Íslendingur - 30.01.1925, Blaðsíða 1

Talsími 105.
Riístjóri: Gunnl. Tr. Jónsson.
Strandgata 29.
XI. árgangur.
Akureyri, 30. janúar 1925
6. tölubl.
AKUREYRARBIO
í
Baráttan am ástir konunnar.
Sýnd laugardagskvöldið kl. 872, og í síðasta sinn sunnu-
dagskvöldið kl.81/* n. k. Þetta er mynd sem allir verða að sjá.
Fóstbræðurnir (De tre Musketerer),
myndin heimsfræga, sýnd samkvæmt ítrekuðum áskorun-
um sunnudaginn kl. 5. e. h.
Lífsbaráttan,
6 þátta kvikmynd amerísk, afarspennandi, sýnd fyrsta sinn
miðvikudagskvöldið kl. 8x/2. Aðalhlutverkið leikur
Wm. S. Hart.
Brimsog.
Um landið berast þau boð frá Unni,
sem blástur hljómi í lúðurmunni:
»í fang mitt tók eg þá mætu menn,
í rnínu herbergi fjölgar enn.«
Og raddarkuldann til lífsins lagði.
Á leiti sérhverju föl í bragði
og linípin skulfu ’in gisnu grös
við gný, er hafsjóinn braut á flös.
Ef sævar misgerð er sundur rakin,
er sorgar-athöfn í brjósti vakin.
Pau undirförulu vöðu-völd —
hve veiðibráð, en þó rifjaköld.
Á hverju dægri um aldir alda
er Ægi slysförum leyft að valda.
Hver bylgjugangur og brimtónn hár
er brjósti lagvopn og hjartasár.
í byrgðu einrúmi er vöku varið
á vonarlampa að tendra skarið;
um miskunn biðja það mikla vald,
er mönnum dæmir ’ið þunga gjald.
En Dröfn er sköpuð með dumbu eyra.
Hún drýgir fasið og heimtar meira
á ári hverju, sem yfir dregst.
Að ormsins hætti á gullið legst.
Með Ægisdætrurn að ganga á gjögri
er garpi ofraun, þó dirfska ögri.
í löðri og drifi er hellan hál
og hverjum Ganglera mesta tál.
Með hásum rómi, er hugnast öngum,
í húmi geysa þær út hjá dröngum,
og yngsta holskeflan ætíð fæst,
að efla boðann, sem lætur hæst.
Þær kasta steinunum upp utn urðir,
frá álfa búsíöðum sprengja hurðir,
og sópa greipum uin sjávarströnd
og síga á hömlu og standa á önd.
Með svona táldrægum tvístíganda
og tónlist æfðri við flös og granda
og flærð, sem dylst undir fagur-kinn,
þær fleka og ánetja þenna og hinn.
Þær skila herfangi aftur eigi,
þó endur-grátbæni sorg og tregi;
en byrstast heldur við brennheit tár
og beygðra ástvina hjartasár.
Að frenrsta hlunni er för vor gjörð,
í flæðarmál, yfir grýtta jörð.
Sú furðuströnd hefir boð að bjóða:
að brimsog taki vorn æfigróða.
Guðmundur Friðjónsson.
00
Bannmálið.
Eina tillagan, sem samþykt var á
þingmálafundi kaupstaðarins, sem
ekki er hægt að telja kjósendunum
til sóma, er tillagan í bannmálinu.
Bannmálið er og verður jafnan til-
finninga- og hitamál og almenning-
ur festir því síður auga á vitleys-
unum, sem bornar eru á borð fyrir
hann af »bannhetjunum«, en ef til
grundvallar lægi mál, sein yfirvegað
væri með kaldri rósemi.
Tillagan, sem Brynleifur stórtempl-
ari Tobiasson fékk fundinn til að
samþykkja, er einhver sú varhuga-
verðasta tillaga, sem enn þá hefir
fram komið í bannmálinu, og er þar
með mikið sagt. Sérstaklega er það
þó annar liður hennar, sem þetinan
dóm verðskuldar, og skal því farið
um hann hér nokkrum orðum —
hinum fremur.
Þar er skorað á þingið, að nema
úr gildi heimild erlendra ræðismanna
að flytja inn áfengi og heimild handa
íslenzkum skipum hér við land og
í millilandaferðum að hafa önnur
vín til neyzlu handa skipshöfn og
farþegum en þau, sem heimiluð eru
með Spánarundanþágunni.
Við fyrri hluta liðarins er það að
athuga, að íslenzka ríkið hefir ekk-
ert yfir útlendum sendiherrum eða
ræðismönnum, sem eru aðalfulltrú-
ar þjóðar sinnar hér á landi, að
segja; þeirra bústaður hér er hluti
þess ríkis, sem þeir eru frá, og lög-
um þess háður. Þetta eru alríkja-
lög og hefðu átt að vera stórtempl-
ar kunn, jafn fróður maður og hann
lætur í veðri vaka að hann sé. T.
d. ætti þeim góða manni að vera
það kunnugt, að hæstiréttur þess
ríkisins, sem hann dáist mest að
sem bannlandi.Bandaríkjanna í Norð-
ur-Ameríku, feldi þann úrskurð
haustið 1922, að sendiherrar erlendra
ríkja, búsettir í Bandaríkjunum.mættu
flytja inn áfengi til eigin þarfa eins
og þeim þóknaðist, og að áfengis-
lögreglan mætti ekki gera þeim að-
súg eða leita að áfengi í híbýluin
þeirra; bannlög Bandaríkjanna næðu
ekki inn fyrir vébönd alríkjalaga.
Og vissulega munu dómarar hæsta-
réttar Bandaríkjanna vita, hvað al-
ríkjalög eru. — Að fara því að skora
á Alþingi að nema heimild útlendu
ræðismannanna til víninnflutnings
burt úr bannlögunum er að gera
þing og þjóð hlægilega í augum
erlendra þjóða.
Þá er seinni hlutinn, að skora á
þingið að banna innlendum skipum
að hafa önnur vín en Spánarvín til
neyzlu hér við land eða í millilanda-
ferðum. Hér er farið fram á það,
sem er ógerningur, og er þrent til
þess. Fyrst er það vafamál, að
þingið hafi heimild til að gera svo
víðtækt bann, að það nái til milli-
landaferða, þó náð geti til neyzlu
hér við land; annað er það, að þó
lögleiða mætti bannið, þá hlýtur
það að liggja í augum uppi, að ó-
mögulegt væri að fylgja því fram,
er skipin lægju t. d. á útlendum
höfnum eða væru á ferð þeirra í
milli, og í þriðja lagi gerði svona
lagað ákvæði innlendum farþega-
skigum jaann skaða, að vafasamt
væri, að þau gætu unöir risið. Það
er kunnara en frá þurfi að segja, að
Eimskipafélag íslands á við tvo öfl-
uga keppinauta að stríða. Góðir
menn hafa kvatt þjóðina til þess að
styðja jjað með ráði og dáð, svo
að það geti staðist samkepnina, en
eitt af fyrstu skiiyrðunum fyrir því,
að félagið geti staðist hana er, að
skip þess háfi ekki verri aðstöðu
til eins eða annars heldur en skip
keppinautanna. Næði þetta bann-
ákvæði fram að ganga, versnaði að-
staða Eimskipafélagsskipanna svo
mjög, að þau yrðu ekki lengur sam-
kepnisfær um farþegaflutning við t.
d. skip Sameinaða félagsins; við
værum því að öllum líkinduni að
murka lífið úr innlenda félaginu, en
hlaða undir keppinauta þess, ef
væri farið að óskum stórtemplars í
þessum efnum. Er vart hægt að
hugsa sér öllu meira glapræði.
Menn þurfa heldur ekki að halda,
að drykkjuskapur minki til muna,
þó þetta ákvæði kæmist inn í bann-
lögin. Þeir, sem ætluðu sér að
ferðast og langaði í áfengi, mundu
velja þau skip til fararinnar, sem
það væri fáanlegt á, en sneiða hjá
hinum. — Áfengisneyzlan yrði því
nær hin sama; munurinn aðeins sá,
að útlendingurinn hagnaðist enn Jjá
meir en áður á kostnað okkar ís-
lendinga.
Hvað hinum liðum tillögunnar
viðvíkur, þá verður ísl. að skoða 1.
liðinn einnig nokkuð varhugaverð-
an, en hann er á þá leið, að skora
á þingið, að fella úr gildi heimild
lyfsala og lækna til að selja áfengi
eftir lyfseðlum. Raunar er það vit-
anlegt, að þessi heimild hefir oft
verið misbrúkuð, en það er jafn-
víst, að ýmiskonar áfengi er nauð-
synlegt til lækninga og að án þess
er ekki hægt að vera. Má vitna í
»Læknablaðið« því til sönnunar. Að
takmarka heimildina og gera eftir-
litið fullkomnara en það nú er, væri
vegurinn, sem fara ætti, en ekki að
upphefja heimildina með öllu.
Aftur á móti getur ísl. felt sig
við hina tvo liði tillögunnar að
mestu: að auka eftirlit og löggæzlu
og að gera alvarlegar tilraunir til
þess að losa landið undan áhrifum
Spánverja á áfengislöggjöf vora, sér-
staklega síðari liðinn. Aukin lög-
gæzla og eftirlit með bannlögunum
kostar auðvitað peninga og þá tals-
vert mikla, ef í lagi á að vera, en
um tvent er að gera, annaðhvort að
ráðast í þann kostnað — þegar þess
eru nokkur tök fjárhagsins vegna —
svo að nokkurn veginn fáist trygg-
ing fyrir því, að bannlögin séu fram-
kvæmd viðunanlega eða þá að nema
lögin algerlega úr gildi. Lög, sem
eru fótum troðin og ríkið er van-
máttugt að halda uppi, eru verri en
engin lög — og þau eru þjóðar-
skörnm.
OO
Vesiur-lslenÉgur
iæmtiur til tiautia.
Blaðið »Lögberg« hefir þau
hörmulegu tíðindi að flytja rétt fyrir
jólin, að íslenzkur maður, lngólfur
Ingólfsson að nafni, hafi verið fund-
inn sekur um morð í bofginni Ed-
monton í Albertafylki í Vestur-
Canada, og verið dæmdur til dauða.
Dauðadóminum, sem er henging,
á að fullnægja 4. febrúar næstkom-
andi, verði hinn ógæfusami maður
ekki náðaður eða frestur hafi feng-
ist til nýrrar rannsóknar á málinu.
Vestur-íslenzka blaðið segir ekkert
nánara frá málavöxtum; getur að-
eins þess, að Þjóðræknisfélagið ís-
lenzka hafi hafið baráttu til þess að
reyna að frelsa hinn sakfelda frá
gálganum. Félagið hafi fengið mikil-
hæfasta íslenzka lögmanninn í Can-
ada, Hjalmar A. Bergmann, til þess
að rannsaka málið að nýju, og bera
þær málsbætur, er kunni að finnast,
fram fyrir dómsmálaráðherra Can-
adastjórnar. Áfrýjunarrétturinn í Al-
berta hafði synjað að leyfa að taka
málið fyrir að nýju.
Þetta er í fyrsta sinni, að íslend-
ingur hefir verið fundinn sekur um
stórglæp í Vesturheimi.