Íslendingur - 27.02.1925, Qupperneq 1
Talsími 105.
XI. árgangur.
Akureyri, 27. febrúar 1925
10. tölubl.
Ritstjóri: Gunnl. Tr. Jónsson.
AKUREYRAR BIO
Laugardagskvöld og í síðasta sinni sunnudagskvöldið
ELDORADO,
6 þátta mynd frá Spáni, leikin af víðfrægum leikuruni.
Miðvikudagskvöld:
í frumskógum Ameríku.
Mynd í7 þáttum. í aðalhlutverkinu hin heimsfræga
PRICILLA DEAN.
Myndin er stórkostleg og afar-spennandi.
I
Sýningar byrja kl. 872.
HeiIsuhælisfélaq NorðuHands.
r
A v a r p .
Norðlendingar!
»Heilsuhælisfélag Norðurlands«
var stofnað hér á Akureyri sunnu-
daginn 22. þessa mánaðar. Tilgang-
ur þess er sá, að beitast fyrir því,
að reist verði heilsuhæli á Norður-
landi svo fljótt sem framast er unt.
Á stofnfundinum gengu þegar í fé-
lagið 340 manns. Næstu daga verð-
ur hafinn undirbúningur almennrar
þátttöku landsmanna í félaginu og
almennrar fjársöfnunar í heilsuhæl-
issjóðinn. Við undirrituð, sem vor-
um á stofnfundinum kjörin til þess
að hafa með höndum stjórn og
íramkvæmdir félagsins næsta ár,
viljum hér með leyfa okkur að gera,
í eftirfarandi línum, almenningi grein
fyrir málinu. Viljum við þá fyrst
drepa nokkuð á fyrirhugaða skipu-
lagshætti félagsins og greina síðan
frá þeim ástæðunum, sem krefjast
einhuga samtaka manna og skjótra
framkvæmda í þessu velferðarmáli
þjóðarinnar.
Á stofnfundinum setti félagið sér
eftirfarandi
Lög
Heilsuhælfsfélag Norðurlands.
1. gr.
Félagið heitir „Heilsuhælisfélag Norð-
urlands" og er tilgangur þess að vinna
að pví, með fjársöfnun og á annan hátt,
að heilsuhæli fyrir berklaveika verði reist
á Norðurlandi svo fljótt, sem unt er.
Pegar þessu takmarki er náð, verður fé-
lagið deild í „Berklavarnafélagi íslands".
2. gr.
Félagsmenn geta allir orðið, karlar og
konur, ,er greiða árstillag til félagsins.
Upphæð árstillags ákveður hver félags-
niaður sjálfur, fyrir eitt ár í senn. Pö
minst 2 krónur. Hver sem ekki greiðir
árstillag, skoðast genginn tir félaginu. Pó
telst sá æfifélagi, er eitt sinn hefir greitt
minst 100 kr. árstillag.
3. gr.
Félagsfundi skal halda á Akureyri, að-
alfund einu sinni á ári, fyrir miðjan marz-
mánuð, og aukafund pegar stjórninni þykir
jDörf á eða ininsta 50 félagsuienn krefjast*
pess skriflega. Stofnfundur er fyrsti að-
alfundur félagsins.
Stjórnin boðar lil funcja með auglýs-
ingu i blöðuin Akureyrar og hæfileguni
fyrirvara.
Hver fundarmaður er eitt atkvæði og
ræður afl atkvæða úrslitum. Pó þarf 2/a
allra atkvæða fundarmanna til lagabreyt-
>nga, enda sé tillögu um Iagabreyting
getið i fundarboði..
Fundarbók, undirrituð af kjörnuni fund-
arstjóra og fundarskrifara, er full sönnun
fyrir gerðuni fundarins.
4' 8r-
Stjórnina skipa 3 menn, kosnir á aðal-
fundi til 1 árs í einu, formaður og tveir
meðstjórnendur.
Við hlið stjórnarinnar er framkvæmda-
nefnd, skipuð 7 mönnum, kosnum á að-
alfundi til eins árs.
Á sama hátt skal kjósa varaformann
°g einn varamann i stjórn og tvo i fram-
kvæmdanefnd.
Stjórn og framkvæmdanefnd hafa á hendi
öll ráð og*framkvæmdir félagsins milli
funda og skulu allir sanmingar stjórnar-
innar skuldbindandi fyrir félagið. Pó get-
ur stjórnin engar fjárkvaðir lagt á félags-
menn umfrain lofuð árstillög.
Að öðru leyti skiftir stjórn og fram-
kvæmdanefnd sjálf með sér verkum.
5. gr.
Ársreikning félagsins skal fullgera
eftir lok hvers almanaksárs. Skal hann
endurskoðaður af tveim mönnum, kosn-
um á aðalfundi árið áður, og siðan úr-
skurðaðir á næsta aðalfundi.
6. gr.
Nú jiykir ráðlegt að slíta félaginu og
fer pá um félagsslit og ráðstöfun á
eignum þess sem um lagabreytingar.
Svo er til ætlast, að sveitir og
landshlutar, sem vilja beita sér í
þessu máli, stofni félagsdeildir, sem
starfi að fjársöfnun og framkvæmd-
um á skipulegan hátt, eftir því sem
við verður komið og eftir því sem
nefncjum deildum og stjórn og
framkvæmdanefnd félagsins kemur
saman um. Sókn manna' á fundi
félagsins er algerlega frjáls og ó-
bundin. Afl atkvæða ræður úrslit-
um mála. Aðstaða félagsmanna til
þess að hafa áhrif á úrslit mála er
því jöfn að öðru en þeim mismun,
sem stafar af mismunandi íjarlægð
félagsmanna frá miðstöð félagsins.
Orsakirnar til þess, að nú er hafist
handa um byggingu Heilsuhælis
Norðurlands eru margvíslegar og
knýjandi. Skulu hér taldar hinar
helztu:
Það er álit lækna, að berklaveikin
fari í vöxt hér á Norðurlandi. Áður
hefir hún verið þessum landssvæð-
um ærið þung í skauti, orsakað
ægilegt mannfall og margháttað böl,
eins og víðar á landinu. Pörfin á
sterkum vörnum gegn vaxandi á-
gangi veikinnar verður augljósari
með hverju ári, sem líður.
Vegna berklavarnalaganna og
ókeypis sjúkrahússvistar fyrir berkla-
veika menn, hefir aðsóknin að sjúkra-
húsinu á Akureyri vaxið svo stór-
kostlega á síðustu árum, að til vand-
ræða horfir. í sjúkrahúsinu munu
nú dvelja um 40 til 50 berklasjúkir
menn af um 60, sem húsið rúmar.
Húsið er þannig bygt, að það er á
engan hátt til þess fallið, að vera
berklasjúkrahús. Pað getur alls ekki,
þrátt fyrir ósleitilegt starf lækr.isins
og hjúkrunarliðsins, fullnægt þeim
kröfum, sem gera verður um sjúkra-
vist berklaveikra manna, né veitt
þau skilyrði, sem heilsuhæli veita.
Sjúkravistin er því ekki einurigis
ófullnægjandi hinum berklaveiku
sjúklingum, heldur er hún gersam-
lega óviðunandi öðrum sjúklingum
vegna ótta við smithættu. Eins og
allir munu sjá, stefnir þetta til ófarn-
aðar í sjúkramálum þjóðarinnar og
krefst skjótra aðgerða.
Eins og nú er háttað, brestur
mjög mikið á, að allir þeir, sem
þarfnast heilsuhælisvistar geti fengið
hana á Vífilsstöðum. Og næstum
allir sjúklingarnir, sem þangað leita,
þurfa að bíða lengri og skemri tíma,
jafnvel mánuðum saman, eftir því,
að rúm losni í hælinu. Pessi bið
getur þráfaldlega orsakað, að veikin
ágerist örar, en ella myndi, ogkom-
ist á svo hátt stig, að hún verði
ekki læknuð með hælisvist.
Nú er að hefjast allsherjarsókn
í landinu gegn berklaveikinni. Með
þessari félagsstofnun göngum við
inn í liðssveitir landsins í baráttunni.
Við viljum fara að dæmi »Heilsu-
hælisfélags íslands« og snúa okkur
beint að því verkefni, sem næst
liggur og brýnust þörf er á, að
hrundið verði í framkvæmd. Við
teljum, að með því færumst við í
fang stærsta verkefni, sem líkur eru
til að unt sé að vinna í berklavörn-
um hér á landi á næstu árum. Að
því verkefni loknu höldum við á-
fram baráttunni í hinum almennu
samtökum í landinu.
Heilsuhæiissjóður Norðurlands er
orðinn um 100 þús. króna, þegar
talin eru loforð, sem búist er við
að greidd verði, þegar hafist veröur
handa um framkvæmdir. Við ger-
um okkur vonir um, að með nýju
átaki verði hægt að hleypa miklum
vexti í sjóðinn. Við teljum að upp-
hæð sjóðsins réttlæti fyllilega, að
hann sé nú tekinn til beinna nota
samkvæmt tilgangi hans. Við telj-
um það alveg óverjandi, úr því sem
komið er, að láta sér lynda, að sjóð-
urinn liggi á vöxtum, meðan berkla-
veikin herjar með auknum ákafa og
leggur heimilin í rústir. Meðan aur-
unum fjölgar í sjóðnum, fjölgar jafn-
framt hættulega smituðum börnum
í landinu. Á hverju ári, sem líður,
eru með ágangi veikinnar lögð drög
að mörgum gersamlegum ósigrum
í lífi einstaklinga og heilla heimila.
Við teljum, að allar þessar ástæð-
ur séu svo veigamiklar, að þær
muni orka því, að fylkja almenningi
undir merki þessa bjargráðamáls.
Sjúkramálin gera, fremur en flest
önnur mál, kröfu til allra lands-
manna um, að standa saman til
varnar lífi og heilbrigði í landinu
og til að stemma þá bölstrauma,
sem að öðruni kosti falla óbrotnir
inn í framtíð þjóðarinnar. Ekkert
sjúkraböl gerir þó eindregnari kröfu
um sameiginlegar varnir en berkla-
veikin, vegna hinnar næmu og víð-
tæku smithættu, sem börnunum er
búin. »Pegar hús nágrannans brenn-
ur, þá er okkar hætt«. í dag hefir
ógæfan heimsótt nágranna þinn og
lagt heimili hans í rústir. Hvenær
keiriur röðin að þjer?!
Af framangreindum ástæðum leyf-
um við okkur að skora^á alla þá,
sem lesa þessar línur, að taka hönd-
um saman til þess að hrinda þessu
máli fram með fjársöfnun eða á
annan hátt, sem til liðsemdar horfir.
Menn eru beðnir að snúa sér til
formanns félagsins með öll bréf og
erindi viðkomandi málinu.
Akureyri 24. febr. 1925.
Stjórn félagsins:
Ragnar Ólafsson Böðvar Bjarkan
form. féhirðir.
Kristbjörg Jónatansdóttir
ritari.
Framkvæmdanefnd félagsins:
Anna Magnúsd., Hallgr. Davíðsson,
Jónas Rafnar, Jónas Þorbergsson,
Kristján Karlsson, Sveinbj. Jónsson,
Vilhjálmur Þór.
Önnur blöð landsins eru vinsamlegast
beðin að birta ávarp petta.
co
Uppog niður.
Samræmið.
Verkamaðurinn hefir áður fyr
blaða mest kvartað yfir því, hve
lögreglumál landsins væru stutt á
veg komin og hve lögreglan væri
vanmáttug og lítil. — Nú, þegar
ríkisstjórnin gerir ráðstafanir til þess
að bæta úr þessu, telur sama blað
hana vera að fremja óverjandi ger-
ræði gagnvart Jojóðinni. — Hann
er altaf samkvæmur sjálfum sér
hann Halldór.
Tollar og skattar.
Vm. segir, að íhaldsstjórnin »hlaði
tollum á alþýðu manna, en hlífi
efnamönnum við útgjöldum«. —
Fróðlegt væri að vita hvaða tollar
það væru, sem »alþýðan« þyrfti að
greiða, en sem »efnamennirnir«
slyppu við. Eins ætti Vm. að vera
Jjað kunnugt, að efnamennirnir, sem
hann svo kallar (þ. e. útgerðarmenn
og kaupmenn) bera rúmlega 3/<t af
allri skattabyrði landsins og munu
Jaað hærri hlutföll en á sér stað hjá
nokkurri annari þjóð um víða veröld.
Persónufrelsið.
Vm. telur það ganga nær per-
sónufrelsi einstaklinganna en nokk-
uð annað, sem fram hefir komið
með Jjjóðinni: — að leggja þá kvöð
i