Íslendingur - 01.05.1925, Síða 1
Talsími 105.
Ritstjóri: Gunnl. Tr. Jónsson.
Strandgata 29.
XI. árgangur.
Akureyri, 1. maí 1925
19. tölubl.
Skaðleg
heimild.
Skagfirðingar loka síldar-
miðum fjarðarins.
Eins og mörgum mun kunnugt,
samþykti Alþingi 1913 lög um heim-
ild til handa sýslunefndum Eyja-
fjarðar- og Suður-Pingeyjarsýslu og
bæjarstjórnar Akureyrarkaupstaðar
um að gera samþyktir um síldveiði
með herpinót á Eyjafirði innan línu,
er hugsast dregin um Eyjafjörð þver-
an, beint frá Ripli um nyrðri enda
Hríseyjar og til lands að austan-
verðu fjarðarins. Pessi heimild hefir
aldrei verið notuð, og er þess að
vænta, að svo verði ekki framvegis.
En lögin veittu sýslunefnd Skag-
firðinga einnig heimild til að gera
samþykt um síldveiði með herpinót
á Skagafirði, innan beinnar Iínu milli
syðri enda Pórðarhöfða og Ingveld-
arstaðabæjar á Reykjaströnd, — og
sú heimild var notuð og síldveiði
bönnuð með herpinót innan þess-
arar lína. Pó bann þetta kæmi síld-
arútvegnunr illa, sættu menn sig
við það í þeirri von, að hjer við
yrði Iátið sitja og ekki frekari til-
tilraun gerð til að loka miðunum,
en þetta reyndust vonbrigði. Á Al-
þingi 1923 báru þingmenn Skag-
firðinga fram frumvarp um víðtæk-
ari heimild handa sýslunefndinni og
fengu hana samþykta. Var nú línan
dregin milli suðurenda Þórðarhöfða,
norðurenda Drangeyjar og þaðan í
sömu stefnu á Skaga. Yrði heim-
ildin notuð til að banna herpinóta-
veiði innan þessarar línu, var Skaga-
firði svo að segja lokað fyrir allri
síldveiði.
Nr er það vitanlegt, að Skag-
firðingar stunda því nær enga síld-
veiði, og alls ekki herpinóta-
veiði. En fyrir vélskipin héðan og
af Siglufirði hefir Skagafjörður ver-
ið helzta veiðisvæðið. Vélskipin
geta ekki sótt síldina lengra og
komið henni óskemdri inn á sölt-
unarstöðvarnar; annaðhvort er það
Eyjafjörður eða Skagafjörður, sem
skipin verða að veiða á. Má því
geta nærri, hversu gríðar mikið tjón
það er fyrir síldarútveginn norð-
lenzka, sem mestmegnis er rekinn á
vélskipum, þegar helzta veiðisvæðinu
er gersamlega lokað, — getur það
jafnvel riðið honum að fullu.
Ekki er það sýnilegt, að Skag-
firðingar geti haft nokkurn veruleg-
an hag af veiðibanninu, og þó að
sumum þeirra svíði það kannske í
augum, að sjá aðkomuskip veiða
síldina fram undan landsteinum
þeirra, og hafa ekkert af henni að
segja sjer til handa, þá er það engu
að síður fulllangt gengið af þeim
ástæðum einum, að bægja þeim frá
veiðinni, sem megnugir eru að
stunda hana ogbeinlínis þurfa veiði-
svæðisins með. — »Úr því að við
höfum ekki getu eða hentugleika til
að veiða síld á Skagafirði, þá skulu
heldur ekki aðrir verða hennar að-
njótandi* — verður að álítast hugs-
unarhátturinn, sem liggur á bak við
síðustu gerðir þeirra Skagfirðinga
— því nú hafa þeir ákveðið að
nota heimildina, sem þingið veitti
þeim, út í yztu æsar, yfir næstkom-
andi síldarvertíð.
Er slíkt illa farið og tná ekki við
gangast.
í Iögum frá 1913 er tekið fram,
að stjórnarráðið geti synjað sam-
þyktinni staðfestu, komi hún í bága
við grundvallarreglur laga, eða rétt
manna. Virðist, að rneð veiðibann-
inu skagfirzka sé höggvið allnærri
þessum ákvæðum, þótt stjórnarráð-
inu hafi sýnst annað, er það félst á
samþyktina 1923. Pá kom hún, sem
betur fór, of seint til framkvæmda,
og í fyrra var veitt undanþága frá
henni og haldið sér að gömlu sam-
samþyktinni og innri línunni. En
nú á ekki lengur að gefa grið.
Skagafirðf á að loka fyrir herpinóta-
veiðinni, og honum verður lokað,
ef þing og stjórn grípa ekki í taum-
ana, og annað tveggja nema heim-
ildina úr gildi, eða ógildi samþykt-
ina.
Verði veiðibanninu framfylgt, er
ekki annað sjáanlegt, en vélskipa-
útvegurinn, hvað síldveiðina áhrær-
ir, leggist niður hér norðanlands
að miklu Ieyti, og er auðvelt að
gera sér í hugarlund, hvaða áhrif
það muni hafa á atvinnu og fjár-
hagslega afkomu maniia hér um
slóðir. Norðlenzku síldarútvegs-
mennirnir eiga ekki hraðskreið gufu-
skip, sem geta sótt síldina vestur
undir Strandir eða austur undir
Langanes og komið með hana ó-
skemda til söltunar. Sé Skagafjörð-
ur lokaður, er Eyjafjörður eina veiði-
svæði vélskipanna, og þar sem það
er mjög takmarkað, gæti það aldrei
gefið þá veiði, sem nauðsynleg væri
til þess, að útvegurinn gæti borið
sig. Útgerðarmenn myndu því
að öllum líkindum ekki gera út,
nema nokkurn hluta skipa sinna, og
sumir algerlega leggja árar í bát.
Af veiðibanninu skagfirzka leiddi
því það: að útvegurinn tapaði, sjó-
mennirnir töpuðu, verkafólkið í landi
tapaði — ríkissjóður tapaði, — og
Skagfirðingar sjálfir græddu ekki
eyris virði á öllu saman.
Og réttlátt getur það ekki kallast
að búa heilum atvinnurekstri og
fjölda manna tjón, til þess eins, að
að örfáir menn fái ekki ofbirtu í
augun af gulli því, sem framtaks-
samir menn sækja í greipar Ægi og
þeim sjálfum, aðstöðu eða annara
hluta vegna, er meinað að ná í.
oo
AKUREYRAR BIO
Laugardags-, sunnudags- og miðvikudagskvöld kl. 8'Á
Flökkustelpan Miarka.
ö þátta kvikmynd. Tekin eftir samnefndri sögu franska skáldsins
/ e a n R i c h e p i n .
Leikur hann sjálfur annað aðalhlutv. móti hinni heimsfrægu leikkonu
M m e R e / a n e .
Á sunnudaginn kl. 5 síðdegis verður sýnd í síðasta sinn
Næturskug'g'ar,
myndin, sem öllum þykir svo tiikomumikil vegna frábærs leiks
Vallace Reids,
og- aukamynd, sem kemur öllum til að hlægja.
Hvíti-dauði.
Hvíta dauða hver vill líta
hvassann sveima’ án Ieiðar-passa,
lævi blandinn leika æfi
lofnar þjóð, unz dagur sofnar?
Heiða nótt að höfði breiðir;
hringar öld um kvern sinn fingur.
Bendir svo og bogann hendir.
— Bjarta von hitti ör í hjarta. —
»Hitti þig nú þessi vigur?«
þengill kvað. — En dauðans engill
segir: »Þjáður sértu eigi
sjálfur blóð þitt drektu hljóður.
Klingja við þig kann og syngja
kærust Ijóð, er iðka þjóðir.
Augu mín og alla bauga
jeg þér gef, ef örmum vefur.«
Dróttir líta dauðann hvíta
draga vonir æfi-daga.
Velta’ á hjarni veiku barni.
Vinda þráð og saman binda,
þótt að slitni. — Vera vitni
að vetur sorgar guði borgar
ferjugjaldið framm til skerja,
er falinn bíður skipbrots-lýður.
Svellur brim við svarta hella,
sogar út um æfi-voga. —
Strendur lífs vors standa’ á hleri,
stormanótt er dauðans ótta;
vefinn slær og vori gefur
vonarrós og biður kjósa,
kvort vilji heldur ívaf efans
eða hrós fyrir skyndi-ljósið!
Pað er gæfa þessi æfi
þrúðug fyrir guma’ og brúði,
þegar kveikja liðnir leikir
ljós sín fyrir handan ósa.
— Sanokrysin sendir Dani. —
»Salt er þetta!« kvað hinn halti. —
En útburðir við heljar-hurðu
hrópa, biðja, væla, ópa.
Er nú gengin öld að kvöldi?
Ymur fregn af stærra brimi,
en áður hefir þekst með þjóðum:
-Þroski kins háa er veldi ’ins smáa,-
Sólbros kanna’ um sefa fannir
og sjafnardraum við æfi flauma
tekst ei vel, þótt heiði hvelið.
— Hvíti dáði hefir ráðin. —
Benrögn ennþá boða gögnin. —
Berast gegn í stormi’ og regni
andvörp þung og ekka þrungin
örlög dóma, lýðum hljóma: —
Hafsins stunur hækka munu
hugarstrandir norður-landa,
unz gengur sól frá silfrin-njólu
og svalar nætur við stjörnur tala!
jochum M. Eggertsson.
Oö
Adam Poulsen
kemur til Akureyrar.
Adam Poulsen leikari dvelur í Reykja-
vík um þessar mundir. Er för hans
gerð að tilhlutun Dansk- íslenzka fé-
lagsins. Adam Poulsen er talinn einii
af allra fremstu leikurum Datia á seinni
tþð og framúrskarandi upplesari. Hann
er maður á fimtugsaldri, sonur ein-
hvers merkasta og snjallasta leikara, er
Danir hafa átt, Emil Poulsen, og frá
unga aldri alinn upp í ást og áhúga
fyrir leiklist. Hefir hann víst leikið í
nærfelt 25 ár, en jafnframt um langt
skeið verið leikhúsforstjóri, þar á meðal
3 ár í Helsingfors í Svíþjóð.
Poulsen hefir haft mörg upplestrar-
kvöld í Rvík og hlotið afarmikið lof
fyrir, en jafnframt hefir hann og farið
með aðalhlutverkið í »Einu sinni var«
(Der var’en gang) eflir Drachmann, er
Leikfélag Reykjavíkur stofnaði til sýn-
ingar á. Hefir leikurinn verið sýndur
mörg kvöld við óvenjulega mikla að-
sókn, eru höfuðstaðarbúar stórhrifnir
af hst Poulsens og telja hann einhvern
hinn bezta gest, er þar að garði hefir
borið.
— Adam Poulsen hefir gert ráð fyrir
að koma hingað til Akureyrar síðar í
sumar, og hefir þá í hyggju, á meðan
hann dvelur hér, að hafast eitthvað að.
Vill hann að Leikfélagið hér hafi til
rokkuð æfðan leik, þegar hann kemur,
þar sem hann svo í þeim leik hefði
aðalhlutverkið með höndum. Ekki er
gott að segja fyrir víst, hvort þetta
fyrirhngaða áform kemst í framkvæmd,
tíminn er slæmur vegna sumaranna,
en óneitanlega væri ánægjulegt, að
geta komið á fót leiksýningu, þar sem
mönnum gæfist kostur á að kynnast
leik Poulsens a‘ð einhverju leyti. Ekki
er heldur ósennilegt, að hann hafi hér
upplestrarkvöld. Má það heita sjald-
gæfur viðburður fyrir okkur, að eiga
kost á heimsókn hámentaðs listamanns,
svo sem Adatn Poulsen er. H.
L