Alþýðublaðið - 07.09.1923, Blaðsíða 1

«923
Föstudaginn 7. september.
C04. tölublað.'
Ræktun landsins.
111.
Vorið 1922 lagði Magnús
Gíslason sýslumaður á Eskifirði
fyrir Búnaðaríélagið ákveðnar
tillögur um ræktunarmálið, sem
það tók lítið tillit til við samn-
ingu jarðræktaríaganna. Hann
leggur til, að viö sjávarsíðuna
taJci stjörnir haugtúnanna 'i sínar
hendur rœJitunarmálið, kaupi rækt-
anlegt land í nánd við kauptún-
in eða, iáist það ekki kejpt, þá
sé notuð almenn eigáarnáms-
heimild til að ná því; síðan girði
kauptúnin það, þurki, piægi og
herfi, ieggi þangað akveg og
leigi það síðan íyrst og freinst
þurrabúðármönnum, en ríkið út-
vegi nauðsynlegt té til þessara
aðgerða. Þessa leið á að tara
framvégis, enda eru ííkur til, að
þar sem jarðræktarlöggjöfin bind-
ur ekki, svo sent í Reykjavík,
verði það gert.
í svéitum hefðu jarðræktarlög-
in átt að láta riJáð gangast fyrir
,,opnun landsins“, störfeldum riý-
býlaJiéruðum, þar sem bezt á við,
svo sem austanfjalls og í Borg-
arfirði. Þsð fer n.ú óðum að líða
að því, að ílöaáveitunni verði
Iokið, og kemur þar þá mikið
land, sem vel ætti að vera tallið
til nýbýla. Áveilulögin gera ráð
fyrir því, að ábúendur geti greitt
áveitukostnað sinn með löuduro,
en þar sem áveitan er rojög dýr,
má gera ráð íyrir, að stórbænda-
flokkarnir og með þeim stór-
efnamennirnir í kauptúnunum
fitji bráðiega upp á því að gefa
ábúendum þar algerlega eftir
áveitukostnaðinn. A móti því
verður aftur að koma 3Ú krafa,
að ríJcinu verði greitt með lönd-
um og það korni því svo fyrir,
að þau verði samfeld, og reisi
þar nýbýli. Til þess, að hægt sé
að koma á samvinnu og sam-
eignarféíagsskáp þar, þurta ný-
býlin að vera þétt saman. En
svo stór verða þau að vera þar,
eins og annars staðar í sveit, að
Jieimili geti lifað af þeim ein-
göngu, því að erlendis hefir sýnt
sig, að þó að í nánd við kaup-
staði sé hentugt að hafa smá-
landbúnað sem aukaatvinnu, þá
verður í sveitinni að hata býlin
svo stór, að þau íullnægi heim-
ilunum, og ábúandinn þurfi ekki
að leita vinnu hjá öðrum bænd-
um um annatímann. Enn fremur
væri heppilegt, að ríkið sjáltt
ræki tilraunabu á þessu svæði
og þad í stórum stíl, pg nauð-
synlegt væri þar sem annars
staðar, að löggjöfin hlynti áð
samvinnu og sameignarfélags-
skap í landbúnaði, svo sem um
vélar, peningalán o. fl., af öllum
mætti.
í BeyJcjavíJc er ræktunarmálið
nú að komast á nokkurn rek-
spöl — í orði. Búnaðarmálastjóri
hefir vakið á því nokkurn
áhuga. Bidltrúaráð verJdýðsfélag-
anna hafði síðast iiðið vor málið
til umræðu og gerði um það
ályktanir, og mun Aiþýðuflokk-
urinn beita sér fyrir því. Qrím-
úlfur Ólafsson, tollvörður, sem
sjálfur hefir komið upp býli við
Reykjavik, hefir lagt fyrir bæj-
arstjórn ákveðnar * tiUögur um
framkvæmd málsins. Eru þær
nijög efthtektarverðar og ítarleg-
ar og að mörgu leyti stefnan
mjög hk því, sem jafnaðarmenn
hugsa sér. Vill hann láta bæjar-
félagið rækta alt landið og
skifta því í 3 hektara spildur og
jatnvel reisa á þeim hús. Siðan
yrðu spildurnar ieigðar á erfða-
testu, en té fengist til þessara
tramkvæmda með skuldabréfa-
sölu fyrir samvinnufélag ábúenda,
en bæjarábyrgð væri að baki.
Verkamenn gætu af spiídum
þessum haft góða atvinnu, 4
kýr og alitngla. Er það þó
sennilega óþarflpga stóit Iand,
3 hektarar, fyrir verkamann, sem
hefir þetta sem aukaatvinnu.
Enginn vafi er á því, að rækt-
un bæjarlandsins er mesta nauð-
synjamálið af öilum bæjarmálum
nú. Ræktunin verður að komast
á skrið nú þegar, og þáð er
framkvæmanlegt, ef hið opin-
bera stendur fyrir henui. Bœrinn
verður sjálfur að roinsta kosti
að stórrækta landið, leggjá vegi
og vatnsæðar og reisa húsin.
VerJcalýðurinn verður að sitja
fyrir öllu því landi, sem næst
er bænum. „ bkákirnar eiga ekki
að vera svo stóiar, að þar komi
upp heil bændabýli, heidur vera
til aðstoðar við aðalatvmnuna
niðri í bæ. Verður því svo fljótt,
sem ábúð hefst, að koma á föst-
um ferðum almenningsbíla, t. d.
6 sinnum á dag, því að þá fyrst
verður auðvelt að stunda með
fram atvinnu niðri í bæ. Landið
verður að vera leigulaust tyrstu
átin, en síðan sanngjörn Ieiga af
því og húsum. Bœrinn ver.ður að
vera áfram eigandi landsins, og
verðhækkun af öðrum völdum
en vinnu ábúanda verður að
tryggjast bæjarfélaginu, sem bezt
yrði gert með leigu eftir mati á
(Framhald á 4. siðu.)