Íslendingur - 13.03.1925, Blaðsíða 1
Talsími 105.
Ritstjóri: Gunnl. Tr. Jónsson.
Strandgata 29.
XI. árgangur.
Akureyri, 13. inarz 1925
12. tölubl.
AKUREYRAR BIO
Laugardagskvöld kl. 8^/2. Sunnudagskvöld kl. 872.
Sunnudag kl. 5 síðd. Miðvikudagskvöld kl. 872.
1 inaiMi
eftir Loft Guðmundsson, í 6 löngúm þáttum með ísl. texta.
• Mynd þessi, er eins og kunnugt er, tekin víðsvegar um alt
land af fallegustu stöðum, einnig fiskiveiðar vorar á botnvörp-
ungum og bátum, síldveiðin og stöðvarnar o. m. fl.
Svo er landbúnaður fyr og nú. Þjóðbúningar. Fallegar
stúlkur o. m. fl.
Myndin er ljómandi falleg og sérlega fróðleg og skemtileg,
og ættu helzt allir, sem vetlingi geta valdið, að sjá hana.
I
Líndal
°9
Jónas.
Fyrlrspurn Hriflumannsins.
Nýlega gat Dagur þess, að Jónas
frá Hriflu hefði skorað á B. Líndal
í Tímanum, að færa sannanir á, að
hann — Jónas — hafi verið á móti
kjöttollssamningunum á síðasta
þingi, en B. L. hafi þagað við á-
skoruninni og sé það sönnun þess,
að B. L. hafi farið með ósannindi.
Er B. L. var spurður um þessa
»áskorun« Jónasar og því hann
svaraði henni ekki, svaraði hann
því, að engin »áskorun« þess efnis,
er Dagur segði frá, hefði birst í
Tímanum, en þar hefði birst fyrir-
spurn til sín, er hann hefði ekki
virt þess að svara sökum þess,
hvað hún hefði verið vitlaus og
fjarlæg þeim orðum, er hann hefði
látið falla á þingmálafundinum, og
Dagur hefði gert mest veðrið útaf.
Bað hann menn bíða rólega, þar til
þetta blaðJTímans kænii norður, svo
þeir gætu sannfærst um þetta af
eigin sjón.
Nú er þetta Tímablað komið
hingað og gefst þar að lesa svo-
hljóðandi:
Fyrirspurn til B. Líndals.
Á fundi á Akureyri hefir Björn
Lindal dylgiað um, að eg og helzt
tveir aðrir þingmenn úr Framsóknar-
flokknum höfuni á siðasta þingi greitt
afkvœði um kjöttollsmálið i samrœmi
við óskir stldarmanna, en móti hags■
munum bœnda. Ef Björn hefir verið
með fullum mjalla, er hann slepti
þessum orðum, er hér með skorað á
hann að skýra opinberlega, hvernig
þessi hringavitleysa er komin i huga
hans.
Jónas Jónsson frá Hriflu.
Hvernig lýst mönnum á? Er
dómur B. L. á fyiirspurninni fjarri
sanni?
Eins og menn muna, voru orð
B. L. á þingmálafundinum á þá leið,
að Jónas frá Hriflu hefði verið móti
kjöttollssamningnum eins og þingið
samþykti hann, og er Dagur lýsti
þetta ósatt, áréttaði B. L. orð sín í
ísl. á þessa leið:
»Jónas Jónsson og tveir aðrir af
þingmönnum Framsóknarflokksins
greiddu atkvæði móti kjöttollssamn-
ingnum eins og hann lá fyrir þing-
inu. Að sú framkoma hafi »stefnt
til hagsmuna fyrir íslenzka kjötfram-
leiðendur« læt eg dómgreind manna
um.«
Hér eru engar dylgjur á ferðinni
og orðin virðast eins ótvíræð og
þau frekast geta verið, en þó fær
Hriflumaðurinn þá furðulegu merk-
ingu út úr þeim, að þau séu dylgj-
ur um að hann — og fjelagar hans
tveir — hafi greitt atkvæði um mál-
ið »í samræmi við óskir síldar-
manna«. Vissulega hefði B. L. ekki
vítt framkomu þeirra félaga, ef þeir
hefðu gert það, því það voru ein-
mitt óskir útgerðarmanna — síldar-
manna, sem Hriflumaðurinn kallar
— engu síður en helztu fulltrúa
bændastéttarinnar — að samningar
næðu fram að ganga.
Pessi »fyrirspurn« Jónasar er
nokkurnveginn óræk sönnun þess,
að Líndal hefir sagt satt um fram-
komu þeirra félaga; orðalag hennar,
undanbrögðin og vífilengjurnar
benda að því. Jónas mundi ekki
hafa hagað sér þannig, ef hann
hefði vitað sig saklausan. Þá mundi
hann annaðhvort hafa hreinsað sig
af sakargiftunum með vottorðum
samþingismanna sinna, eða skýrt
og skilmerkilega krafist, að Líndal
sannaði orð sín eins ogi þau voru
töluð, en ekki farið að leggja hon-
um orð í munn, er höfðu alt aðra
merkingu. — Undanbrögð, rang-
færslur og ósvífnis aðdróttanir —
en alt þetta er í fyrirspurninni —
Iýsir vondum málstað og mórauðri
samvizku.
oc
Eins og marga mun reka minni til,
höfðaði Guðm. Hannesson bæjar-
fógeti á Siglufirði meiðyrðamál —
ekki eitt, heldur tvö — gegn ritstj.
ísl. á áliðnu sumri 1923, fyrir grein-
ar, er staðið höfðu í blaðinu nokkru
áður, um framkvæmd fiskiveiðalag-
anna — á Siglufirði. Pótti bæjar-
fógeta sem höggvið væri svo nærri
embættisfærslu sinni í greinum þess-
uin, að eigi gæti liðist bótalaust.
Eftir heils árs málavafstur falla
svo dómar í málunum — þann 20.
okt. 1924 — í aukarétti Eyjafjarðar-
sýslu og Akureyrarkaupstaðar.
Af hlífð við Siglufjarðar-yfirvaldið
ætlaði ísl. sér ekki að birta dóm-
ana, en nú, 4 mánuðum eftir að þeir
voru uppkveðnir, kemur krafa frá
því um birtingu þeirra. Við þeirri
kröfu er sjálfsagt að verða og birt-
ast því báðir dómarnir hér — með
forsendum:
ÚTSKRIFT
úrdómabók Eyjafjarðarsýslu og Akureyrar.
Ár 1924, niánudaginn 20. okt., var auka-
rcttur Eyjafjarðarsýslu og Akureyrarkaup-
staðar settur og haldinn á skrifstofu sýslu
og kaupstaðar á Akureyri af sýslumanni
og bæjarfógeta Steingrími Jónssyni, með
undirrituðum réttarvottum.
Var þar og jni fyrir lekið
I. A4eiðyrðamálið
Bæjarfógeti Guðmundur Hannesson
gegn
ritstjóra Gunnlaugi Tr. Jónssyni
og í jrvi uppkveðinn svofeldur
D ó m u r :
Meiðyrðamál jretta, sem er hafið með
sáttakæru 14. sept. f. á. og stefnu 8. nóv-
ember s. á., er risið útaf blaðagrein nieð
fyrirsögninni „Slæm löggæzla" í 33. tölubl.
blaðsins íslendingur, er kom út 10. ágúst
1923, en stefndur er ritstjóri jiess blaðs,
og var greinin ritstjórnargrein.
Stefnandinn telur alla greinina móðg-
andi og ærumeiðandi fyrir sig, en sér-
staklega átelur hann: Fyrirsögn grein-
arinnar: „Slæleg löggæzla" og orðin:
„En eftir pvi, setn orð fóraf, var pessuin
„embættisnianni starfið um megn, og lög-
„in eru brotin daglega i ýmsuin eða flest- *
„um atriðum, að pví er nákunnugur mað-
„ur staðhæfir við ísleiiding".
„Útlend sildveiðiskip liggja á Siglufjarð-
„arhöfn döguni saman, práttfyrir skýlaust
„bann laganna, pau gera par að veiði
„sinni, pau umskipa i önnur skip, taka
„salt og tunnur úr geymsluskipum sinum,
„seiia veiðina og brjóta í einu og öðru
„flest pau ákvæði, er lögin setja".
„Og lagagætirinn hefst ekki að. Hann
„situr á skrifstofu sinni og Ieggur saman
„tölur í tollreikninguin íslenzkra rikis-
„borgara".
„Svona var ísl. sögð pessi saga“.
Krefst hann, að öll greinin verði dæmd
dauð og ómerk, að stefndur verði dæmd-
ur í refsingu fyrir hin meiðandi ummæli,
og að hann verði dæmdur til að greiða
sér inálskostnað eftir reikningi eða eflir
mati dómararts. Leggur stefnandinn 'sér-
staka áherzlu á, að hinum ærumeiðandi
unimælum sé beint gegn embættismanni,
og varði pau pví pyngri hegningu en ella.
Stefndur krefst hinsvegar, að hann verði
alsýknaður í máli pessu, að stefnandinn
verði sektaður fyrir óparfa málsýfingu,
og fyrir ósæinilegan rithátt i sóknarskjalt
hans, og til að greiða sér málskostnað
eftir mati réttarins.
Stefndur byggir sýknukröfur sinar á
pvl, að í grein pcirri, sem stefnt er útaf,
sé aðeins um réttmæta „kritik" að ræða
á framkvæmd fiskiveiðalaganna frá 1922,
að pvi er síldveiöi snertir á Siglufirði, og
séu ununæli greinarinnar bygð á göðum
hciinilduin, par sem er vitnisburður meg-
inporra helztu útgerðarnianna á Siglufirði.
Hefir hann lagt fram vottorð og bréf frá
ýmsum pessum niönnum til sönnunar sin-
um málstað, sjá réttarskjal 8—17. Telur
hanii, að pað hafi verið skylda sín seni
blaðamanns, að finna að pví, sem niiður
fór í framkvæmd laganna. Hafi hann auð-
vitað, par sem hann var sjálfur ókunnug-
ur, farið að mestu eftir uinsögn og sög-
um ýmsra útgerðarmanna. En hann tel-
ur, að hann hafi haft fullgildar ástæður
til að trúa frámburði þeirra, og fullyrðir,
að peir eigi að bera ábyrgð á honum,
enda séu peir fúsir til pess, eins og hin
framlögðu bréf og vottorð sýna.
Það er rctt hermt lijá stefnda, að aðaU
innihald blaðagreinar þcirrar, sem mál
þetta er risið útaf, er „kritik“ á fram-
kvœmd fiskiveiðalaganna frá 1922, er
verður að teljast réttmæt, eða að minsta
kosti ósakmem.*) En fyrirsögn grein-
arinnar og orðalag er óþarflega áreitnis-
legt og jafnframt nióðgandi og særandi
fyrir stefnandann sem enibættismann.
Orðln: „Slæleg löggæzla“. „En eftir pví
sem orð fer af, var pessuin embættis-
manni starfið um inegn“, „lögin eru brot-
*) Leturbreytingar mínar. Ritstj.
in og s. frv......og lagagætirinn hefst
ekki að“, hlaut stefnandinn að taka til
sín, og finna að í þeim lá særandi litils-
virðing. Og par sem pessi orð ekki hafa
verið réttlætt, verður rétturinn að líta svo
á, að pau séu saknæm, samkvænit 219.
gr. almennra hegningarlaga frá 25. júní
1869. Ber pvi að dæma stefnda til sekta
fyrir pau, og 'til að greiða stefnandanum
málskostnað, sem eftir atvikum virðist
hæfilega ákveðinn 80 krónur. Ennfreinur
ber að dæma hin sérstaklega átöldu sak-
næinu uminæli dauð og ómerk.
Pess skal getið, að sökum sérstaklega
mikils annríkis dómarans, fyrst i yfir-
skattanefnd og við manntalsping og sið-
an uin aðalútgerðartímann 1. júli til sept-
ember, hefir dregist svo Iengi, að leggja
dóm á mál þetta.
Pví dæmist rétt vera:
Hin framangreindu saknæinu ummæli
skulu vera dauð og ómerk. Stefndi, rit-
stjóri Guniilaugur Tr. Jónsson, Akureyri,
greiði 80 — áttatíu — króna sekt í ríkis-
sjóð, eða sæti einföldu fangelsi i 18 —
átján — daga, ef sektin eigi greiðist inn-
an ákveðins tima. Svo greiði hann og
stefnandanuni, bæjarfógeta Guðmundi
Hannessyni á Siglufirði, 80 — áttatíu —
krónur í niálskostnað.
Dóminum að fullnægja innan 15 daga
frá löglegri birtingu hans, að viðlagðri að-
för að lögum.
Steingrimur Jónsson.
Dómurinn var í réttinum upplesinn og
undirritaður og var hvorugur málspart-
anna viðstaddur.
Rétti slitið.
Steingrímur Jónsson.
Réttarvottar:
Jón Steingrímsson.
Friðbjörn Bjarnarson.
Rétta útskrift staðfestir.
Skrifstofu Eyjafjarðarsýslu og Akureyrar,
5. nóvember 1924.
Steingríniur Jónsson.
Var . . . . pá tekið fyrir:
II. Meiðyrðamálið
Bæjarfógeti Guðmundur Hannesson
gegn
ritstjóra Gunnlaugi Tr. Jónssyni
og i þvi uppkveðinn svohljóðandi
D ó m u r :
I 33. tölubl. blaðsins íslendingur, er
lcom út 10. ágúst 1923, ritaði ritstjóri
blaðsins grein með fyrirsögninni: „Slæ-
leg löggæzla".
Var grein þessi allharðorð „kritik" á
framkvæmd fiskiveiðalaganna frá 1922 á
Siglufirði, að pví er síldveiðar snerti, og
taldi bæjarfógetinn par, að greinin væri
ærumeiðandi fyrir sig. Svaraði haiin
henni pví með grein í 35. tölubl. blaðs-
ins, og höfðaði siðan meiðyrðamál. En
um leið og grein bæjarfógetans var birt
i blaðinu, tengdi ritstjórinn við hana at-
hugasemdir, er bæjarfógetinn telur æru-
meiðandi og varða við Iög. Hefir hann