Íslendingur - 17.04.1925, Blaðsíða 1

Talsími 105. Ritstjöri: Gunnl. Tr. Jónsson. Strandgata 29.
XI. árgangur.
Akureyri, 17. apríl 1925
17. tölubí.
Sl vsatryy ing.
Samkvæmt þingsályktun frá Al-
þingi 1924 skipaði atvinnumálaráð-
herra þriggja manna nefnd til þess
að semja frumv. til laga um almenn-
ar slysatryggingar. í nefndina voru
skipaðir: Porsteinn Þorsteinsson
hagstofustjóri, formaður, Ounnar
Egilson forstjóri og Héðinn Valde-
marsson skrifstofustj. Nú í þing-
byrjun sendi svo nefndin atvinnu-
málaráðuneytinu frumvarp það, er
henni hafði verið falið að semja,
og sendi ráðuneytið það um hæl
allsherjarnefnd neðri deildar iil íhug-
unar og hefir það nú verið borið
fram í þinginu. Hver afdrif þess
verða þar er ennþá óvíst, en málið
er í sjálfu sér svo merkilegt, að rétt
þykir að skýra frá því nánar.
Hér á landi hefir hingað til að-
eins verið skyldutrygging gegn slys-
um fyrir eina stétt manna, sjómenn-
ina. Pó að við þau störf sé að
vísu miklu hættara við slysum held-
ur en nokkur önnur störf, þá hafa
þó líka ýms önnur störf talsverða
slysahættu í för með sér, og þess
vegna hafa ítrekaðar óskir komið
um það, að láta slysatrygginguna
ná til fleiri starfsgreina. Frumvarp
það, sem nú liggur fyrir þinginu,
fullnægir að því leyti, að það nær
til flestra þeirra starfa, sem nokkra
verulega slysahættu hafa í för með
sér. En nefndin hefir ekki treyst
sér til að leggja það til, að trygg-
ingarnar yrðu að svo stöddu gerð-
ar svo almennar, að þær yrðu lög-
boðnar fyrir alla verkamenn við
hverskonar störf sein er.
Samkv. 1. gr. frumvarpsins ber
að tryggja gegn slysum:
1. Sjómenn, þá er hér greinir:
a. Farmenn og fiskimenn, er lög-
skráðir eru á íslenzk skip.
b. Fiskimenn á vélbátum og róðr-
arbátum fjórrónum eða stærri,
er stunda fiskiveiðar 1 mánuð
á ári eða lengur.
2. Verkamenn og starfsmenn, sem
vinna fyrir kaup í þeim atvinnu-
greinum, sem hér eru taldar:
a. Ferming og afferming skipa
og báta, svo og vöruhúsavinna
og vöruflutningar í sambandi
þar við.
b. Vinna í verksmiðjum og verk-
stæðum — |}ar með talið gas-
og rafmagnsframleiðsla, námu-
gröftur; ennfremur fiskverkun,
ísvinna og vinna við rafleiðsl-
ur, — þar sem notaðar eru
aflvélar að staðaldri eða 5
manns eða fleiri vinna.
c. Húsabyggingar, bæði smíði
nýrra húsa og viðbætur og
breytingar á eldri húsum.
d. Vegavinna, brúargerð, hafnar-
gerð, vitabyggingar, símalagn-
ingar og símaviðgerðir, vinna
við vatnsleiðslur og gasleiðsl-
ur. Ennfremur skulu trygðir
hafnsögumenn, sótarar og
slökkvilið, sem ráðið er af því
opinbera.
1. töluliður er tekinn upp úr lög-
unum um slysatryggingu sjómanna
með tveimur smábreytingum. Onn-
ur er sú, að tryggingin er eigi að-
eins bundin við hérlenda sjómenn,
heldur við alla sjómenn, sem eru á
íslenzkum skipum, og hin breyting-
in er sú, að sá tími, sem bátar þurfa
að stunda veiði árlega til þess að
verða tryggingarskyldir, er settur 1
mánuður, í stað einnar vertíðar.
Telur nefndin það skýrara, þar sem
sumstaðar á landinu séu engar veru-
legar vertíðir.
Trygginguna samkv. 1. gr. á stofn-
un að annast, sem nefnist »Slysa-
trygging ríkisins«. Á henni að vera
stjórnað af 3 mönnum, er ríkis-
sljórnin skipar til 3 ára í senn.
Heíir ríkisstjórnin yfirumsjón með
stjórn »Slysatryggingaiinnar« og
greiðist koslnaðurinn við hana úr
ríkissjóði.
Sjómannatryggingin, sem nú er,
veitir sem kunnugt er aðeins bætur
fyrir slys, er valda dauða eða ör-
kumlum, er gera menn ófæra til
vinnu upp frá því eða draga að
minsta kosti verulega úr vinnufær-
Ieik þéirra. En þó slysið valdi lang-
varandi sjúkleik, greiðast engar bæl-
ur fyrir það, ef maðurinn nær sér
svo, að hann verður aftur nokkuin
veginn fullfær til vinnu. Nefndin
telur þetta óréttlátt og tekur upp
nokkrar bætur í slíkum tilfellum.
Eru badurnar ákveðnar sem dag-
peningar meðan maðurinn er ófær
til vinnu. Pó er sú takmörkun gerð,
að engir dagpeningar greiðast fyrir
fyrstu 4 vikurnar eftir að slysið varð
og aldrei lengur en 6 mánuði. Dag-
peningarnir eru 5 kr. á dag; þó
mega þeir aldrei fara fram úr 8U af
venjulegu dagkaupi eða tekjum
mannsins. Ef slysið veldur váran-
legri örorku, greiðast örorkubætur,
og nema fullar örorkubætur 4000
kr., en verða að sama skapi lægri
sem minna skortir á, að maðurinn
sé til fulls vinnufær. Valdi slysið
dauða innan árs, ber að greiða eft-
irlátnum vandamönnum 2000 kr.
í núgildandi lögum um slysa-
tryggingu sjómanna eru ákveðnar
bæði bæturnar, sem greiddar eru úr
slys^tryggingarsjóðnum, og iðgjöld-
in, sem greiðast í liann, hvorttveggja
jafnhátt fyrir alla. Pessu leggur
nefndin til að breytt verði þannig,
að í lögunum sé aðeins ákveðnar
bæturnar eins fyrir alla, en iðgjöld-
in verði ákveðin með reglugerð,
mismunandi há eftir því, hvort slysa-
hættan er mikil eða lítil og skuli
þeim breytt eftir því, sem reynslan
sýnir foörf á. Tryggingin á þannig
altaf að bera sig sjálf, án nokkurs
styrks úr ríkissjóði fram yfir það,
sem slysatrygging sjómanna nýtur
nú. Oll iðgjöld greiðist af atvinnu-
rekendum, hvort heldur það er
ríkið, sveitafélög eða einstaklingar.
Telur nefndin það í samræmi við
þá meginreglu, sem fylgt sé svo að
AKUREYRAR BIO
Laugardagskv. kl. 8V2
I Sunnudag kl. 5. sd.
Spanskar nætur.
7 þátta kvikmynd afarspennandi.
Aðalhlutverkið leikur
Norma Talmagde.
Fjalla-Eyvindur.
Síðasta sinn — niðursett verð.
Sunnudagskv. ki. s1/2 SpansKar nðBtur.
Miðvikudagskvoid ki. 8V2 SpansKar nsBtur.
Síðasta sinn.
Sumard. fyrsfa kl. 5 sd. Island í lifandi myndum.
Síðasta sinn — niðursett verð.
segja alstaðar þar, sem slysatrygg-
ingar hafa verið lögleiddar — að
það sé atvinnurekandinn, en ekki
verkamaðurinn, sem beri slysa-
áhættuna.
þar sem atvinnurekendur eiga
samkv. frumvarpinu að standaallan
straum af tryggingunni, þá finst
nefndinni sjálfsagt, að þeir hafi íhlut-
unairétt um skiftingu atvinnugrein-
anna í áhæítuflokka og um ákvörð-
un iðgjaldanna í hverjum flokki.
Til þess að gæta hagsmuna þeirra
í þessu efni, er gert ráð fyrir 5
manna nefnd, sem í séu fulltrúar
fyrir alla hina stærstu flokka at-
vinnurekenda, sem undir trygging-
una falla. Ennfremur er gert ráð
fyrir, að atvinnurekendur og verka-
menn hafi hvorir sinn íulltrúa til
þess að fylgjast með stjórn og
rekstri Slysatryggingarinnar og gæta
þess, að hagsmunir hvorugs þess-
ara aðilja séu þar fyrir borð bornir.
Frumvarpið breytir að engu þeim
reglum, sem verið hafa um slysa-
trygging sjómanna; fyrirkomulagið
verður hið sama; en hinum trygg-
ingarskyldu fyrirtækjum, sem bætast
við trygginguna samkvæmt því, er
gert að skyldu, að senda lögreglu-
stjóra eða hreppstjóra tilkynningu
með öllum þeim upplýsingum, sem
nauðsynlegar eru til þess, að ákveða
iðgjaldagreiðslu þess. Peim er einnig
gert að skyldu, að halda vinnuskrár,
er nota skal við útreikning iðgjald-
anna, en innheimtu jjeirra annast
lögreglustjórar eða umboðsmenn
þeirra. Verkamenn skoðast trygðir
frá þeim tíma, er lögin ganga í gildi
eða fyrirtækið byrjar, hvort sem það
hefir verið tilkynt eða ekki. — Nái
frumvarpið fram að ganga, er lög-
unum ætlað að ganga í gildi 1.
jan. 1926.
Hér hefir þá verið sagt frá aðal-
kjarna þessa frumvarps. Fær fsl.
ekki annað séð en að tillögur nefnd-
arinnar séu fyllilega réttmætar og
frumvarpið eigi því að verða að
lögum. Það er nú svo komið, að
slysatryggingar eru nú lögboðnar
hjá flestum Evrópu-þjóðunum og
eins víða í Ameríku. Erum við því
aðeins að feta hér í annara fótspor,
eftir því sem aðstaða okkar er til.
Frá Johannesi Jásefssvni.
Hann þráir að koma heim.
Ekki er írægðarorð jóhaniiesar Jós-
efssonar að dvína meða! Ameríkumanna,
þó lengi sé hann búinn að ílengjast
meðal þeirra með íþróttir sínar. Ame-
ríkumenn eru þó breytingagjarnir í
þeim efnum og »stjörnurnar« skína
sjaldnast lengur en tvö eða þrjú ár á
íþrólta- eða leik himninum þar vestra.
En Jóhannes er orðinn þar fasta-stjarna,
sem magnar Ijóma sinn með ári hverju
er líður.
Nú í vetur hefir Jóhannes og flokk-
ur hans ferðast milli helztu leikhúsa
Bandaríkjanna og sýnt iþróttir. Sýning
þessi hefir yfir sér sögublæ og er efn-
ið tekið úr ftumbyggjaralífi Ameríku-
nranna. Leikur Jóhannes hvítan frum-
byggjara, sem Indíánar sækja að og
vilja drepa og er efni leiksins að sýna,
hvernig Jóhannes verst Indíánunum og
ber sigur úr býtum að lokum. íþrótt-
irnar, sjálfsvörn hans og glíman íslenzka
mega sín meira í bardaganum en fjöld-
inn, sem sækir að. Róma blöðin mjög
þessa sýningu Jóhannesar og segja, að
aldrei hafi honum og flokki hans tek-
ist betur. En í sambandi við þessa
dóma um íþróttir Jóhannesar birtast
svo þráfaldlega ýmsar frásagnir um
ísland og Íslendinga, sem sýna, að
ennþá eru blöðin næsta ófróð um
landsháttu hér og þjóðina.
í helzta blaði höfuðborgar Banda-
ríkjana, »Washington Herald«, stendur
m. a. 24. febr. sl. svolátandi smágrein
um Jóhannes og ættjörð hans:
»Úti á íslandi, þar sem 6li Hlutar
landsins eru ísþaktir og */? snæviþakinn
er paradís Jóhannesar Jósefssonar og
hann þráir að hverfa þangað aftur,
eftir því sem honum sagðist í gær, er
vér áttum tal við hann í leikhúsinu.
Hr. Jósefsson, sem er einasti íslend-
ingurinn á leiksviði í Ameríku, sem
þar er kunnur orðinn, játaði, að nafn
sitt mundi þó ekki glitra í rafljósurn
fyrir ofan leikhúsdyr á ættlandi sínu,
en hann kærði sig minst um það. Og
margt var það, sem hann fann okkur
Bandaríkjamönnum til foráttu og taldi
sér geðþekkara í ættlandi sinu.
»Pessi jazz-dans, sem þið iðkið hér,