Íslendingur - 06.03.1925, Blaðsíða 2

2
ÍSLENDINOUR
Kex í tunnum, sætt og ósætt. Thermosfiöskur. Grænsápa.
Mjólk, Lybby’s. Eldspýtur. Stangasápa.
Rúsínur. Umbúðapapír í rúlluin. Sódi.
Sveskjur. Umbúðapokar fl. stærðir. Smurningsolíur.
Apríkósur. Fiskihnífar Hrátjara.
Súkkulaði át og suðu. Fiskilínur 2, 2‘/», 3 lbs. Gaddavír. I
'iimmmmmmmmimmmmmmmmimimmmmmmmmmmmmmmmmimmmmmmmmmimmmmmmmmi mmmiimmmimimimiiiimiimimmiimmmmBi
officialinsigniX'^S^S^permit no. !l
AENNSYLVAMIA GRADE CRUDE OIL ASSN.
| WAVERLY heimsfrægu Cylinder- og Smurnings- H
oííur ættu allir útgerðarmenn að nota framvegis. i|
Æskiiegt að fá pantanir sem fyrst. H
BRÆÐURNIR E S P H O L I N. II
A f m æ I i s ó s k.
Heill sé þér, sem heíir falli'
hnellinn varist kerling elli
alla næstum öld með snilli
öllum fremri þektum köllum.
Snjall munt enn og snæfr á velli
— snillingur með alira hylli —
hallast ei, þótt heims á svelli
helli enn á þig brögðum kella.
Þessa smellnu vísu sendi einn af
kunningjum Jónasar Gunnlaugsson-
ar frá Þrastarhóli honum á 89. af-
mælisdegi hans, þann 28. f. m.
03
0
Símskeyti.
(Frá Fréttastofu íslands.)
, Rvík 6. marz,
Útlend:
Ebert, forseti Þýzkalands, lézt á
sunnudaginn af afleiðingum hol-
skurðar. Líkið var á miðvikudag-
inn flutt á Postdam-járnbrautarstöð-
ina til flutnings til Heidelbergs, þar
sem það verður jarðsett. Sorgar-
hátíðir um alt Þýzkaland sem um
útför keisara væri að ræða.
Bretar ráðgéra að auka loftflota
sinn að mikJum mun, svo að hann
beri langt af loftflotum hinna stór-
veldanna.
Hjalmar Branting jarðsettur í
Stokkhólmi í fyrradag. Jarðarförin
sú mikilfenglegasta, sem nokkru
sinni hefir farið fram á Norðurlönd-
um. Yfir 80 þús. manns voru í
líkfylgdinni, þar af fleiri þúsundir
frá öðrum löndum.
Símað er frá London, að stefnu-
munur sé að verða meiri á milli
Breta og Frakka snertandi afstöð-
una gagnvart Þjóðverjum, einkan-
lega setuliðs og afvopnunarmála.
Sagt er, að ráðabrugg sé milli Breta
og Pjóðverja um samband; vekur
það mikið umtal. Chamberlain hefir,
að sögn, gert uppkast að bandalagi.
Innlend.
Landlæknirinn skrifar í »Morgun-
blaðið« um Heilsuhæli Norðurlands
og telur þörfina brýna að korna því
upp sem alira fyrst.
Leiíarskipin hætt, eftir árangurs-
lausa leit. Ensku 'herskipin komin
til Seyðisfjarðar. Pau leita vafalaust
eitthvað. Ensku togararnir eru tveir,
sem vanta.
Læknafélag ísiands ákveður, að
gera mikla tilraun til að útrýma
allri lús í landinu.
Leikfélag Reykjavíkur farið að
leika »Candida« eftir Bernhard Shaw.
Aflabrögð ágæt alstaðar þar, sem
tilspurst hefir, einnig á togara. Vél-
báturinn »Percy« frá ísafirði fékk í
tveim ferðum rúm 200 skippund
fiskjar á 12 dögum alls.
Fiskverð fer fallandi.
Hvar á Itæilð að slanda?
Par er eg var hindraður í að sækja
stofnfund Heilsuhælislélagsins um dag-
inn verð eg að fá orðið hér í blaðinu.
Eg vil endilega að hœlid komisí
upp þegar í sttniar og verði not-
hœft strax á komandi hausti.
Sumir hafa vænt mig þess, að eg
vilji ekki hafa stofnunina nógu full-
komna. Pað er ekki rétt. Eg vil að-
eins byggja hóflega og láta hana
þroskast eftir því sem þörfin krefur.
Eg vil byrja með kglegri byggingu
er rúmi 30 — 40 sjúklinga — þannig
gerðri, að auka megi við álmu eða
byggja ófan á síðar. Vandað skaf
húsið vera, með góðum sjúkrastofum,
laglegt umhverfið og landrými í kring,
og góður leguskáli. Petta eru aðalat-
riðin sem þurfa fyrst að koma, en
síðar má bæta við ýmsu útílúri, sér-
stökum læknisbústað, Röentgentækjum
og ýmsum »!úxus«, ef peningar fást.
Eg hef heyrt því fleygt, að sumir
haldi mig vilja tefja fyrir að hælið komist
upp, þareð sjúkrahúsið mundi þá sianda
tómt. Petfa er þvaður, illgjámtþvaður —
og vona eg að menn trúi orðum mín-
um betur en annara. Eg vildi gjarna
losna við alla lungnaberkla úr sjúkra-
húsinu. Engín hætta á að ekki verði
samt nóg af annarskonar berklum
handa mér. Hælið verður að koma;
og mér verður það ljósara dag frá
degi.
Fyrst og fremst af því, að aðsókn
berklasjúklinga að sjúkrahúsinu er
meiri en plássið leyfir. Og satt er
það, að sjúkrahúsið er langt frá því
eins vel útbúið og ákjósanlegt væri
íyrir liingnatæringarsjúklinga, þó það
megi kallast vel viðunandi fyrir aðra.
En »einhverstaðar verða vondir að vera.«
Pað er naumast hægt að úthýsa nokkr-
utn meðan pláss er til.
/ öðru lagi er nauðsynlegt að hæl-
ið verði reist, þar eð berklaveikin fer
stöðugt í vöxt í þessu héraði og senni-
lega í mörgum héruðum norðanlands
og austan.
/ þriðja lagi má þ3ð heita skylda
landstjóinarinnar, að hjálpa til að hæi-
ið komist upp hið allra íyrsta til þess
að nokkru betur verði framfylgt lands-
lögum; en að vísu þarf margt fleira
til sigursælla berklavarna.
Eg skal gefa fáeinar upplýsingar.
Fyrstu árin mín í þessu héraði
töldust vera hér um 50 berklasjúklingar.
Nú við áramótin voru þeir 141. 1908
voru legudagar berklasjúkl. á spítalan-
um 1322, en síðastliðið ár náiægt
12572.
Á sjúkrahúsinu og sóttvarnarhúsinu
(því það verður stöðugt að notast)
dvelja nú 43 berklasjúklingar, þar af
25 með lungnaberkla, en daglega
sækja þangað að auki 10 sjúklitigar
ufan úr bæ tii ljóslækninga.
Ennfremur má geta þess, að úr
þessu héraði dveija nú á Vífilstöðum
11 sjúklingar. Pað er áreiðanlega
nóg til þess að fylla 40 manna hæli
ef safnað er liði. Hvað eftir annað
verð eg að neita plássi handa berkla-
sjúkiingum víðsvegar að norðan og
austan — meðfvam fyrir það að hér
safnast saman sjúklingar og erfitt að
koma þeim af sér nenia með höpp-
um og glöppum. Berklasjúklingar
eru þaulsætnari en aðrir. Ef hælið
(eða byrjun bælisins) kemur ekki í
sumar verður sjúkrahússnefndin senni-
lega að leigja hús i bænum. Pví það
er ófært að fárveikir, smifandi sjúkling-
ar liggji hjúkrunarlausir innan um
börn sín í fátæklegum húsakynnum.
Nú ríður um frain alt á að fljótt
náist samkomulag um hvar hælið á
að standa.
Mér hefir lengi verið Ijóst að lang-
hentugast væri að það stæði í grend
við Akureyri. Pví að það er hverju
barni skiljanlegt, að afarmikið fé mundi
með því sparast við alla aðflutninga
og við að njóta góðs af rafveitu bœj-
arins og vatnsveitu og þá ekki sízt
við að þurfa ekki að reisa séistaklega
lœknisbústað a. m. k. í bráðina. En
læknir sérfróður i berklafræðum er
hér ágætur í bænum Qg útvalmn
til að gegna hælinu jafnframt því sem
hann getur gegnt sjúklingum í bænum
og bæjarbúar inega ekki missa hantt
út I sveit.
Pegar góð reynsla var nýlega feng-
in fyrir notkun laugarvatns til húshit-
unar í Reykjadal, fanst mér sem fleir-
um sjálfsagt að athuga hvort ekki
sparnaðurinn við álíka hltun mundi
vega upp á móti sparnaðinum við að
vera í nágrenni við Akureyri, og kæmi
þá til mála að byggja hælið t. d. í
nánd við Reykhús. Hugði eg, að
einnig þar mætti spara sérstakan lækn-
isbústað, því engum lækni væri ofætl-
un að skreppa þangað daglega (að
fengnu morgunkaffi) í bíl, á mótor-
bjóli eða riðatidi.
Nú mun framkvæmdarnefnd félags-
ins vinda bráðan bug að rannsókn
þessa máls. En ef svo verður, sem
mér finst sennilegt, að j^fnve! ókeypis
hitun geti tæplega gert nágrennið við
Reykhús ákjósaulegra og hagfeldara en
nágrennið við Akureyri, þá harma eg
það ekki. Pví hér í grend við bæ-
inn er nóg af hentugum stöðum
að velja úr, og vil eg fastiega ráða
til að einn af slíkum stöðum verði
valinn.
Eg hefði óskað að Heilsuhælisfélag
Norðurlands gengi nú þegar í sam-
baud við Berklavarnafálag íslands, en
gat eklci mætt í fundinum til að beita
mér fyrir tillögu í þá átt. Eg vil í
þetta sinn láta mjer nægja að segja:
Okkar unga ríki hefir hafið sams-
konar baráttu gegn berklaveikintii eins
og nágrannaþjóðirnar. Og við erum
farnir að finna dalítið óþægilega til
hve sú barátta er alvarleg og kostn-
aðarsöm. Pað sem af er heíir enn
ekki sést sigursæll árangur þrátt fyrir
vaxandi útgjöld af almanna fé. Heilsu-
hæli og sjúkrahús eru góð og að
vísu góður þáttur og nauðsynlegur í
berklavörnum að vissu marki, en það
út af fyrir sig hjálpar ekki þó þau
verði stór og fullkomin og því síður
það, að sem allra flsstir komist upp
á að verðá þurfalingar árt þess aö
kallast svo (satnkvæmt lögunum). Hvert
heimili í Iandinu þarf að vetða heilsu-
hæli og í viðlögum sjúkrahús og allir
þurfa að hafa nóg í sig og á, fyrir
eigin dugnað sinn eða sinna (ef veik-
indi hamla) en ekki fyrir sveitarstyrk
eða landsjóðs. Pað er svefn og doði,
leti og framtaksieysi og þar af leiðandi
fátækt, óþrif og iéleg húsakynui sem
gefa berldaveikinni byr undir vængi
eins og öilum sjúkdómum öðrum.
Með aukinni fræðslu um háttalag sjúk-
dóma og heilsufræði, með hjálpar-
ítöðvum og heimilum íyrir berkla-
veika, til að kenna þeim að bjarga
sér þegar þeir koma frá sjúkrahúsum
og hælum, með uppeldisheimilum
fyrir börn berklaveikra og með út-
breiðslu hjúkrunarkvenna um land alt,
má með meiri árangri og tiltölulega
litlum kostnaði, vinna langtum glæsi-
legri sigra gegn tæringunni en með
þeim aðferðum sem hingað til hafa
viðgeugist.
Eg er að vona að Rauði Krossinn
geti oiðið okkur talsvert að liði í
þessum eínum, ef fólk vill krossast
til herferðarinnar.
Stgr. Maithlasson.
02
RanisóknarréttBrini.
Margt er slcrítið í harn onium.
Síðau að bolsarnir fengu yfirráðin í
Verkamannafél. Alcureyrar, gerast þar
mörg undarleg fyrirb igði, setn kváðu
vera sniðin eftir rúrsneskri fyrirmynd.
Pað nýjasta, sem þessir lierrar hal'a
innleitt, er rannsóknarrétlurinn.
Bolsarnir höfðu komist að raun um
það, að meðlimir félagsins voru margir
hveijir a!t annað en hrifnir af Bolsa-
stefnunni og engar líkur til, að þeim
yrði snúið til »hinnar réttu trúar«.
Þessum mönnum varð að útrýma úr
félaginu; — félagið varð að vera ein-
iitt boisafélag, svo elcki heyrðist mögl
eða hósti gegn vilja »leiðararma«; orð
þeirra áttu að falla yfir hjörð, sem
gleypti við þeim sem gómsætum
svaladrykk, en ekki í eyru manna, sem
vissir væru að hefja andmæli og breyta
gómsætindunum í gall.
Og»leiðararnir« flekuðu félagiðtil þess
að samþykkja rannsóknarréttinn — dóm-
stól.sem gæfi þeim einræðis dómsvald
yfir meðlimunum, dómstól, er gæti
ákveðið burtrekstur og refsingar án
þess að félagið gæti nokkuð þar við
gerl.
Og rannsóknarrétturinn tók þegar
til starfa.
Tvo meðlimi hefir hatm rekið úr
félaginu og tveir tugir kváðu vera
undir rannsókn.
Og sakirnar, þær eru ekkert smá-
ræði, þær eru hvorki meira né minna
en sú óhœfa, að hafa skorað á Ragnar
Ólafsson að gefa liost á sér í bæj-
arstjórn.
Pað er synd, sem hinn hái rann-
sóknarréttur getur ekki fyrirgefið.
Hrappur.
Snjóbirtu-gleraugu — Barnahnífapör
— Munnhörpur — Vasahnífar —
Útsögunaráhöld — Skothylki, mess-
ing — Skothylki, papp — Högl —
Forhlöð — Perlur — Hálfhlaðin skot.
VerzL Geysir.