Sameiningin - 01.06.1931, Blaðsíða 15

i73
mörgu smáskóla sína, sem nú eru óþarfir orðnir, eða eins og einn
leiðtogi norsku kirkjunnar í Ameríku komst að orði: “Vanda-
mál okkar er ekki það, að halda við Academi-um okkar, heldur
það, aí> losna við þau.” Það vill stundum verða erfitt tilfinninga-
mál. Svíar í vesturhluta Bandaríkjanna hafa gengið hér til verks
með mikilli röggsemi. Á kirkjuþingi þeirra i fyrra var afgreidd
þingsyfirlýsing í þá átt, að sá tími væri liðinn, að nauðsyn bæri
til þess að starfrækja kirkjulega miðskóla, þar sem samskonar
skólar ríkisins væru nú á hverju strái. Var ákveðið að leggja
þegar niður aðal-skólann, þeirrar tegundar, Minnesota College í
Minneapolis, sem staðið hefir um aldar fjórðung og var á sinni
tíð vinsæl stofnun. Nokkrum nánum aðstandendum skólans tók
þó svo sárt til hans, að þeir báðu leyfis að halda honum áfram
upp á sína ábyrgð. Var það gert, en tilraun sú varð til engis.
Skólinn tapaði 7,000 dollurum á árinu og var nú í vor ákveðið að
leggja hann niður. Sama er að segja um Academí-ið í sambandi
við Gustavus Adolphus College i St. Peter, tilheyrandi sænsku
kirkjunni. Umráðamenn þess hafa ákveðið að liætta við það.
Sama saga gerist hjá Þjóðverjum, nema í nýjustu bygðum. Jafn-
vel Academí þeirra í Saskatoon á víst að hætta nú, eftir að hafa
staðið einungis fá ár, en guðfræðadeildin, sem verið hefir í
sambandi við þann skóla, á að halda áfram. Sagði forstöðumaður
þess skóla mér það sjálfur, að engin tiltök væru að halda uppi
kirkjulegum miðskólum í Norðvestur landinu, þar sem allir hefðu
frían aðgang að miðskólum ríkisins í sínum heimahögum. Þá er
það og á vitund manna, að smáskólar kirkjunnar hafa ekki efni á
því að veita sér tæki þau, er ríkisskólarnir hafa, hvorki húsakynni,
áhöld, íþróttavelli né heldur það meiriháttar félagslíf, senr rikis-
skólarnir bjóða ókeypis.
Nokkurn veginn sammála munu rnenn orðnir um það um
þvera og endilanga álfuna, að dagar hinna kirkjulegu smáskóla
séu taldir, og raunar allra duka-skóla, annara en þeirra, sem
sökum auðlegðar hafa sérstök hlunnindi að bjóða þeinr, sem efni
hafa á því, að kosta börn sín þar. Nokkuru öðru máli er að
gegna um hinar æðri nrentastofnanir eður College-skóla kirkj-
unnar. Ljóst er það að sönnu orðið, að ekki heklur þeir hafi til-
verurétt nema svo, að þeir séu svo efnum búnir, að þeir geti vaxið
til sama þroska og beztu háskólar ríkisins. Farið er því að reyna
að slá þeim saman sumstaðar með því augnamiði, að í landinu
fái staðið og haldið áfram ávalt fáeinir lærðraskólar undir stjórn
kirkjunnar, sem fyllilega standi ríkis háskólunum á sporði og
njóti samskonar viðurkenningar og þeir að lögum.
Út af tvískifting skólanna í liðinni tíð, i ríkisskóla og kirkju-