Íslendingur - 13.02.1925, Page 1

Talsími 105.
Strandgata 29.
XI. árgangur.
Varalögregla
r
I
kaupstöðum.
i.
Miklu moldviðri liefir verið þyrl-
að upp hér í bænum síðuslu dag-
ana út af varalögreglu þeirri, sem
ríkisstjórnin vili koma á fót í kaup-
stöðum landsins, — án þess menn
í raun réttri vissu hvað væri á ferð-
inni eða hvernig þessari lögreglu
skyldi hagað.
Tiidrögin til moidviðrisins voru
þau, að afgreiðsiumaður Alþýðu-
blaðsins í Reykjavík sendir Verka-
manninum símskeyti á föstudaginn
var þess efnis, að ríkisstjórnin ætli
að leggja fyrir Alþingi frumvarp um
stofnun ríkislögreglu; eigi hún fyrst
að komast á í kaupstöðunum, en
síðar um iand alt; aliir .karlmenn á
aldrinum frá 20 til 50 ára séu skyld-
aðir til þjónustu og það varði hegn-
ingu að óhlýðnast, og ennfremur
þess getið, að með tilskipun skuli
ákveða vopnaburð og aðra starfs-
hætti lögreglunnar. — Retta var að-
alefni skeytisins. Ritstj. Vm. gefur
svo út aukablað og hamast þar
gegn »ríkislögreglu«, án þess þó að
þekkja nokkuð frekar til frumvarps-
ins en í skeytinu stóð, og á þess-
um grundveili boðar svo »fullírúa-
ráð verkalýðsfélaganna« til »Alþýðu-
flokksfundar« til þess að mótmæla
ríkislögreglunni.
Pessi »Alþýðuflokksfundur« er
svo haldinn síðastl. sunnudag. Mæta
þar um 300 manns, mestmegnis
meðlimir úr verkalýðsfélögunum;
þó nokkrir aðrir slæddust þangað
inn fyrir forvitnissakir. Aðalfram-
sögu í málinu hafði Einar Olgeirs-
son cand. plril. og var aðalinnihald
ræðu hans á þessa leið: Frumvarpið
miðaði að því, að innleiða herskyldu
og vopnaburð. Pað sem enginn
erlendur kúgari liefði leyft sér hér
á laridi áður fyr, það ætlaði íhalds-
stjórnin íslenzka að leyfa sér nú.
Fyrir henni vekti að hafa her á tak-
teinum til þess að korna atvinnu-
rekendunum til hjálpar móti sam-
tökum verkalýðsins. Ríkislögreglan
yrði því ekki annað en vopn í hönd-
um atvinnurekendanna á verkalýð-
inn, er kaupgjaldsdeilur væri á ferð-
inni. Færi svo, að íhaldinu tækist
að koma ríkislögreglunni á stofn,
mundu verkalýðsfélögin ekki sitja
auðum höndum. Þau myndu koma
upp flokkum sér til varnar; mynda
her á móti ríkislögreglunni. Myndi
þá draga til blóðsútliellinga og mann-
víga og sökina ætti — íhaldsstjórn-
in. Pá fann og ræðumaður ríkis-
lögreglunni það til foráttu, að hún
þjappaði að persónufrelsi manna
og að hún hefði töluverðan kostn-
að í för með sér, þar sem yfirmenn
hennar ættu að vera launaðir, og
kæmi það illa heim og saman við
sparnaðarhjal íhaldsliðsins. Bar E.
Ritstjóri: Gunnl. Tr. Jónsson.
Akureyri, 13. febrúar 1925
8. tölubl.
AKUREYRAR BIO
Laugardagskvöld og í síðasta sinni sunnudagskvöldið
Dansmærin,
amerísk kvikmynd í 6 þáttum. Aðalhlutverkið leikur hin
nafnkunna ameríska leikkona Mae Murray.
Börn fá ekki aðgang.
Miðvikudagskvöld:
SUMARGLEÐI,
kvikmynd í 6 þáttum.
Aðalhlutverkin eru leikin af ýmsum beztu kvikmynda-
leikurum Ameríkumanna.
Sýningar byrja kl. 8!/2.
O. svo fram í ræðulok tillögu, þar
sem því var »harðlega mótmælt, að
setja á stofn ríkislögreglu hér á
landi«. — Halldór Friðjónsson ritstj.
—■ sem var forseti fundarins — tal-
aði því næst nokkur orð og kvað
það aukaatriði frá hverjum frum-
varpið kæmi; það eina, sem nokkru
varðaði, væri að fá það felt, og til
þess yrðu eindregin mótmæli að
koma gegn því sem víðast að af
landinu. Yrði frumvarpið samþykt,
mundi blóðsúthellingar leiða af fram-
kvæmdum þess. T. d. hefði Sjó-
manncifélag Rcykjavíknr ákveðið, að
stofna flokk til þess að berjast á
móti ríkislögreglunni, kœniist hún á.
— Aðrir töluðu ekki um málið,
nema hvað Sveinn Bjarnason gerði
stutta fyrirspurn. Tillaga E. O. var
síðan borin upp og samþykt með
atkvæðum rúmlega helmings fund-
armanna; mótatkvæði voru engin;
minni hluti fundarins sat hjá og
vildi sýnilega engin afskifti hafa af
máli, sem hann hafði ekki meiri
kynni af en einhliða frásögn tveggja
manna og ógreinilegt símskeyti frá
blaði, er frumvarpinu var fjand-
sanilegt.
II.
Ritstjóri ísl. sendi Fréttastofunni
símskeyti á mánudaginn og bað
hana að síma blaðinu frumvarpið,
varð hún við þeim tilmælum og er
frumvarpið á þessa leið, eftir því
sem símskeytið hermir.
Frumvarp til laga um varalög-
reglu í kaupstöðum.
1. gr. Landstjórninni er heimilt aö korna
á fót sveit varalögreglumanna i
hverjum kaupstað landsins, eftir
pví sem við verður komið, á hún
að vera til aðstoðar lögreglustjóra,
jtá nauðsyn krefur og fastir lög-
reglumenn reynast óeinhlitir eða
fyrirsjáanlegt er, að peir éru jtað.
2. gr. Allir karlmenn fullra 20áraogekki
yfir 50 ára skulu skyldir að ganga
i varalögreglusveit kaupstaðar j)ess,
er jieir eiga heima í, eða dvelja um
tíma i, ef ekki ófærir .vegna sjúk-
dóms eða annara forfalla. Engin
póknun greiðist varalögreglumönn-
um, nema forstöðumanni og flokks-
stjórum.
3. gr. Dómsmálaráðherra skiparforstöðu-
mann eftir tillögu lögreglustjóra og
tilkveður forstöðumaður varalög-
reglumenn. Ráðherraf?) ákveður,
hvaða jtóknun má greiða forstöðu-
mönnum og flokksstjórum.
4. gr. Með konunglegri tilskipan setjist
ítarlegri reglur um varalögreglu;
lögregluliðsstarfshætti, [tæki, ein-
kenni, þjónustuskyldur forstöðu-
manns, flokkstjóra og annara vara-
lögreglumanna. Þar séu og fyrir-
mæli um .eið eða drengskaparheit,
er þeir vinjii, áður þeir taki til
starfa. Fyrir að neita kvaðningu i
varalögregluliðið og brot á þjón-
ustuskyldum skal tilskipunin ákveða
sektir eða fangelsi, nema liggi við
þyngri refsing sainkvæmt öðrum
lögum. Með brot gegn lögum þess-
um skal farið sem mál gegn brot-
um á embættisþjónustu.
5. gr. Allan kostnað af framkvæmd lag-
anna greiðir rikissjóður.
6. gr. Lög þessi öðlist þegar gildi.
Pannig er þá frumvarpið; má vera
að það sé ekki algerlega orðrétt,
en í engu mun útaf bera í aðal-
atriðunum.
III.
Af frumvarpinu er það augljóst,
að hávaðinn, sem út af því hefir
verið gerður, er ástæðulaus; hér er
um engan her að ræða, enga her-
skyldu og engan vopnaburð, annan
en þá þann, sem lögregluþjónar al-
ment hafa; hér er á friðsaman hátt
verið að tryggja mönnum fullkomn-
ari lagavernd, fullkomnara eftirliti
með landslögunum og fullkomnari
vörð um það þjóðskipulag, sem hið
íslenzka ríki byggist á. Og öllum
þjóðhollum og góðum borgurum
ætti að vera það bæði Ijúft og skylt,
að greiða götu þess eftir megni.
Og þeir mennirnir, sem nú hain-
ast mest á móti þessu frumvarpi og
eru að reyna að gera það ægilegt
í augum almennings, eru menn-
irnir, sem með athæfi sínu hafa
knúð frumvarpið fram — kommún-
istarnir eða ójafnaðarmennirnir ís-
lenzku.
Nýlega hefir einn af þeirra helztu
mönnum ferðast í kringum landið
og haldið fyrirlestra og í þeim boð-
að byltingu — blóðuga byltingu —
hér á landi á næstunni; ýmsir aðrir
úr flokknum hafa látið sér líkt um
murin fara og blöð flokksins hafa
bæði leynt og Ijóst klifað á hinu
sama. Pá er það landskunnugt,
hvernig að einn maður úr flokki
þeirra fyrir fáum árum síðan gerði
uppreist gegn yfirvöldum ríkisins
og með nokkrum af félögum sínum
veitti lögreglu höfuðstaðarins við-
nám, er hún kom til þess að full-
nægja skipun yfirvaldanna. Pá er
það ekki síður kunnugt, að þessir
ójafnaðarmenn hafa gert stórspell
á eignum manna, bægt friðsömum
mönnum frá vinnu og beitt ýmsa
þá menn ofbeldi, er þeir þóttust eiga
í höggi við. — Flestar kaupgjalds-
deilur og verkföll höfuðstaðarins
hafa þá sögu að segja. Og alt þetta
skeður vegna þess, að ofstopamenn-
irnir vita lögregluna svo máttlitla,
að hún fær ekki rönd við reist ofsa
þeirra og yfirgangi.
Varalögreglan á að koma í veg
fyrir, að ofbeldisverkin endurtaki sig;
hún á að vera vörður gegn bylt-
ingunni.
En hún er ekki vojin áverkalýð-
inn eða heilbrigðan félagsskap verka-
manna; hún á að vera þeim stoð
og hlíf gegn ofbeldismönnunum,
sem eru að reyna að teyma þá á
glapstigu: til lögbrota, uppreistar,
mannvíoa. Alþýðuflokksfundurinn
síðastl. sunnudag sannar þessa við-
leitni kommúnista-foringjanna.
Pví er lýst þar yfir af tveimur
ræðumönnum.að verði varalögreglu-
frumvarpið að lögum, muni verka-
lýðsfélögin reisa sveitir á móti henni,
og eitt félag er sérstaklega nefnt,
sem þegar á að hafa tekið þessa
ákvörðun. Með öðrum orðum:
verkalýðsféiögin eru ekki einasta
hvött til þess, að óhlýðnast lögun-
um, heldur beinlínis til að gera upp-
reist gegn þeim, og berjast gegn
þeirri lögreglu, sem samkvæmt þeim
yrði stofnuð; mannvígin og blóðs-
úthellingarnar kæmu þá að líkind-
um á daginn, og það væru þá
»sveitir verkalýðsfélaganna« — upp-
reistarliðið — sem sökina ætti að
blóðverkunum.
Pessi hótun kommúnista-for-
sprakkanna ætti að tryggja varalög-
reglu-frumvarpinu greiðan gang í
gegnum þingið, því hún sýnir betur
en nokkuð annað nauðsynina, sem
er á þesskonar lögreglu og frum-
varpið fer fram á. — Að fella frum-
varpið, úr því sem komið er, væri
að gefa kommúnista-hreyfingunni
byr undir báða vængi.
Og það mun Alþingi íslendinga
aldrei gera.
cc
AI þ i n g i.
Alþingi var sett eins og tilstóð
laugardaginn 7. þ. m. Voru þá 2
þingmenn ókomnir til þings.
Embættismenn þingsins voru
kosnir:
í sameinuðu þingi:
Forseti Jóhannes Jóhannesson,
þm. Seyðf., með 20 atkv.
Varaforseti Pórarinn Jónsson, þm.
V.-Húnv., með 18 atkv.
Skrifarar voru kosnir með hlut-
fallskosningu Jón Auðunn Jónsson,