett-
vangi í gegnum SÞ, eykst til muna
ef Norðurlöndin vinna í sameiningu
áætlun um grænan hagvöxt.
Í dönsku skýrslunni um grænan
hagvöxt er því slegið föstu að pólit-
ískrar forystu sé þörf til að breyta
yfir í grænt hagkerfi. Sænska
umhverfistækniráðið nefnir pól-
itíska stjórnun og samstarf sem
stefnumarkandi svið fyrir grænan
hagvöxt. Fundurinn með forsætis-
ráðherrunum í Reykjavík verður
því gott tækifæri til að skilgreina
hvernig Norðurlöndin geta hald-
ið forystuhlutverki sínu á sviði
grænnar tækni.
Því grænn hagvöxtur er leiðin til
að vinna á efnahagskreppunni og
loftslagsvandanum. Og á þriðjudag
verða ráðherrarnir einnig að velja
hvort vegagerðin verður innan eða
utan landamæra Norðurlanda.
Til þess að grípa viðskiptatækifærin
verða norrænu ríkin að skapa réttar
aðstæður fyrir grænan hagvöxt og
standa vörð um norræn styrkleikasvið.
Grænn hagvöxtur – leiðin út
úr kreppunni
Mikil umræða hefur átt sér stað varðandi tillögu mann-
réttindanefndar Reykjavíkur-
borgar um samskipti á milli skóla
og kirkju. Mér líður eins og ég eigi
tvo báta sem eru samsíða í höfn og
ég hafi sett sitt hvorn fótinn í þá.
Smám saman fara bátarnir að líða
hvor frá öðrum og fæturnir mínir
gliðna í sundur um leið. Líður ef
til vill mörgum eins og mér? Sam-
starf milli skóla og kirkju er mikil-
vægt en samtímis viljum við virða
mannréttindi í samfélaginu.
Mér virðist sem ástæða hinnar
miklu umræðu um samskipti skóla
og kirkju sé sú að Mannréttinda-
ráð borgarinnar flýtti sér um of
að komast að niðurstöðu. Kirkjan
er meðvituð um að samskipti við
grunnskóla eru viðkvæm og því
hún hefur unnið með fagfólki skól-
anna og búið til samkomulag um
hvernig samstarf á milli þessara
tveggja aðila ætti að vera. Þetta er
gott samkomulag að mínu mati.
Ef einhver brýtur samkomu-
lagið eða að kvörtun berst frá
skólabarni, foreldri þess eða for-
sjámanni til Mannréttindaskrif-
stofu (eða Mannréttindaráðs)
borgarinnar, á hún þá ekki fyrst
og fremst að kanna málið og
gefa síðan kirkjunni eða skólan-
um viðvörun og krefjast úrbóta?
Hlutverk Mannréttindaráðs er
ekki að banna, heldur að benda á
áþreifan leg vandamál og láta við-
komandi aðila vinna að úrlausn-
um. Mér virðist sem Mannrétt-
indaráð misskilji hlutverk sitt. Ég
tel því að það ætti að draga tillög-
una til baka og setja málið aftur í
umræðu farveg. Þetta er fyrsta til-
lagan sem ég hef.
Þá er ég með aðra tillögu sem
varðar kirkjuna sjálfa, þ.á m. mig
sjálfan. Í fyrsta lagi heyrist stund-
um í umræðunni orðasamband eins
og: ,,þetta eru örfáar kvartanir á
móti miklum meirihluta sem ekki
kvartar.“ Við í kirkjunni skulum
passa okkur vel á hugsunarhætti
sem þessum. Hver einasti þegn
samfélagsins á rétt á mannréttind-
um. Mannréttindi eru ekki hugtak
um meirihluta eða minnihluta. Ef
jafnvel einu skólabarni finnst það
vera brot á mannréttindum sínum,
á þá það skilið að verið tekið alvar-
lega. ,,Fáir í meirihluta þýðir lítið“
er algjör villuhugsun.
Í öðru lagi þarf kirkjan að huga
að áframhaldi samkomulagsins,
sem er síðan árið 2007. Samkomu-
lagið er fínt. En hvort það sé virt
og framkvæmt eða ekki fer eftir
sérhverjum presti eða starfsfólki
kirkjunnar. Var kirkjan búin að
gera prestum og öðrum starfs-
mönnum hvað fælist í þessu sam-
komulagi og hvað bæri að virða?
Þegar kemur að hegðun sér-
hvers starfsmanns kirkjunnar er
næstum ómögulegt að vita hvað
gerist í raun og veru, þar sem
enginn okkar veit nákvæmlega
um allt sem er að gerast í hverj-
um einasta skóla. Það vantar bæði
endurmenntun fyrir starfsfólk
kirkjunnar og einnig eftirlit um
að samkomulagið sé haldið.
Í síðasta lagi held ég að það sé
nauðsynlegt að horfa á málið í
stærra samhengi, sem er hvert
er okkar samfélag að þróast?
Aðskilnaður á milli opinbers vald
og trúarlegs er óhjákvæmilegt í
háþróaðri þjóð. Það er ekki hægt
að halda í gömlum starfsháttum
eða venjum að eilífu. Við þurf-
um alltaf að sýna málum tillits-
semi með tilliti til þróunar sam-
félagsins. Það þýðir alls ekki að
kirkjan skuli fylgja þróun sam-
félagsins skilyrðislaust. Hún á að
neita slæmri þróun og villigötum
en úrbætur fyrir mannréttindum
geta ekki talist til slæmra mála.
Það eru mál sem kirkjan á að taka
virkan þátt í. Í því ferli gæti orðið
árekstur á milli venja og siða
kirkjunnar og einhvers annars
eins og nú sést í umræðu í kring-
um samskipti kirkju og skóla. Það
er mín persónulega skoðun að
kirkjunni hafi mistekist síðastlið-
in ár að meta þróun samfélagsins.
Dæmi um það var t.d. umfjöllun
um kynferðisbrot innan kirkjunn-
ar eða mál sem vörðuðu ein hjú-
skaparlög. Nú skulum við í kirkj-
unni læra af reynslu okkar og sýna
frumkvæði að framtíðarsýn kirkj-
unnar okkar og samfélagsins.
Hefð þjóðar, þróun og framtíð
AF NETINU
Lítilmannleg framkoma við Halldór Ásgrímsson
Eini maðurinn í núverandi stjórnarliði, sem sýndi einhvern lit á að andæfa
þessum þokkapiltum, var Ögmundur Jónasson, og var hann þó venslaður
eiginkonu Jóns Ásgeirs. Ekkert heyrðist frá Steingrími J.
Sigfússyni og Jóhönnu Sigurðardóttur. Raunar hafði Jóhanna
aðeins áhyggjur af einu í Baugsmálinu svonefnda, þegar
lögregla rannsakaði efnahagsbrot Jóns Ásgeirs og klíku hans.
Það var kostnaðurinn! Það er lítilmannlegt að reyna nú að
bregða fæti fyrir gamlan andstæðing, þegar hann hefur getið
sér gott orð erlendis. Þeir, sem beita slíkum brögðum, mega síðar eiga von á
því, að þeir verði brögðum beittir. Þeir, sem rjúfa grið, geta ekki vænst griða.
pressan.is/pressupennar/HannesHolmsteinnGissurarson
Hannes Hólmsteinn Gissurarson
Hræddir hagfræðingar
Samkvæmt Má Guðmundssyni seðlabankastjóra þorðu seðlabankamenn
ekki að segja frá dökkum spám sínum um efnahagshorfur. Hverjir skömm-
uðu hagfræðinga Seðlabankans? Við hverja voru þeir hræddir? Og er
eitthvað gagn í svona huglitlum sérfræðingum – sem hafa meiri áhuga á að
makka rétt en að segja sannleikann?
silfuregils.eyjan.is/
Egill Helgason
Norðurlandaráðsþing
Helgi Hjörvar
Íslandi, Forseti Norðurlandaráðs
Dagfinn Høybråten
Noregi, fulltrúi í forsætisnefnd
Norðurlandaráðs
Paavo Arhinmäki
Finnlandi, fulltrúi í menningar- og
menntamálanefnd
Karin Åström (S)
Svíþjóð, fulltrúi í forsætisnefnd
Norðurlandaráðs
Henrik Dam Kristensen
Danmörku, fulltrúi í forsætisnefnd
Norðurlandaráðs
Trúmál
Toshiki
Toma
Prestur innflytjenda
Þú getur alltaf lesið Fréttablaðið frítt á Vísi
eða fengið sendan daglegan tölvupóst
með blaði dagsins. Nánari
upplýsingar á: visir.is/dreifing
FRÉTTABLAÐIÐ Á NETINU