Íslendingur


Íslendingur - 24.04.1925, Síða 1

Íslendingur - 24.04.1925, Síða 1
Talsími 105. Ritstjóri: Gunnl. Tr. Jónsson. Strandgata 29. XI. árgangur. Ákureyri, 24. apríl 1925 18. tölubl. Zí AKUREYRAR BIO Laugardagskv. k]. 81/2 Sunnudags- og Miðvikudagskvöld k!. 8 V3 óvinanna. 5 þátta kvikmynd, áhrifamikil og listavel leikin af sænskum leikurum. Næturskuggar. 6 þátta kvikmynd, spennandi og afar- skemtileg. Aðalhlutverkið leikur annar helzti kvikmyndaleikari Bandaríkjanna: Vallace Reid. 1 I Qíediíegt sumap ! Varasjóöur Lanásverziunar. Fylgifiskar Landsverzlunar eru sí- felt að hrósa henni eða stjórnend- um hennar fyrir það, að hún eigi talsverðan varasjóð. Það eitt virðist svo mikils virði í þeirra augum, að slegið er fyrirgefningarstryki yfir alla ókostina, sem hún hefir haft í för með sér, og það tjón, sem hún hefir beinlínis og óbeinlínis bakað landi og lýð. — Jafnvel ganga sumir dáendur hennar, eins og t. d. Dag- ur, svo langt, að þeir bera það blá- kalt fram, að ekkert minsta tap hafi hlotist af þessum verzlunarrekstri ríkisins fyrir ríkissjóðinn eða þjóð- ina, — varasjóðurinn — þessi dæma- lausi varasjóður — sé hreinn og beinn gróði af verzlunarrekstrinum. Og varasjóðurinn er talinn á papp- írnum eitthvað um l’/2 milj. krónur. Satt er það, þetta er dálagleg upp- hæð, en athuga verður, hvernig að þessi sjóður hefir orðið til. Á hvers kostnað er hann til orðinn? Landsverzlun hefir verið skatt- frjáls. Eftir skýrslúm hennar seldi hún fram til ársloka 1922 vörur fyrir rúmar 78 miljónir kr. Ef hún hefði verið látin greiða skatía af þessari verzlun, eftir sama mælikvarða og heildsalar í Reykjavík, hefði sú upp- hæð numið nálægt kr. 3,400,000,00, eftir því setn ritstj. Verzlunartíðind- anna reiknast til. Ríkissjóður tapaði á skipaútgerð sinni frá 1917 til ársloka 1923 kr. 3,394,600,00. Landsverzlun hafði mest not skipanna og að miklu leyti umráð yfir þeim. Að færa því þriðjung tapsins á hennar reikning virðist langt frá að vera ósanngjarnt, og yrði það þá um kr. 1,132,000,00. — Landsverzlun verzlaði hérna á árunum með kol og salt. Tap henn- ar á þeirri verzlun nam kr. 1,614,- 104,85, eða meiru en varasjóðurinn góði nemur, og þetta tap varð rík- issjóður að greiða, ekkert gekk upp í það úr sjóði Landsverzlunar. — Hið beina tap ríkissjóðs á Lands- ' verzlun, eftir því sem landsreikning- arnir og opinberar skýrslur sýna, hefir þá numið um 6 miljónum og 50 þús. krónum, og upp á móti þeirri upphæð vegúr varasjóðurinn lítið, þó fallegur sé á pappírnum. Og bágborið mætti í sannleika það verzlunarfyrirtæki kallast, sem ekki gæti lagt upp álitlegan vara- sjóð, þegar aðrir borguðu skakka- föllin, sem fyrir koma í rekstri þess, og þegar það svo þar á ofan hefir stórkostleg hlunnindi, er gerir þeiin alla aðstöðu langtum hagvænlegri en keppinautanna. Neðri deild Alþingis hefir sam- þykt frumv. um framlenging verð- tollslaganna, í þeirri mynd, sem meiri hluti fjárhagsnefndar deildar- innar lagði til, og eru allar líkur til, að efri deild muni afgreiða það óbreytt. Eftir því eiga lögin að gilda til ársloka 1926 og öllum tollskyldum vörum skift í 3 flokka, er tollaðir séu með 30, 20 og 10 af hundraði, og er flokkunin ráðgerð þannig: Með 3 0 % tolli: Fiskmeti, nýít, saltað, hert, reykt eða niðursoðið. Kjötmeti og pylsur, nýtt, salt- að, þurkað, reykt eða niðursoðið. Ávaxta- mauk. Hnetur. Makrónudeig. Kaffibrauð allskonar. Kex, annað en matarkex. Lakk- rís. Marsipan. Ilmvötn og hárvötn, sem ekki falla ur.dir lög nr. 41, 27. júní 1921. Hársmyrsl. Lifandi jurtir og blóm. Tilbúin blórn. Jólatrésskraut. Loðskinn og fatnaður úr þeim. Silkihattar. Floshattar. Lakkskór, silkiskór og flosskór. Sólhlííar. Kniplingar. Silki og silfurvarningur. Fiður. Dúnn. Skrautfjaðrir. Veggmyndir. Myndabækur. Myndarammar. Glysvarningur og Ieikföng allsk. Flugeldar og flugeldaefni. Úr. Klukk- ur. Gullsmíðis- og silfursmíðisvörur. Plett- vörur Gimsteinar og hverskonar skraut- gripir. Eirvörur. Nýsilfursvörur. Nikkelvör- ur. Tinvörur. M e ð 1 0 °/o v e r ð a s t i m p I- aðar þessar vörur: Ávextir, nýir og niðursoðnir. Blaðgull til gyliingar. Bókbandsefni. Boltar og rær. Brennisteinssýrur. Bæs. Ný egg. Eldavéla- og ofnahlutar. Gibslistar. Gleraugu. Græn- meti niðursoðið. Hagldabrauð og tvíbök- ur. Helluliiur. Heygrímur. Heymælar. Hjólvax. Hljóðfæri, nema grammófónar og grammófónplötur. Hnoð. Hunang. Hurð- arhúnar. Húsgagnafjaðrir og keðjubotnar í rúm. Húsuúmer. Hvalur. Kaffikvarnir. Kaffikönnur. Keðjulásar. Kítti. Kjötkvarnir. Kristaliakk. Leðurlíking. Lofthanar. Nálar. Olíuhanar. Pakkalitur. Prjónar. Reiðhjóla- hlutar. Ritvélar. Skotfæri. Skrúfur. Spor- vagnar. Stoppefni í húsgögn. Straujárn. Terpentína. Trélím. Varahlutar til viðgerð- ar á vélum og áhöldum. Vatnshanar. Við- hafnarlausir olíulampar. Vörpukeðjur. Þurk- efni. Þurkaðir ávextir. Aðrar vörur, sem verið hafa verð- tollsskyldar, séu stimplaðar ipeð 20°/o, svo sem áður. Undanskildar tollinum eiga að vera eftirtaldar vörur: Áttavitar. Baðmullartviuni. Hörtvinni. Hvítmálmuri Koparrör. Látún. Ljósker. Skriðmælar. Skrifbækur og kensluáhöld. Vefjarskeiðar. Vélaþéttingar. Vélavaselín. Asbestþráður. Kondensatorþráður. Loks á stjórninni að veraheimilt, að undanskilja tollinum allar vélar til iðnaðar og framleiðslu. Reglugerðin um bann gegn inn- flutningi á óþarfa varningi á að falla úr gildi um leið og frumvarpið verður að lögum. Rað þykir eftirtektavert, að allir Framsóknarflokksmenn og íhalds- menn fjárhagsnefndar voru einhuga um, að gera frumvarpið þannig úr garði, sem að framan segir. Innflutningshöftin eru ekki leng- ur »bjargráð« í augum Fram- sóknar. «0 Lðim banakennara. Síðan lögin um laun barnakenn- ara frá 1919 komu til framkvæmda, hafa útgjöld ríkissjóðs samkvæmt þeim numið sem hér segir: 1920: 457,709 kr. 1921: 497,523 — 1922: 407,857 — 1923: 332,398 — 1924: ca. 310,000 — og nú í ár er búist við, að kostn- aðurinn verði sem næst 400 þús. krónur. — Hér við bætist svo styrk- ur til barnakenslu, sem stendur skemur heldur en áskilið er í lög- unum um laun barnakennára, kostn- aður við barnapróf, kostnaður við yfirstjórn barnafræðslunnar, styrkur til barnaskólabygginga o. fl. Barna- fræðslukostnaðurinn er þannig orð- inn einn af jayngstu útgjaldaliðum ríkissjóðs. Launum barnakennara var með lögunum frá 1919 skift eftir ákveðn- um hlutfollum milli ríkissjóðs og sveitasjóðanna, en ríkissjóði einum var ætlað að halda uppi dýrtíðar- uppbótum og aldursuppbótum kenn- aranna. — Nú á þinginu kom fram frumvarp frá stjórninni, er var m. a. þess efnis, að þessar uppbætur skyldu greiddar af sömu aðilum og launin og eftir sömu hlutföllum, — en frumvarpið var felt; hefði þó rík- issjóði sparast um 160 þús. kr. ár- lega, ef það hefði náð fram að ganga. Caillaux fjármálaráðherra. Forseti fulltrúadeildar franska þingsins, Poul Painleve, er orðinn eftinnaður Herriots sem forsætisráð- lierra Frakklands. Er hin nýja stjórn studd af sömu flokkunum og studdu Herriot, og er búist við, að stefna hinnar nýju stjórnar verði hin sama og fyrv. stjórnar. Painleve tilheyrir »radikala«-flokknum, eins og Herriot, og liafa þeir jafnan verið mjög sam- rýmdir. — Hinn nýi forsætisráð- herra gegnir einnig hermálaráðherra- embættinu. Utanríkisráðherra hinnar nýju stjórnar.er Astride Briand, sem oft áður hefir verið forsætisráðherra og er talinn vera einn af helztu stjórn- málamönnum Frakka. En það, sem vekur alheims-at- hygli, er, að Joseph Caillaux er aft- ur kominn í ráðherraembætti á Frakk- landi. Caillaux, sem er talinn vera einn helzti fjármálafræðingur Frakka, var áður foringi »radika!a«-flokks- ins og forsætisráðherra um hríð, og fjármálaráðherra í ýmsum ráðuneyt- um, en jafnan hefir verið storma- sanrt í kringum hann. Árið 1912 skaut kona hans til bana einn helzta mótstöðumann hans, Calmette, rit- stjóra blaðsins »Figaro« íParís, sem hafði látið í veðri vaka, að hann hefði í höndum skjöl, sem' gereyði- legðu Caillaux sem stjórnmála- manh væru þau birt. Frúin var sýknuð af morðinu og Caillaux, sem þá var fjármálaráðherra, hélt em- bætti sínu áfram. Svo kom stríðið. Pólti mörgum Caillaux vera Pjóð- verja-sinnaður og fór þá stjórnmála- stjarna hans mjög að myrkvast, og undir stríðslokin höfðu andstæðing- ar hans hert svo að honum, að hann var dreginn fyrir dómstólana og sak- aður ufn landráð. Var hann fund- inn sekur um eitthvað af lííilvægari kæruatriðunum og dærndur til 8 ára útlegðar og til að missa borg- araleg réttindi um lengri tíma. Héldu nú flestir, að stjórnmálaferill hans væri úti, en það hefir farið á ann- an veg. Er Herriot komst til valda, gaf lrann útlaganuin upp sakir, og veitti þingið skömmu seinna honum rétt- indi sín að nýju. Litlu síðar var hann kosinn á þing og nú er hann orðinn fjármálaráðherra Painleve- stjórnarinnar. - oo Aldur og áfengi. Mrs. S. Nuncey, 102 ára gömul, búsett að San Pedro í Caiiforníu í Bandaríkjunum, var nýlega kölluð fyrir rjett, og kærð fyrir að hafa áfengi með höndum á ólöglegan hátt. Gamla konan kvaðst hafa fengið sér í staupinu alla æfi, og það tæki því ekki fyrir sig að fara að breyta til úr þessu. Dómarinn dæmdi hana í 100 dollara sekt, eða 30 daga fangelsi. Frúin var ekki lengi að hugsa sig um, og tók taf- arlaust síðari kostinn. ) S

x

Íslendingur

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Íslendingur
https://timarit.is/publication/675

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.